Прокариоттар(Бытыранықтар) Жасушасында толық қалыптасқан ядросы болмайтын ағзалар: Прокариоттар Прокариотты ағзалар: Бактерия, цианобактериялар Бактерия мөлшері, пішінін сипаттап, Лондондағы король қоғамына хат жіберді:А.Левенгук Ең алғаш ұсақ ағзаларды сипаттап жазған: Антони Ван Левенгук Микроорганизмдердің өздігінен пайда болмайтындығын дәлелдеген:Луи Пастер 1807-1880ж. ауру тудыратын ұсақ ағзалар бар екенін тәжірибе жүзінде дәлелдеген: Л.Пастер Ұсақ ағзаларды зерттеген ғалымдар: А.Левенгук, Луи Пастер Микробиологияның дамуына жол ашқан: Л.Пастер Микробиология ғылымында күкіртті бактерияны зерттеген: С.Н.Виноградский Тек қана микроскоп арқылы көрінеді:Бактерия Бактерияларды зерттейтін ғылым:Микробиология Бактерия грекше:«Бактерион» - таяқша Бактерияның құрылысы:Қабықша, цитоплазма, ядро заты, сақина тәрізді ДНҚ Бактерия органоиды: Рибосома, вакуоль, мезосома Бактерияларға талшық қажет: Қозғалуға Бактерияларда болмайды:Ядро Бактериялардың пішіндері:Таяқша, оралма, шар, үтір Таяқша тәрізді бактериялар:Бациллалар Үтір тәрізді бактериялар: Вибрион Қолайсыз тіршілік жағдайында бактерия түзеді: Спора Бактериялардың спорасының атқаратын қызметі: Қорғаныштық Бактерияның споралары топырақта сақталады: 20-30 жыл Спораның өніп тіршілікке бейімделіп бактерияға айналуы: Барлық қажетті қолайлы жағдайлар жеткілікті болғанда Бактериялардың көбеюі: Дамуына қолайлы жағдай туғанда Бактериялар көбейеді: Бөліну арқылы (жыныссыз) Қолайлы жағдайда бактериялардың көбею циклі: 20 мин сайын Бактериялардың көбеюіне, дамуына қолайлы температура: +10+40С Бактерия 0С өмір сүруін тоқтатады, бірақ тіршілігін жоймайды, себебі: Тығыз қабықпен қапталған ерекше жасуша түзеді Бактериялар қоректенуі бойынша:Паразитті, сапрофитті Тірі ағзаның жасушаларында органикалық заттармен қоректенетін бактериялар:Паразиттер Ауру туғызатын бактериялар: Паразитті Жұқпалы ауру қоздырғышын тарататын бактерия: Патогенді Өлі ағзалардың ішінде тіршілік ететін ағза:Сапрофит Сапрофитті бактерияларға жатады: Шіріту бактериялары Өлген ағзаларды қарашірікке айналдыратын бактериялар: Шіріту Шіріту бактериялары: Топырақта қарашіріктің түзілуіне қатысады, тау жыныстарын ыдыратады, қарашірікті минералды заттарға айналдырады Ғаламшарымыздың тазалаушысы:Шіріту бактериялары Ауру туғызатын бактериялармен адамдардың жаппай ауруы: Індет (эпидемия) Бактерия тудыратын аурулар:Іш сүзегі, оба, сіреспе, баспа, туберкулез, топалаң, құздама, қызамық, сарып, қантышқақ, ботулизм, пневмония Туберкулез таяқшалары лас шаңды ауада тіршілік етеді: 3 ай Оба бактериясы топырақта сақталады: 25 күн Іш сүзегінің бактериясы топырақта сақталады: 3 ай Бактериялар әсерінен өкпені жарақаттайтын ауру: Туберкулез 1882ж. адамның өкпесінде туберкулез ауруын тудыратын бактерияларды анықтады: Р.Кох Туберкулез қоздырғыш:Бактерия. Коx таяқшасы.Туберкулез таяқшасы Туберкулез таяқшасының кездесетін жері: Ауада Ауыратын сиырдың сүті арқылы таралатын ауру: Сарып (бруцеллез) Бактерияның пішен таяқша деген түрі қайнатқанда: Өлмейді Сүрлемеленген көкөністің құрамында қайнатқаннан кейін де спорасы сақталатын бактерия:Клостерум, ботулинус Бактериялардың өсімдіктерде туғызатын ауруы: Бактериоз Мақтада бактериялар тудыратын ауру: Гоммоз Бактериялардың өте көп кездесетін жерлер: Топырақ 1 грамм қара топырақта кездесетін бактерия саны: 5-6 млрд Бактерилар аз кездесетін жерлер: Биік таулы жердің ауасында Қарашірікті минералды заттарға айналдыратын бактерия: Топырақ бактериясы Ауадағы азотты сіңіріп топырақты азотпен байытады: Түйнек бактериялар Топырақта азот қосылыстарын жинаушы бактериялар аталады:Нитрлеуші Түйнек бактериясымен селбесіп тіршілік ететін: Соя, беде, жоңышқа (бұршақтұқымдас) Тамақ өнеркәсібінде пайдаланатын микрооргонизмдер:Ашытқы бактериялары Тамақ өнеркәсібінде пайдаланатын бактериялар:Сүтқышқыл бактериялары Бактериялардың халық шаруашылығындағы маңызы: Сүт ашыту Алма, қарбыз, саңырауқұлақ жемістерін тұздау үшін қолданылатын бактерия: Сірке қышқылы бактериялары Табиғатта бактерияның рөлі: Зат айналымға қатысатын болғандықтан, өте зор Фотосинтез құбылысы жүретін бактериялар: Цианобактерия Цианобактерия деп аталатын балдыр: Көк-жасыл Цианобактериялардың пішіні: Цилиндр, шар Цианобактериялардың сыртқы боялған бөлігі: Хроматоплазма Цианобактериялардың ішкі түссіз бөлігі: Хроококкалар'>Орталық плазма Шар тәрізді, бөлініп ажырамай, сілемеймен қапталған жеке жасушалар: Хроококкалар Жер асты ыстық суларында, балшық жерлерде, тастың бетінде, тоқтау суларда кездесетін цианобактерия:Хроококкалар Ұлудың бақалшағында, теңізде, жартаста, ағаш діңдерінде кездесетін цианобактерия: Хамесифондар Жіп тәрізді, көк жасыл балдырлардың көбею әдісімен, өсімді жолмен көбейетін:Спирулина,_носток,_глеокапса,_толипотрикс_Носток_көбірек_кездеседі:_Қынаның_құрамында,_далалы_жерлерде'>Гормогония Цианобактерияларды көрсет: Спирулина, носток, глеокапса, толипотрикс Носток көбірек кездеседі: Қынаның құрамында, далалы жерлерде Нәруыз өндіру үшін суқоймаларда арнайы өсірілетін балдыр: Спирулина Бактерияның біржасушалы балдырдан айырмашылығы:Қалыптасқан ядросы жоқ Прокаритоттардың эукариоттардан айырмашылықтары: Толық жетілген ядро жоқ, сақиналы ДНҚ-ның тек бір молекуласы бар Тікелей күн сәулесіне бактериялардың көпшілігі: Қырылып бітеді Терідегі бактерия тудыратын іріңді аурудың себепшісі:Стрептококкалар және стафилококколар Стафилококк: Жүзім тәрізді шоғырланған кокктар Эктопаразиттер: Маса, кене, қандала Эндопаразит: Вирус, бактерия, гельминт
