Плазмалық мембрана (ПМ) жасушаның шекарасын анықтайтынцитоплазманықоршағантосқауылдыайтады.ПМ-даөтекүрделіқосылыстықұрайтынлипидтіңбимолекулярлыққабатыорналасқан.Жасушалықмембраналипидтерініңқұрамынафосфолипидтер,сфинголипидтержәнехолестеринкіреді.Липидтермембрананыңағымдылығына әсер етеді және дабылдардың берілуінеқатысады. Ақуыздар плазмалықмембрананың 50% құрайды. Мембраналық ақуыздар: шеткері (перифериялық), интегралдыжәне жартылай интегралды болып ажыратылады. Фосфолипид молекулалары екі қатарғаорналасқангидрофобтыбастарыменішкеқарай,гидрофильдібастарыменішкіжәнесыртқы сулы ортаға бағытталған. Жекелеген орындарда фосфолипидтердің биқабаттарыақуыз молекулаларымен (интегралды ақуыздар) тесілген. Бұндай ақуызмолекулаларыішіндеканалдарыментесіктеріболады,оларқылысудаеритінзаттарөтеді.Басқажартылай интегралды ақуыз молекулалары липидтердің биқабаттарын жартысынан біржағынан немесе басқа жағынан батып тұрады. Мембрана бетіндеперифериялық (шеткі)ақуыздар бар. Липидтер молекуласыжәне ақуыздар молекулаларыгидрофильді жәнегидрофобты өзара қарым қатынастарға байланысты ұсталынып тұрады. Сонымен біргемембранақұрамынаполисахаридтеркіреді.Олардыңқысқақаттытармақталғанмолекулалары ақуыздармен байланысқан. Жасуша плазмолеммасын сыртқы бетін жапқанқабатынполисахаридтік қабатгликокаликсдепаталады.
Плазмолеммакелесіқасиеттергеие:
пассивтіжәнебелсендітранспорт жәнедиффузияарқылытаңдамалыөткізгіштікке;
ағымдыққанемесеқозғалғыштыққа,көптегенақуыздармембрананыңбірбөлігіндежиналып,агрегаттартүзеді,осылайшатиімдірецепцияжүзеге асырылады.
Плазмолеммафункциялары:
тосқауыл,қорғаныс
заттардысырттанішкежәне іштенсыртқа тасымалдау.
рецепция.
жасушааралықбайланыстардықалыптастыру.
сигналдардыжасушаныңбетіненжасушаішінеберу(сигналдықмолекулалардыңкөмегімен-гормондар,медиаторлар,цитокиндер).
жасушаныңқозғалысы.
Достарыңызбен бөлісу: |
