Триптофан – узақ уақыт тамақ рационында болмауы салдарынан жас балаларда плазмалық белоктардың төмендеуімен сипатталады.
Лизин – адамдарда жүрек айну, бас айналу, бас ауруы және шуға сезімталдылығының жоғарылауы байқалады;
Аргинин – сперматогенездің зақымдалуына алып келеді;
Гистидин – гемоглобиннің төмендеуімен сипатталады;
Валин – өсудің тоқтап қалуы, салмақтың жоғалуы, кератоздың (тері ауруы) дамуына алып келеді.
Қант диабеті – трансляцияның инициация үдерісінің бұзылысынан, рибосомада синтезделетін белоктың синтезі төмендеуінен пайда болады.
Талассемия (адамдағы туқым қуалайтын анемияның кей бір түрлері) - β–мРНҚ трансляция үдерісінің бұзылысы немесе трансляциядағы белоктық факторлардың жетіспеушілігінен туындайды.
Дифтерия – жіті инфекциялық ауру болып, жоғары тыныс алу жолдары шырышты қабаты, жүрек қантамыр және жүйке жүйесінің бұзылысымен сипатталады. Лефлера таяқшасы қауіпті токсин болып, ұлпаларға түсу барысында белок биосинтезінің бұзылысын туындатады. мРНҚ-ның рибосомаға бекінуі жүреді.
|
№11 сабақтың тақырыбы: Гендер экспрессиясының реттелуі.
Прокариоттаргендерініңэкспрессиясыныңреттелуі
Гендер өнімінің синтезін бақылау механизмдері жалпы атпенгендік реттелу депаталады.
Прокариоттар геномы сақиналы ДНҚ молекуласы нуклеоид жәнебірнеше майдасақиналыДНҚ-плазмидалартүріндеболады.Оларүлкенүнемділігіменерекшеленеді,өйткені онда ақпараты жоқ нуклеотидтер қатары болмайды. Прокариот жасушаларындатранскрипцияжәнетрансляция үдерісітері қатаржүреді.
Геннің өнімі болып ақуыз молекуласының биосинтезіжайлы ақпараты бар а-РНҚболыптабылады.Ақуыздар(полипептидтер)құрылымдықақуыздар,ферменттержәнереттеушіақуыздарболыпбөлінеді. Құрылымдықақуыздаржасушаларменмүшелердіңнегізгі құрылым бірлігі. Ферменттер ағззадағы зат алмасуды қамтамасыз етеді. Реттеушіақуыздарқұрылымдықгендердіңбелсенділігінеәсеретеді:биосинтездікүшейтеді,төмендетедінемесебасып тастайды.
Прокариоттарда (ішек таяқшасы E.Coli) кейбір ферменттер сыртқы орта жағдайынатәуелсізүнеміүздіксізсинтезделеді.
Ағзадаконститутивті(тұрақты)ферменттердіңсинтезделуі,солферменттіңсинтезінбақылайтынгенніңүздіксізбелсендіболатынынкөрсетеді.Соныменбіргебірқатарферменттерағзағақажеттіжағдайда(ортадасубстраттарболғанда)ғанасинтезделеді.Егер жасушаға (ағзаға)ферменттер қажет болмайтын болса, онда олардыңсинтезделуіяғниферменттердіңактивтілігінбақылайтынгендердіңдежұмыстарытоқтайды.
Прокариот гендерінің активтілігінің реттелуі үш деңгейде реттеледі:1.Транскрипциялық
Трансляциялық
Посттрансляциялық
Прокариоттардыңтіршілігінқамтамасызетудегендерактивтілігініңреттелуініңмаңызызор.
Достарыңызбен бөлісу: |
