Таза келтірілген құнды NPV анықтау әдісі
Бұл инвестициялық жобаны жүзеге асыру нәтижесінде фирманың құны
қаншаға көтеріле (немесе сол инвестициядан берілген мерзімде түсетін таза
пайданы көрсетеді) алатындығын көрсететін инвестицияны анықтаудың әдісі
және ол төмендегідей анықталады:
0
1
0
2
2
1
1
)
1
(
)
1
(
....
)
1
(
)
1
(
I
r
CF
I
r
CF
r
CF
r
CF
NPV
n
n
n
n
n
I
0
– бастапқы қаржылық салымдар.
10-кесте. NPV есептелу нәтижесі
Жыл
CF
R10
PV10
0
-33019,77
1,00
-33019,77
1
4048,38
0,91
3680,35
2
4048,38
0,83
3345,77
3
4048,38
0,75
3041,61
4
4048,38
0,68
2765,10
5
4048,38
0,62
2513,73
6
4048,38
0,56
2285,21
7
4048,38
0,51
2077,46
8
4048,38
0,47
1888,60
9
4048,38
0,42
1716,91
10
4048,38
0,39
1560,83
11
4048,38
0,35
1418,93
12
4048,38
0,32
1289,94
13
4048,38
0,29
1172,67
14
4048,38
0,26
1066,07
15
4048,38
0,24
969,15
16
4048,38
0,22
881,05
17
4048,38
0,20
800,95
18
4048,38
0,18
728,14
NPV
182,69
n
r
R
)
1
(
1
NPV есептеу PV-дің бірінші оң мәніне дейін жүргізіледі. Егер есептеу
берілген мерзімде жылдар бойынша тиімсіз болса, онда жобаның
стратегиясын қайта қарау керек - CF-ті көбейту немесе r-і төмен банк табу
керек.
Егер NPV фирмаға қажет уақытты қанағаттандырса, онда жобаның
нәтижесінде фирманың құны өседі, яғни жоба тиімді, оны қабылдау қажет.
Бұл әдістің кеңінен қолданылуы бастапқы шарттардың әртүрлі
комбинацияларға барлық жағдайларда экономикалық ұтымды шешімдерді
табуға мүмкіндік бере алатын тұрақтылығымен түсіндіріледі.
Пайданың ішкі нормаларын IRR есептеу әдісі
Пайданың ішкі нормасы инвестициялау мақсатына бағытталған
қаржының өтелу деңгейін көрсетеді. Бұл r-дің қандай мәнінде NPV=0
болатын көрсетеді
0
)
1
(
0
1
I
r
CF
n
n
n
.
NPV=0 болған кездегі IRR – бұл жоба фирманың құнының өсуін
қамтамасыз етпейді және оның төмендеуіне әкелмейді.
Бұл дисконттық еселеуіш (R= 1: (1+r)
n
) инвестицияларды жарамды
және пайдасыз деп бөледі. IRR-ді инвестициялауға капиталды қандай бағаға
алғанын және оны пайдаланғанада қандай таза пайда деңгейін алғысы
келетіні (баръерлік еселеуіш) ескере отырып фирма өзіне таңдайтын
салымдардың өтелу деңгейімен салыстырады.
11-кесте. IRR есептелу нәтижесі
Жыл
CF
R15
PV15
0
-33019,77
1 -33019,77
1
4048,38
0,87
3520,33
2
4048,38
0,76
3061,16
3
4048,38
0,66
2661,88
4
4048,38
0,57
2314,68
5
4048,38
0,50
2012,76
6
4048,38
0,43
1750,23
7
4048,38
0,38
1521,94
8
4048,38
0,33
1323,42
9
4048,38
0,28
1150,80
10
4048,38
0,25
1000,70
11
4048,38
0,21
870,17
12
4048,38
0,19
756,67
13
4048,38
0,16
657,98
14
4048,38
0,14
572,15
15
4048,38
0,12
497,52
16
4048,38
0,11
432,63
17
4048,38
0,09
376,20
18
4048,38
0,08
327,13
NPV
-8211,41
IRR шамасы төмендегі кейіптемемен анықталады:
%
11
,
10
)
10
15
(
41
,
8211
69
,
182
182,69
10
)
(
1
2
2
1
1
1
r
r
NPV
NPV
NPV
r
IRR
r
r
r
IRR жоба бойынша тәуекел деңгейінің индикаторы болады - IRR
қаншалықты фирмамен қабылданған баръерлік еселеуіштен көп болса,
соншалықты жобаның беріктік қоры көп болады және соншалықты
болашақтағы қаржылық түсімдерді бағалау кезіндегі қателіктер қорқынышты
болмайды.
