Бураева жанат бауыржановна бoлaшaқ информатика мұғалімдерінің педагогикалық креативтілігін қалыптастыру
жүктеу/скачать 3,52 Mb. Pdf көрінісі
|
| Дайындық.
Бұл кезең болашақ информатика мұғалімін қанағаттандырудан бас тартқан белгілі бір жағдайды ӛзгерту ниетімен байланысты. Бұл жағдайда проблемалық жағдайдан шығудың жолын іздеуге саналы күш салынады. Тақырып логикалық түрде жұмыс істейді, мәселені тұтастай және оның жеке құраушыларын талдайды, қосымша ақпарат жинайды. Бұл кезеңде субъект мәселені шешу үшін ӛзіне белгілі сызбалар мен алгоритмдерді қолдануға бірнеше рет тырысады. Шешім немесе мінез- құлықты таңдау кезінде жиі басшылыққа алынатын негізгі критерий - бұл бұрын кездескен мәселелер мен жағдайлардың ұқсастық дәрежесі. Дайындық үдерісінде мәселенің бейнесін тереңдету, нақтылау, оған жеткілікті айқын болмаса да, белгілі бір құрылым беру жүреді. Фрустрация. Бұл кезеңге кӛшу болашақ информатика мұғалімі ӛзіне қолжетімді барлық ақпаратты талдап, барлық мүмкін шешімдерді тексеріп, әлі де жауап таба алмаған кезде орын алады. Басқаша айтқанда, ол тоқтап қалады. Осы кезде шығармашылықтың кӛрінуіне қандай кедергілер кедергі келтіретінін, қандай ақпарат жетіспейтінін және оны қайдан алуға болатындығын түсіну пайдалы. Инкубация. Инкубация кезеңі болашақ информатика мұғалімінің мәселе бойынша саналы түрде жұмыс істеуді тоқтатқан кезде басталады. Егер мәселені шешуге ынталандыру сақталса, онда жетіспейтін және жалпы тапсырмаға қатысты кез-келген ақпарат оң жарты шардың моделінен алынады. Инкубация кезеңінің сәттілігін анықтайтын тағы бір шарт - дайындық кезеңінің ӛту сапасы. Бірінші кезеңде жасалған қателіктер мен кемшіліктер қалаған идеяның пайда болуын қиындатуы мүмкін. 65 Инсайт. Бұл шығармашылық үдерістің қысқа, бірақ ӛте жарқын кезеңі, онда мәселені шешу болашақ информатика мұғалімінің санасында пайда болады. Верификация. Бұл шығармашылық үдерістің соңғы кезеңі, онда алынған шешімнің ақиқаты логика арқылы тексеріледі. Сол кезеңде шешім қабылданады. Енді шешім қабылдау үдерісін шығармашылық үдеріс ретінде түсіндіру үшін проблемалық жағдай тұжырымдамасына толығырақ тоқталайық. Жағдай - нақты басқару нысаны бар істердің нақты жағдайы. Шешім қабылдауға жүйелі кӛзқарас жүйенің бӛліктерінің бірлігі мен ӛзара әсерін белгілейді Біздің ойымызша, болашақ информатика мұғалімдерінің педагогикалық креативтілігін қалыптастырудағы педагогикалық шешім психологияда – қарым-қатынас үдерісінің құрамдас бӛліктерінің бірі. Педагогикада ӛзара әрекеттесу байланыс ретінде де, іс-әрекеттің дәйектілігі ретінде де, әлеуметтік шеберлік ретінде де жүзеге асырылады. Педагогикалық ӛзара әрекеттесудің келесі формалары мен түрлерін ажыратуға болады: ерікті - мәжбүрлі, жүйелі - импровизацияланған, тікелей - жанама, тиімді -нәтижесіз, ұзақ мерзімді - қысқа мерзімді. Педагогикалық үдерісте оқу, дидактикалық және тәрбиелік ӛзара әрекеттесуді ажырату қалыптасқан. Болашақ информатика мұғалімінің кәсіби педагогикалық іс-әрекеттегі шешім қабылдау үдерісі – оның қалыптасқан білім нысандарын бекітуге немесе жаңа білім формаларын дамытуға ықпал ететін зияткерлік іс- әрекетінің нысаны (бұл жағдайда біз конструктивті емес, инновациялық шешімдерді қолдану туралы айтуға болады). Шешім қабылдау үдерісін таңдау шеңберін тарылту әдісі ретінде түсінуге болады. Шешім қабылдау кезеңдері келесідей: 1) ақпарат жинау; 2) жобалау қызметі; 3) таңдауды жүзеге асыру [160]. Педагогикалық іс-әрекетте шешім қабылдау мұғалімнің проблемалық педагогикалық жағдаймен ӛзара әрекеттесуінің кіріктірілген үдерісідеп түсініледі, онда жағдайдың бастапқы жағдайларын ӛзгертуге және оны педагогикалық іс-әрекет үдерісінің оңтайлы барысы туралы мұғалімнің субъективті идеяларына сәйкес келетін күйге келтіруге бағытталған іс- әрекеттер анықталады. Болашақ информатика мұғалімінің