Байланысты: дайындамаларды станокқа бекітуге арналған қысқыш құрылғылар
1.3 Қысқыш құрылғылардың мақсаты Құрылғылардың қысқыш құрылғыларының негізгі мақсаты-дайындаманың немесе жиналатын бөліктің орнату элементтерімен сенімді байланысын (бөлінбеуін) қамтамасыз ету, өңдеу немесе құрастыру кезінде оның жылжуын болдырмау.
Қысқыш механизм дайындаманы бекіту үшін күш жасайды, оған қолданылатын барлық күштердің тепе-теңдік жағдайынан анықталады
Механикалық өңдеу кезінде дайындама қолданылады:
1) кесу күштері мен сәттері
2) көлемдік күштер — дайындаманың ауырлық күші, орталықтан тепкіш және инерциялық күштер.
3) дайындаманың құрылғымен жанасу нүктелерінде әрекет ететін күштер – тірек реакциясының күші және үйкеліс күші
4) кескіш құралды (бұрғыларды, шүмектерді, қашауларды) дайындамадан бұру кезінде туындайтын күштер жататын екінші дәрежелі күштер.
Құрастыру кезінде құрастыру күштері мен жұпталған беттердің байланыс нүктелерінде пайда болатын реакция күштері жиналған бөліктерге әсер етеді.
Қысқыш құрылғыларға келесі талаптар қойылады:
1) қысқыш кезінде базаға жеткен дайындаманың жағдайы бұзылмауы керек. Бұл қысқыш күштерді қолдану бағыты мен орындарын ұтымды таңдаумен қанағаттандырылады;
2) қысқыш айлабұйымға бекітілетін дайындамалардың деформациясын немесе олардың үстіңгі бетінің зақымдануын (мыжылуын) тудырмауы тиіс;
3) қысқыштың күші өңдеу процесінде құрылғылардың орнату элементтеріне қатысты дайындаманың тіркелген жағдайын қамтамасыз ету үшін ең аз қажетті, бірақ жеткілікті болуы керек;
4) қысқыштың күші технологиялық операцияның барлық кезеңінде тұрақты болуы керек; қысқыштың күші реттелуі керек;
5) дайындаманы қысуды және бекітуді жұмыс күшінің және уақытының ең аз шығынымен жүргізу қажет. Қол қысқыштарын пайдалану кезінде күш 147 Н — ден аспауы тиіс; бекітудің орташа ұзақтығы: үш жұдырықты патронда (кілтпен) — 4 с; бұрандалы қысқышпен (кілтпен) — 4,5...5 с; штурвалмен-2,5...3 с; пневмо—, гидрокранның тұтқасын бұру арқылы — 1,5 с; кнопканы басу арқылы-1 С-тан кем.
6) қысқыш механизм құрылымы бойынша қарапайым, жинақы, жұмыста барынша ыңғайлы және қауіпсіз болуы тиіс. Ол үшін оның ең аз жалпы өлшемдері болуы керек және алынбалы бөлшектердің ең аз саны болуы керек; қысқыш механизмді басқару құрылғысы жұмыс жағында орналасуы керек.
Қысқыш құрылғыларды қолдану қажеттілігі үш жағдайда алынып тасталады.
1) дайындаманың үлкен массасы бар, оған қарағанда кесу күштері аз.
2) өңдеу кезінде пайда болатын күштер базада қол жеткізілген дайындаманың жағдайын бұза алмайтындай етіп бағытталған.
3) құрылғыға орнатылған дайындама барлық еркіндік дәрежесінен айырылады. Мысалы, қорапты өткізгішке салынған тікбұрышты жолақта тесік бұрғылау кезінде.
Қысқыш құрылғылар дайындаманың қысқышын машинаның күші мен уақытының ең аз шығынымен қамтамасыз етуге арналған, олар қарапайым, сенімді, ыңғайлы және қауіпсіз жұмыс істеуі керек.
Қысқыш құрылғыларды пайдаланудың негізгі ережелері
1. Ақаулы қысқыш құрылғыларды қолдануға қатаң тыйым салынады (тозған немесе сынған жіп, тозған эксцентрик, пневматикалық немесе гидроаппаратурада ағып кету және т.б.).
2. Қысқыш құрылғыларды пайдалануға тыйым салынады, егер: а) басқару тұтқалары айналмалы фрезаға жақын орналасса; б) қолдың жұмыс қозғалысы жолында жарақат тудыруы мүмкін шығыңқы және өткір жиектері бар құрылғы бөлшектері орналасса.
3. Құрылғылардың қысқыш элементтерінің дайындамамен жанасуы оның ең үлкен қаттылық аймағында қысқыш күшінің тірекке перпендикуляр бағытымен жүруі керек. Бұл талапты орындамау некеге әкелуі мүмкін.
4. Дайындаманы бірнеше шұңқырмен бекіту кезінде олардың әрқайсысына бекітілген бекіту күші бірдей болуы керек.
5. Құрылғыны станокқа орнатқан кезде, сондай-ақ фрезерлеудің бастапқы нүктесін таңдағанда, шарт орындалуы керек: кесу күші қысқыштарға емес, құрылғының орнату элементтеріне (ең қатаң) бағытталуы керек.
Қысқышты қамтамасыз ететін күш көзіне байланысты қысқыш құрылғылар қолмен, механикаландырылған және біріктірілген болып бөлінеді.