Субуйрек - буйректен бөлінетін зәрдің астаушадан несепағардаөтуінің бұзылуы салдарынан алдымен астаута, сосын тостагандарга іркіле келе, олардын қуысын удемелі турде кенейте беретін дерт. Субуйрек бұл тұрақталған , өршіген буйректің астау тостаканшаларының кенеюі және зәр бөліну кызметінің бұзылуынан болған паренхимасының атрофиясы және букіл функцияларының темендеуімен сипатталады Субуйрек терминің 1841 жылы P.Rayer ұсынған және жарты ғасыр ішінде патогенезін, этиологиясын.патологиялык анатомиясын жане еміне карай дамытуда уролог галымдар С.П. Федоров , П.А. Герцен, К.Ф.,Карафа- Корбут, Абрамян А.Я., Голигорский С.Д., Кацыф А.М., Лопаткин Н.А., С.Ешмухамбет және баскалар өзүлестерінқосты. Әртүрлі туа біткен себептер:
Астаушаның несепағарғаөтер жерінің тарылуы(стено3)
астауша-несепағар косындысының сыртынан косымша пайда болган(аберантты)
қан тамырларымен кысылып калуы.
Несепатардын астаушадан шыгар жерінің кисайып бітуі
несепагардын астауша үстінен, яғни жоғары жағынан бітуі.
Несепағардың сырткы жабысқақтарменқысылуы
несепағардың астаушадан шыгар жерінде қақпашаның болуы
астауша несепатар бұлшық еттері мен жуйке жүйелерінің туа біткен дисплазиясы.
Зәр бөлінудің бузылу дәрежесіне байланыеты Н.А. Лопаткин мен А.В. Люлько ( 1987) субуйректін даму барысын 3 сатыга бөледі:
1 - сатыда тек астауы ғана кениді ( пиелоэктазия )
сонымен бірге буйректін кызметі аздап нашарлайды;
2- сатыда астауы (пиелоэктазия) мен тостагандары да (гидрокаликоз) кениді, 15 - 20 % буйрек көлемі ұлғаяды,сонымен бірге буйректің паренхимасы жукарады және функциясы өте қатты нашарлайды;
Анықтау әдістері: 1.УДЗ гидронефроз кезінде буйрек келемінін улгаюы, буйрек тостаганшаларынын кенеюі, паренхима калындынынын темендеуі, буйректін жалпы келемінін улкеюі) Алайда гидронефроз кезінде буйректін экскреторлы кызметі аныкталмайды. 2.Ультрадыбысты допплерографиялык зерттеу 3.Буйректін экскреторлы-эвакуаторлык кызметін аныктау уштн инфузионды урография жасайды. Онда субуйректін дарежесіне сайкес тостаганша мен астаушанын кенейгені, буйректін беліп шы ару кызметінін нашарлаганы, тіндерінін жукартаны байкалады. 4.іш кеністікті, контрасты затсыз немесе контрастпен жасал ан компьютерлі томография Цистоскопия, ретроградты уретропиелография, изотопты нефросцинтиграфия, ангиографиялык зерттеулер жеке аурулараға қажеттілігіне байланысты шешіледі
5. Гидронефроз кезінде негізгі диагностикалаудын адістері соулелік: Рентгенологиялык эдіс (обструкция денгейін, буйрек жуйесінін кенею дарежесін аныктаута мумкіндік береді) КТ Казіргі танда диагностикалауда радиоизотопты адіс кен колданылган: Ретроградты ренография Ретроградты реноангиография Бул зерттеулер буйректін функционалды жадайын, гидронефротикалык дарежесін аныктаута кемектеседі. Олар гидронефроздын себептерін, буйрек жане буйрек кантамырлардын аномалиясын аныктауға көмек береді Емі:
Гидронефрозбен емдеуде оперативті ем кен колданылады. Егер субуйрекке шалдыккан буйректін аз да болса кызметі сакталса, онда буйректі сактайтын реконструктивтівплсатикалык ота жасайды. Усынылан коптеген оталардын арасында ,субуйрекке Хайнс-Андерсен-Кучер отасын собидін жасы 3 айдан аскан сон жасаган тиімді.
Буйрек жетіспеушілігі каупін тудыратын екі жакты субуйректе. зорін шытару жоне буйректегі зор кысымын азайту ушін,жана туган норестелерге тез арада зорді сыртка шыгаруга багытталан оталарды жасайды. Бул эдістерге:
Нефростомия немесе пиелостомия
Астауша-несепатар жолдарына эндоскопиялык ретрогратты тосілмен тутікшелерді кою жатады. Ал,буйрек семіп калса,буйректі алып тастайды(Нефроэктомия)
Гидронефроздын I дорежесінде созылмалы кабыну процесі болмаса динамикалык бакылау жургізіледі. ПІ кезенде хирургиялык ем. Максаты несепагардары зардін пассажын калпына келтіреді. Казіргі танда
лапароскопиялык операция колданылады. Максаты, несепагарданы жиырылган сегментті сылы тастау. Наукас кыска уакытка стационарга жаткызылады. (2-3 кун). III кезенде - буйректі алып тастайды-Лапароскопиялық әдіспен