Нуклеин қышқылдары (НҚ) – бұлбарлық тірі ағзалардың ағзасында кездесетін және тұқымқуалауақпаратынсақтап,ұрпақтан-ұрпаққажеткізіпотыратынкүрделіжоғарымолекулалыққосылыс. «Нуклеин қышқылы» терминін1889 жылы ұсынған: нуклеин деген атауды алу себебібірінші рет жасуша ядросында табылуына, ал қышқылы сөзініңжалғануы құрамында фосфорқышқылықалдығыныңболуынабайланыстыалынған.
Бұлкүрделібиополимерлердіңүлкенмолекулалықмассасы.Нуклеинқышқылыныңмономері- нуклеотид болып табылады, сондықтан нуклеин қышқылдарыполинуклеотидтік тізбекқұрайды.
Әрбір нуклеотидтің құрамына бескөміртекті моносахарид (пентоза), фосфор қышқылыныңқалдығыжәнеазоттықнегіз (аденин(А),тимин(Т),гуанин(Г),цитозин(Ц),урацил(У:)кіреді.
А, Г жәнеЦ азоттық негіздерінуклеин қышқылдарының екі түріне де тиесілі, бірақТтекқанаДНКқұрамына,ал УтекРНКқұрамынакіреді. .
Нуклеин қышқылдарының құрамында қант пентоза түрінде кездеседі.ДНҚ құрамындағыбескөміртектікқантдезоксирибоза,алРНҚ–рибозадепаталады.Көміртектіңәрбірмолекуласындабес атомды көміртек болады,оның төртеуі көміртек атомымен қосылыпбессақиналы мүше құрайды, ал бесіншісіНО-СН2 тобына кіреді. Пентоза молекуласындағы әрбіркөміртекатомыныңжай-күйіштрихты арабцифрімен(1C´,2C´,3C´,4C´,5C´)белгіленеді.
Гидроксилдітопбойынша3-шіжәне5-шікөміртектіатомдарға(3С´және5С´)фосфорқышқылының қалдығы жалғанған. Нуклеотидтер бір- бірімен тізбекке өзарафосфорлық топпенковаленттікбайланысжасауарқылытізбектеледі.Бұлжағдайдаәрбіржаңануклеотидөзініңалдындағы нуклеотидтің3’ ұшына барып жалғасады. Бұл ДНҚ мен РНҚ-ның қышқыл тобынахимиялықжағынантәуелділігінсипаттайды.Біріншікөміртекатомыныңқантмолекуласынаазоттынегізжалғанған.
Азоттықнегіздіңқантпенқосылысынуклеозиддепаталады.
Екі азотты негіз (А және Г) пурин тобына, ал үшеуі -(Т,У және Ц) пиримидин тобына жатады.Нуклеинқышқылдарыныңекітүрібар:оларДНҚ(дезоксирибонуклеинқышқылы)және
РНҚ(рибонуклеинқышқылы).
Достарыңызбен бөлісу:
