Ескерту: Тік тісті дөңгелектер үшін
– тәждің ені бойынша жүктеменің үлестіруін есепке коэффициенті, ол материалдың қаттылығынан, дөңгелектердің тіректердің жөнінде орналасуынан, коэффициентінен тәуелді және 4-ші кесте бойынша анықталады
Таблица 4 –коэффициентінің мәндері
|
Тістердің беттерінің қаттылығы
|
НВ< 350
|
НВ > 350
|
I
|
II
|
III
|
I
|
II
|
III
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
0,4
0,6
0,8
1,0
1,2
1,4
1,6
1,8
2,0
|
1,15
1,24
1,30
––
––
––
––
––
––
|
1,04
1,06
1,08
1,11
1,15
1,18
1,22
1,25
1,30
|
1,0
1,02
1,03
1,04
1,05
1,07
1,09
1,11
1,14
|
1,33
1,50
––
––
––
––
––
––
––
|
1,08
1,14
1,21
1,29
1,36
––
––
––
––
|
1,02
1,04
1,06
1,09
1,12
1,16
1,21
––
––
|
Ескерту. 1-ші бағанада келтірілген мәліметтер, тісті дөңгелектің консольдік орналасуымен берілстерге жатады; II – тіректер жөніне дөңгелектердің симметриясыз орналасуымен берілстерге жатады; III – симметриялы орналасуымен берілстерге жатады.
|
– динамикалық коэффициенті, (шеңберлі жылдамдығынан тәуелді), бір жұмыстың аясында қабылданады.
1.3.4 Тәуелді графигін салу:
, (1.23)
1.3.5 Конусты беріліс бере алатын құатты анықтау
– тісті дөңгелек үшін:
кВт
– дөңгелек үшін:
кВт (1.24)
мұнда – дөңгелектің бұрыштық жылдамдығы, келесі формула бойынша анықталады:
рад/с (1.25)
мұнда – басты біліктің айналу жиілігі (дөңгелектің білігі), келесі формула бойынша анықталады:
айн/мин (1.26)
1.3.6 Қарастырылатын берілістегі тістердің іліністегіндегі әрекет ететін күштерді анықтау:
– шеңберлі күші:
– тісті дөңгелек үшін:
– дөңгелек үшін:
(1.27)
– тісті доңгелек үшін радиалды күші, ол дөңгелек үшін остіге тең:
(1.28)
– тісті доңгелек үшін ості күші, ол дөңгелек үшін радиалдыға тең:
(1.29)
1.3.7 Тісті дөңгелек пен дөңгелек үшін тістердің майысқанда төзімділікке шекті кернеулерді анықтау:
МПа
МПа (1.30)
мұнда – тістердің майысқанда төзімділік шегі, ол кернеулердің ауысу циклының негізгі санына сәйкес келеді:
– қаттылығында, келесі формула бойынша анықталады:
МПа
МПа (1.31)
– >қаттылығында, МПа қабылданады;
- қауіпсіздік коэффициенті, формула бойынша анықталады:
(1.32)
мұнда – материалдардың қасиеттерінің тұрақсыздығын есепке алатын коэффициенті: көміртекті және қоспалы нормалы немесе жақсартылған болаттардан тісті дөңгелектерді жасағанда , суарылған материалдарды пайдаланғанда ;
– дайындаманы жасап алу тәсілін есепке алатын коэффициенті: шындалған және штамптау темір үшін , илектеу үшін , құйылған дайындамалар үшін ;
– берілістің реверсивті жұмысын есепке алатын (реверсивті) коэффициенті: (реверсивті емес берілісте), (реверсивті берілісте және ), (реверсивті берілісте және >);
- ұзақ төзмділік коэффициенті, ол берілістің жүктеме тәртібі мен жұмыс істеу мерзімнің әсерін есепке алады (зертханалық жұмыстарда қабылданады).
