Түсіну матрицасы - бұл ұғым арқылы эпистемологияны түсіну мен
рационалдылықтың стандарттарының қызметі мен тарихи қалыптасу теориясы
деп санайды. Тулмин пікірінше, қабылданған стандарттарға сəйкес жағдайлар
мен құбылыстарды ғалым анық деп санайды.
Концептуалды популяциялар - С. Тулминнің тұжырымдамасында
теориялардың мазмұнды пікірлерін логикалық жүйе сияқты емес,
анықтамалардың өзгеше популяциясы ретінде қарастыратын ұғым. Тулминнің
пікірінше, ғылымның эволюциясының негізгі қасиеттері Дарвиннің
биологиялық эволюцияның кестесіне ұқсас. Концептуалды популяциялардың
мазмұны (биологиялық түрлердің ұқсастықтары) өзгеріске ықпал, яғни, оның
нəтижесінде ғылыми іс-əрекеттің əдістері мен мақсаттары өзгереді;
концептуалды жаңалықтардың шығуы сынау іріктеумен теңестікке келтіріледі
(биологиялық мутация мен селекцияның ұқсастықтары). Бұл екі ұштасты үрдіс
тек нақты жағдайда өзгеріске əкеледі (өмір үшін күрестегі құлдырау мен
жоғалу ұқсастықтары); интеллектуалды ортаның қажеттіліктеріне адаптация
жасаған концептуалды нұсқаулар сақталады.
Индоктринация - қандай
да
бір
доктринаны
ғылымның
коммуникативтілігінің салдарының бірі ретінде енгізу, тарату жəне «көндіре
