Сипаттама- бұл əдіс негізінде табиғи жəне жасамды тілдер арқылы
бақылау мен экспериментте табылған нəтижелерді бекіту жатыр.
Өлшеу - бұл əдіс негізінде объектілерді ұқсас белгілер, қасиеттер мен
қатыстарды үлгісі арқылы салыстыру жəне олардың сандық сипаттамаларын
белгілеу жатыр.
Эксперимент - бұл əдістің негізінде жарияланған жағдайларда,
айналғанда рационалды біліммен жетілген, объектке деген мақсатты ықпал
жатыр.
Теориялық зерттеу əдістері: Ойлау эксперименті - бұл зерртеу əдістің негізінде материалдауға
келмейтін образдардың комбинациясы жатыр.
Идеалдау (мұрат тұту) - бұл зерттеу əдістің негізінде объекттің нақты
болу қажеттіліктерін шығару туралы елестердің ойлау құрылысы жатыр.
Формалдау - бұл зерттеу əдістің негізінде пəндік аймақ туралы жалпы
таңбалы модельді құрастыру, соның құрылысы мен заңдылықтарын таңбалық
операциялар арқылы айқындау жатыр.
Аксиоматикалық əдіс - ғылыми теорияны құру тəсілі, сондай оның
негізінде ақиқат түрінде дəлелсіз қабылдалынатын ережелер (аксиома немесе
постулаттар) жатыр, солардан кейін формалды-логикалық дəлелдеу арқылы
келесі ережелерді шығару.
Гипотетикалық-дедуктивтік əдіс - ғылыми теорияны құрастыру тəсілі,
оның негізінде бір-бірімен байланысты болжау жүйелерді құру, келесіде
солардан дедукциялық жаюдан тəжірибенің нəтижелерімен салыстырылған
бекітілімдерді шығару жатыр.
Математикалық гипотеза - бұл əдістің негізінде нақты математикалық
құрылыстан математикалық формализм арқылы зерттелген құбылыс аймағынан
зерттелмегенге экстраполяция жасау жатыр.
Абстракциялаудан нақтылыққа жету - бұл зерттеу əдісі бойынша,
27
нақты зерттелетін объектің негізгі қайшылығын қайталайтын бастаушы
абстракцияны табу, соның теориялық шешімінің процесінде эмпириялық
материалды ассимиляцияландыратын нақты қайшылықтардан шығуының
мүмкіндігін ескеріп, зерттелетін объект туралы нақты-жалпы анықтама
құрастырады.