Инвестицияның өтелу мерзімін РР есептеу
Бұл әдіс бастапқы инвестициялардың сомасын өтеуге қажет уақытты
анықтауға негізделген. CF жылдар бойынша тең болғанда:
жыл
CF
I
PP
n
15
,
8
4048,38
33019,77
0
Өтелу мерзімі 8.15 жыл, яғни 8 жыл 2 ай.
Қорытынды: Экономикалық бөлімде сол жобаға қажетті техника-
экономикалық есептеулер жүргіздім. Бұл есептеудің мақсаты жобаны іске
асыру барысында қанша мөлшерде ақшалай қаражат қажет екендігі және ол
қаражатты қайдан, сонымен қатар ол қаражаттың қанша уақытта
ақталатындығы, яғни алған қарыз несие қаражаттың төлену уақытын
есептедім. Бастапқы қаржылық салым I
0
=33019,77 млн. тг, таза келтірілген
құн NPV=182.69 млн. тг, пайданың ішкі нормасы IRR=10,11%,
инвестицияның өтелу мерзімі РР=8.15 жыл екендігі анықталды.
3.Өмір тіршілігінің қауіпсіздігі бөлімі
Бұл дипломдық жұмыстың тақырыбы “Астана қаласында ЖЭО
құрудың техникалық-экономикалық негіздемесі”. Бұл дипломдық жобадағы
АЖЭО-ның шығыр цехының өлшемдері былай сипатталады: ұзындығы 48 м,
ені 20 м, ал биіктігі 6 м болып келеді. Шығыр цехында 2 дана ПТ-80-130
және 2 дана Т-110-130 шығыры орналасқан. Өмір тіршілігінің қауіпсіздігі
бөлімінде біз екі үлкен мәселені қарастырамыз. Оның біріншісі өндірістік
жарықтануды есептеу, ал екіншісі өрт қауіпсіздігі жайында болып табылады.
Әрқайсысына қысқаша тоқталып өтсек. Шығыр цехының жарықтануын
жасанды жарықтану саласы арқылы есептеледі. Есептеуді нүктелік әдіс
бойынша шығарамыз.
Сонымен қатар өрт қауіпсіздігі туындау себептері мен алдын алу және
қауіпсіздік тәсілдерін қарастырамыз.
3.1.
Жасанды жарықтандыруды есептеу
3.1.1.
Өндірістік жарықтануды
Станциядағы қауіпсіз жұмысты қамту үшін бөлмедегі табиғи және
жасанды жарықтандыру қалыпты болу керек. Шығыр цехындағы еңбек
жағдайы біріншіден адамның денсаулығы мен жұмысқа деген ынтасын,
қабілетін анықтайды. Сондықтан да адамдар жұмыс жасайтын цехта жақсы,
жағымды еңбек жағдайы болу керек. Жұмыс қарқындылығын арттыру,
адамдардың жақсы жұмыс жасауы үшін жарықтың болуының маңызы зор
екені мәлім. Шығыр цехын қажетті жарықпен қамтамасыз ету үшін табиғи
және жасанды жарықтылықты есептеу бөлімін қарастырамыз.
3.1.2.
Жасанды жарықтандыруды есептеу
Өндіріс орындарындағы жасанды жарықтандырудың шарты көздің
жұмыс жасауына, адамдардың физикалық және моральдық күштерінен,
соның ішінде еңбек өнімділігіне, өнімнің сапасына және өндірістік
жарықталу үлкен әсер етеді. Еңбектің қолайлы шартын құру үшін өндірістік
жарықтандыру келесі талаптарға жауап береді;
1.
Жұмыс орындағы жарықтандыру гигиеналық нормаға сай болу
керек.
2.
Жұмыстық беттің және қоршаған ортаның жарықтылығы
мүмкіндігінше бірдей таралу тиіс.
3.
Жұмыстық бетте өткір көлеңке болмау керек, олардың болуы
жарықтың тең емес таралуына әкелніп соқтырады.
4.
Көру аймағында жылтырау болмау керек.
5.
Дұрыс жарық өткізу үшін жарықтың спектрлік құрамын
жарықтандыру қамту керек.
Есеп екі әдіс бойынша жүргізіледі: нүктелік әдіс пен пайдалану
еселеуіш әдісі. Нүктелік әдіс арқылы жалпы локалды және жалпы біркелкі
жарықтандыруды есептейді.
Нүктелік әдіс
Шығыр цехы: ұзындығы L=48 м; ені В=20 м; биіктігі H=6 м;
Жұмыстың көру разряды: IV в;
Шағылысу коэффициенттері:
төбенен :
70
пот
% ; қабырғадан :
50
ст
% ; еденнен
30
пот
%;
Жарықтандыру нормасы: Е
н
=200 лк;
Шамдар саны: 27 дана;
Шамдар түрі: ДРЛ-125 Ф
л
=5600 лм;
Жұмыстық бет еденнен 1,0 м биіктікте орналасқан, жарық шамының іліну
ұзындығы 2 м, соған сәйкес h
расч
=H – h
св
– h
р.п.