– тістердің өтпелі беттерінің кедір-бұдырлығын есепке алатын коэффициенті: төмен емес кедір-бұдырлығында ажарлау мен тісфрезерлеу үшін болып қабылданады, нормалау мен жақсартудағы жылтырату үшін ;
1.3.8 Майысқанда тістердің төзімділікке тексеруі
Майысқанда тістердің төзімділікке салыстырмалы бағасы келесі формула бойынша есептелінеді:
(1.33)
мұнда – жүктеме коэффициенті, формула бойынша анықталады:
(1.34)
мұнда – тістің ұзындығы бойынша жүктеменің бірқалыпты емес үлестіруін есепке алатын коэффициенті, (жүктеменің шоғырлану коэффициенті), ол коэффициенттен, тістердің жұмыс беттерінің қаттылығынан, тіректердің жөнінде тісті дөңгелектердің орналасуынан тәуелді және 5-ші кесте бойынша анқыталады.
Кесте 5 – коэффициентінің мәндері
|
Тістердің беттерінің қаттылығы
|
|
>
|
I
|
II
|
III
|
I
|
II
|
III
|
0,2
0,4
0,6
0,8
1,0
1,2
1,4
1,6
1,8
|
1,00
1,03
1,05
1,08
1,10
1,13
1,19
1,25
1,32
|
1,04
1,07
1,12
1,17
1,23
1,30
1,38
1,45
1,53
|
1,18
1,37
1,62
––
––
––
––
––
––
|
1,03
1,07
1,09
1,13
1,20
1,30
1,40
––
––
|
1,05
1,10
1,18
1,28
1,40
1,53
––
––
––
|
1,20
1,45
1,72
––
––
––
––
––
––
|
Ескерту. 1-ші бағанада келтірілген мәліметтер, тісті дөңгелектің консольдік орналасуымен берілстерге жатады; II – тіректер жөніне дөңгелектердің симметриясыз орналасуымен берілстерге жатады; III – симметриялы орналасуымен берілстерге жатады.
|
– жүктеменің динамикалық әрекетін есепке алатын коэффициенті, (динамикалық коэффициенті), ол дөңгелектердің дәлдік дәрежесінен, тістердің жұмыс беттерінің қаттылығынан, шеңберлі жалдамдығынан тәуелді және 6-ші кесте бойынша анқыталады.
Кесте 6 – коэффициентінің мәндері
Дәлдік дәрежесі
|
Тістердің жұмыс беттерінің қаттылығы
|
Шеңберлі жылдамдығы , м/с
|
3 дейін
|
3…8
|
8…12,5
|
6
7
8
|
|
1/1
1/1
1,15/1
1,15/1
1,25/1,1
1,2/1,1
|
1,2/1
1,15/1
1,35/1
1,25/1
1,45/1,3
1,35/1,2
|
1,3/1,1
1,25/1
1,45/1,2
1,35/1,1
– /1,4
– /1,3
|
Ескерту. Алымыда тік тісті берілістер үшін мәндері келтірілген, бөлгіште – қисық тісті үшін.
|
– цилиндрлі беріліспен салыстырғанда, тік тісті конусты берілістің жүктеме қабілеттілігінің төмендеуін есепке алатын тәжірибелі коэффициенті;
– тістің түрінің коэффициенті, ол тістердің баламалы санынан тәуелді:
– тісті дөңгелек үшін:
(1.35)
– дөңгелек үшін:
(1.36)
коэффициентінің мәні ауытқусыз кесілген дөңгелектер үшін 7-ші кесте бойынша анықталады.
Кесте 7 – коэффициентінің мәндері
|
17
|
20
|
25
|
30
|
40
|
50
|
60
|
80
|
100
|
150
|
|
4,25
|
4,06
|
3,90
|
3,80
|
3,70
|
3,65
|
3,63
|
3,60
|
3,60
|
3,60
|
өзара қатынасы кем болатын, іліктіретін дөңгелектердің тістерін есептеу керек.
Әдебиет
1) Иванов М.Н. Детали машин: Учеб. Для машиностр. спец. вузов.- 4-е изд., перераб.- М.: Высш. школа., 1984.-336с., ил.
2) Детали машин. Атлас конструкций / Под ред. Д.Н. Решетова. М.: Машиностроение, 1979. – 367 с., ил.
3) Курсовое проектирование деталей машин: учеб. пособие для учащихся машиностроительных специальностей техникумов. /С.А. Чернавский, К.Н. Боков, И.М. Чернин и др. – 2-е изд., перераб. И доп. – М.: Машиностроение, 1987. – 416 с., ил.
Достарыңызбен бөлісу: |