шешім қабылдауы әрдайым проблемалық педагогикалық жағдай жағдайында жүреді, ол мұғалімнің мақсаты, нәтижесі және оның қызметінің оңтайлы бағыты мен оларды жүзеге асыруды қиындататын оқу үдерісіне қатысушылар арасындағы қарама- қайшылыққа негізделген. Педагогикалық шешімді таңдау және қабылдау жағдайында мұғалімнің кәсіби қызметін зерттеу бірқатар әлеуметтік-экономикалық және психологиялық-педагогикалық факторларға байланысты. Біріншіден, болашаққа арналған негізделген, оңтайлы шешімдер қабылдау мәселесі 66 маңызды болды. Мұнда шешім тек деректерді салыстырудан ғана емес, ақпараттың объективті шектеулерін, түсіндіру кезінде оның саналы және бейсаналық бұрмалануын жеңу, әртүрлі құндылық бағдарларының ӛзара әрекеттесуінің нәтижесі болып табылады. Бұл қатынастарды «таңдау жағдайы», «шешімнің педагогикалық мәнмәтіні», «тиімді педагогикалық шешім», «жауапкершілік», «негізделген таңдау» ұғымдарының кӛмегімен жүзеге асыруға болады. Екіншіден, педагогикалық шешім қабылдау теориясының дамуы «шешім қабылдау үдерісі» сияқты құбылыс туралы идеяларды дамытуда ғылыми білімнің қызмет ету логикасымен негізделген. Маңызды міндеттердің бірі - адамгершілік құндылықтардың басымдығымен сындарлы, шығармашылық белсенділікке негізделген сәтті ӛмір сүруді қамтамасыз ететін жеке мінез-құлық стратегиясын әзірлеу деп санаймыз. Педагогикалық шешім әрқашан қоғамдық қатынастар саласындағы әлеуметтік-педагогикалық және психологиялық пәнаралық ӛзара әрекеттестіктің нәтижесі болып табылады. Әр сала ӛзара әрекеттесудің ӛзіндік формаларын анықтайды. Әлеуметтік салада бұл әртүрлі құбылыстардың ӛзара байланысы, психологияда - қарым-қатынас үдерісінің құрамдас бӛліктерінің бірі. Педагогикада ӛзара әрекеттесу байланыс ретінде де, іс-әрекеттің дәйектілігі ретінде де, әлеуметтік шеберлік ретінде де жүзеге асырылады. Шешім қабылдау екі шарттың негізінде орындалады – таңдау және жауапкершілік. «Таңдау» құбылысының экономикалық, психологиялық, экологиялық, әлеуметтік, медициналық-биологиялық, құқықтық, этикалық, педагогикалық аспектілерін ажыратуға болады. Таңдау жағдайына біржақты кӛзқарастардың пайда болуы бізді таңдау жағдайын жан-жақты және динамикалық деп қарастыруға және таңдау жағдайындағы адамның мінез- құлқын сипаттау үшін әртүрлі теорияларды біріктіруге ұмтылуға сендірді. Әдебиеттерді талдау таңдау жағдайындағы адамның мінез-құлқын зерттеудің үш тәсілін анықтауға мүмкіндік берді. Бірінші тәсіл - техникалық. Ол субъективті құндылықтардан абстракцияланады және кеңістік пен уақыт координаттарындағы залалды немесе пайданы сандық бағалауға дейін азаяды. Екінші тәсіл - әлеуметтік-философиялық. Таңдау жағдайындағы адам мінез-құлқының моральдық аспектісіне, таңдалған баламаларды этикалық құндылықтарға байланысты. Үшінші тәсіл - адамның мінез-құлқының қажеттіліктері, құндылықтары мен тәрбиесімен байланысын ашатын психологиялық-педагогикалық. Педагогикалық мақсатты қою мен іске асырудағы ерік-жігер адамның нақты қажеттілік туралы білім деңгейімен анықталады, белгілі бір жағдайда шешім қабылдау кезінде ықтималды болады. Педагогикалық шешімді мақсат пен оған жету әдісін таңдау үдерісі және нәтижесі ретінде қарастыруға болады. Ағылшын тілінде оқытылатын пәндердің педагогикалық креативтілікті қалыптастыру мүмкіндіктері мен болашақ информатика мұғалімдерінің 67 креативті информатика мұғалімінің идеалдық моделі ағылшын тілінің заманауи ӛзектілігімен және педагогикалық креативтіліктің негізі болатын шығармашылық ойлау, креативті іс-әрекет және шешім қабылдау теориялары негізінде зерделенді. Келесі тармақшада болашақ информатика мұғалімдерінің педагогикалық креативтілігін ағылшын тілінде меңгерілетін пәндерді оқытуда қалыптастырудың қызметтік-үдерістік моделін құруға негіз болады. жүктеу/скачать 3,52 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|