= 6-2-1=3 м.
Шамдардың өзара орналасу қашықтығы
4
3
2
.
1
h
м
Қабырғадан шамға дейінгі қашықтық
2
4
5
,
0
5
,
0
l
м
Алынған жарық шамдарын 9 қатарға 3 данадан орналастырамыз.
(17 - сурет).
6-кесте. Жарық күшінің мәні
7-кесте. Шамның сипаттамасы.
Номиналды
қуат,Вт
Номиналды
жарық ағыны,лм
шамның түрі
Шамның өлшемі, мм
125
ДРЛ
диаметр
ұзындығы
5600
76
178
Шам
типі
бұрышының бағытындағы жарық күші I
, кд
0
5
15
25
35
45
55
65
75
85
90
ДРЛ
431
390
380 340 305 297 185 101
80
40
7
17-ші сурет – Берілген мәндер бойынша жарық шамдарды орналастыру
сұлбасы.
А бақылау нүктесін белгілейміз.
А нүктесіндегі жарықтандыруды есептейік.
Жұмыс орнындағы жарықты нүктелік әдістің келесі кейіптемесімен
анықтаймыз:
з
Г
л
Г
К
е
F
E
1000
27
1
,
мұндағы F
Л
- шамның жарық ағыны;
μ – шағылу арқылы қосымша жарықтандыруды есептейтін еселеуіші
(μ=1,2);
27
1
Г
е
-
жалпы жарықтандыру;
К
з
– қор еселеуіші (К
з
=1,5);
Жалпы жарықтандыру келесі кейіптемемен есептеледі:
расч
Г
h
I
е
2
27
1
cos
, лк
Жалпы жарықтандыруды анықтау үшін келесі бұрыштарды табу қажет.
Бұрыштарды анықтау келесідей жүзеге асады:
расч
h
d
tg
;
17-суретте бір нүктені таңдап және осы нүктеден әрбір шамға дейінгі
арақашықтықты есептейміз.
48 м
А
4 м
5 м
6 м
20 м
.
41
40
9
;
14
,
36
35
9
;
32
,
31
30
9
;
57
,
26
25
9
;
93
,
21
20
9
;
49
,
17
15
9
;
45
,
13
10
9
;
3
,
10
5
9
;
9
6
3
2
2
27
2
2
26
2
2
25
2
2
24
2
2
23
2
2
22
2
2
21
2
2
20
19
d
d
d
d
d
d
d
d
d
;
11
,
40
3
40
;
13
,
35
3
35
;
15
,
30
3
30
;
18
,
25
3
25
;
22
,
20
3
20
;
29
,
15
3
15
;
44
,
10
3
10
;
83
,
5
3
5
;
3
2
2
18
,
9
2
2
17
,
8
2
2
16
,
7
2
2
15
,
6
2
2
14
,
5
2
2
13
,
4
2
2
12
,
3
2
2
11
,
2
10
,
1
d
d
d
d
d
d
d
d
d
Енді осы табылған әр d арақашықтық үшін бұрыштарды есептейміз:
;
66
,
13
3
41
;
046
,
12
3
14
,
36
;
44
,
10
3
32
,
31
;
856
,
8
3
57
,
26
;
31
,
7
3
93
,
21
;
83
,
5
3
49
,
17
;
483
,
4
3
45
,
13
;
433
,
3
3
3
,
10
;
3
3
9
;
47
,
13
3
41
,
40
;
71
,
11
3
13
,
35
;
05
,
10
3
15
,
30
;
393
,
8
3
18
,
25
;
74
,
6
3
22
,
20
;
096
,
5
3
29
,
15
;
48
,
3
3
44
,
10
;
943
,
1
3
83
,
5
;
1
3
3
27
18
26
17
25
16
24
15
23
14
22
13
21
12
20
11
19
10
18
,
9
9
17
,
8
8
16
,
7
7
15
,
6
6
14
,
5
5
13
,
4
4
12
,
3
3
11
,
2
2
10
,
1
1
расч
расч
расч
расч
расч
расч
расч
расч
расч
расч
расч
расч
расч
расч
расч
расч
расч
расч
h
d
tg
h
d
tg
h
d
tg
h
d
tg
h
d
tg
h
d
tg
h
d
tg
h
d
tg
h
d
tg
h
d
tg
h
d
tg
h
d
tg
h
d
tg
h
d
tg
h
d
tg
h
d
tg
h
d
tg
h
d
tg
Достарыңызбен бөлісу: |