Цитоплазма мен сыртқы ортада К+, Na+ иондарын белгілі бір арақатынаста ұстау
жүктеу/скачать 9,47 Mb.
|
Цито Сарыағаш-2
- Бұл бет үшін навигация:
- Белоктардыңпосттрансляциялықмодификациялары
ТрансляциялықбақылауГендерэкспрессиясынтрансляциялықдеңгейдебақылаупрокариоттарменэукариоттарда түрліше жолдармен іске асырылады. Прокариоттардың көпшілік а-РНҚ-ларыныңтрансляциясытранскрипцияменқатарбіруақыттажүреді.Эукариоттықжасушаларда трансляция транскрипциядан кейін, процессинг нәтижесінде жетілген а-РНҚтүзілгенненсоң басталады. Трансляциялықбақылаудыңіскеасырылужолдары: А-РНҚ-ның өмір сүру ұзақтығының жоғарылауы – информосомалардың немесе жасырына-РНҚ-ның түзілуі арқылы іске асырылады. Мысалы, ұрықтанбаған жұмыртқа жасушасыәдеттебиологиялықактивтіемес,бірақұрықтанудансоңіле-шаламитотикалықаппараттың,жасушалықмембрананыңбелоктарыменгистондардыңсинтезіжүребастайды. Белоктарсинтезделужылдамдығыныңреттелуі.Трансляциялықбақылаудыңбұлмеханизмі де жетілген, ұрықтанбаған жұмыртқа жасушасында байқалады.Бұл жасушалартыныштық күйде болып белок синтезделу процестері төменгі деңгейде жүріп жатады.Белок синтезделу қарқындылығының төмен болу себебі: а-РНҚ-ның жеткіліксіздігі емес,әзірше белгісіз, «жинақтаушы фактор»деп аталатын элементтің жетіспеуі. Бұл элементрибосоманың а-РНҚ-мен қосылып кешен түзуіне қатынасатын болуы тиіс (рибосома+а-РНҚ). Мысалы, жібек көбелегінің (Bombyx mori) пілләсі түзілу үдерісінде «жібек» безі тек бірғанабелоктыңтүрін–фиброиндысинтездейді.Фиброинбелогыныңұзақуақытсинтезделуі,оныңа-РНҚ-ныңөмірсүруіұзақтығыныңжоғарылауына байланысты. Эукариоттардыңқалыптыжағдайдағыа-РНҚ-сы3сағатқажуықөмірсүредідесоңынаныдырапкетеді.Алфиброиндықа-РНҚбірнешекүнөмірсүріп,солуақытаралығындафиброинның109молекуласынсинтездепүлгереді.«Жібек»безіжалпыалғанда 1015-ке жуық фиброин молекуласын (300 микрограмм) синтездейді. Фиброиндықа-РНҚ-ныңөмірсүруменқызметатқаруынұзартатынфеноменболмағанжағдайдафиброинның қажетті мөлшері синтезделу үшін жібек көбелегініңқұртына 25 есе артықгенқажет болып, олар 100 күндейжұмысістеген болар еді. БелоктардыңпосттрансляциялықмодификацияларыКейбір белоктар синтез аяқталғаннан кейін құрылымдық өзгерістерге ұшырайды.Әдетте бірқатар белоктарда ыдырау немесе тримминг байқалады. Мысалы, инсулиннің(қызметатқаруы)активтілігігенніңбіріншіреттікөніміретіндесинтезделгенпроинсулиннің орталық бөлігін ферменттер көмегімен алып тастау арқылы қамтамасызетіледі.Көпшілікбелоктардыңактивтілігіолардыңбасқа,құрылысыұқсаснемесеұқсамайтын әртүрлі белоктармен байланысқан жағдайда іске асырылады. Мысалы, қызметатқаруға қабілетті гемоглобин гемнен және глобиндік тізбектерден тұрады. Бұл байланысбұзылсаағзатемір жетіспейтін анемия ауруынашалдығады. жүктеу/скачать 9,47 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|