Даму бағыттары Халықаралық ғылыми-практикалық конференция материалдары Современная система дошкольного

473 

 

қабілетін  де  дамытады.  Сурет  сала  алмайтын  және  пластилинмен  жұмыс  істей  алмайтын 

баланың жазуға икемі болмайды. Кез-келген 5-6 жастағы бала 3 минуттан артық жаза алмайды 

тез шаршап қате көп жіберетін болады және  2-3 минут  сайын баланың қолын демалдырып 

отыруды  қатал  есте  сақтағаныңыз  жөн.  Бала  жазу  дағдыларын  меңгеруде  әрбір  жетістігін 

мақтап  «Сенің  қолыңнан  келеді,  біз  көмектесеміз»,  «Сен  істей  аласың»  деген  сенімділік 

сөздерді жиі айтыңыз қажет, өйткені қуатты сөздерді баланың табысқа жетуіне әсерін тигізеді.  

Бала жазу жазуда қарындашты немесе қаламды дұрыс ұстап үйретуіңізді ұмытпаңыз. 

Сонымен  бірге  баланың  сөйлеуін  дамытуда  сурет  бойынша  сөйлем  құрастыртып, 

ертегілерді  немесе  әңімелерді  оқып,  кітаптағы  суреттерге  зейін  қойып  қарауына  аса  мән 

беріңіз және  «Мына суретте не бейнеленген? Адамдардың аты кім? Олар не істеп жатыр?» 

деген сұрақтарды қою арқылы кітапқа қызығушылығын арттыруға болады. Ата-ана баласын 

санауға  үйретуде  «Үстелде  неше  кесе  ?  Суретте  неше  доп  Киімде  неше  түйме?»,  -  деген 

сұрақтар  қойып  баланы  санауға  жаттықтыруға  болады.Мектепке  дейінгі  баланың  оқу 

материалын  меңгеруде,  кеңістікте  және  уақытты  қабылдай  алуы  маңызды  рөл  атқарады. 

Сөйтіп, бала мектепке оқудың жаңа жағдайларына еркін ене алатындай дайындықтан өтеді. 

Мектепке  дайындық  баланың  үйлесімпаздылығынын  туындайтын  кезде  оңтайлы 

мүмкіндіктерді арқылы жан-жақты тәрбиеленуі мен дамуын талап етуі бала оқу және тәжірибе 

мәселесін  шешу  үшін  өзіндік  білімін  пайдалануы,  танымдық  әрекеттері  мен  ойлануы 

жеткілікті даму деңгейін көтерілуі тиіс. 

Бұл кезеңде баланың қалыпты дене және ой дамуына қажетті қозғалыстағы таным мен 

іскерлігі  артады.  Соңғы  кезде  балалар  арасында  сөйлеу  тілінің  бұзылуы  жиі  кездесетін 

құбылысқа  айналып  барады.  Сөйлеу  тілі  бұзылған  баланың  белсенді  қозғалуына 

жетіспеушіліктер,  соның  ішінде  саусақтың  ұсақ  моторикаларында  ауытқушылықтар 

байқалады. Қолдың ұсақ мотрикасы мен қимыл-қозғалыстарын дамыту жұмыстары маңызды 

болып табылады. Балалардың дыбысты дұрыс айтуын түзеу жұмыстары,оның жеке тұлғалық 

белгілерін  психол,  логопед  мамандармен  бірлесе  отырып  анықтап  алу  қажет.  Кейбір 

балалардың сөйлеу тілінің бұзылуымен қатар, психологиялық ауытқушылықтар болатына да 

назар  аудару  қажет.  Балалармен  күнделікті  жұмыста  әр  баланың  жеке  қабілетін  ескере 

отырып,  жалпы  және  арнайы  моторикасын  дамыту  үшін  ойындар  мен  тапсырмалар  беріп 

отыру қажет.Ойын жаттығулары балаларға қызыөты, тартымды болуы тиіс. Бүгінгі мектепке 

дейінгі ұйымның мақсаты- мектеп жасына дейінгі баланы жан-жақты дамыту.Мектеп жасына 

дейінгі  баланың  мектепке  дейінгі  ұйымда  алған  алғашқы  қарапайым  түсініктері  –оның 

болашақ өміріне қажетті қолданылатын білімі болуы қажет. 

Сондықтан  оларға  суретті  айқын  кітапшаларды  көрсетіп,  мазмұнын  айтып  беру 

ыңғайлы. Бұл жастағы сәбилерге оқиғасы сәтті аяқталатын, қорқыныш сезімен тудырмайтын 

халық ауыз әдебиеті нұсқауларын жатқа айтып беріп, ойната тыңдау тиімді. Көркем әдебиет 

арқылы бала тілін дамытуда тек қана ертегіні оқып беріп қана қоймай, ертегіні рөлдерге бөліп 

сахналату  бала  тілін  дамытуға  зор  ықпалын  тигізеді.  Балабақшада  тағы  бір  жүргізілетін 

жұмыстың  түрі-санамақтар.  Санамақтарды  халық  негізінен  балаға  сан  үйрету  мақсатымен 

шығарған. 

Санамақтар  әрі  сан  үйретеді  әрі  дүние  таныдаты,  баланың  қисынды  ойлауымен 

математикалық ойлау қабілетін дамытады. Сәби тілін дамытуда мақал-мәтелдердің де алатын 

орны ерекше.Балаға айтатын ақыл өсиет, өнеге, әсерлі әрі ойда қалатындай мәнді болуы керек. 

Тіл дамытуға көркем әдебиет түрлерін орынды пайдалана білетін тәрбиеші баланың түсінігін 

кеңейтіп,ұғымның байытады. 

Балабақшадағы тәрбиелеу мен оқыту ісінің  бір ерекшелігі көрнекіліксіз іске аспайды. 

Сондықтанда  әрбір  ұйымдастырылған  оқу  іс-әрекетінде  көрнекілікті  басшылыққа  ала 

отырып  еңбек  етемін.  Біздің  балаларымыз  бақытты  болуға  лайықты.  Бұл  тек  қана  баланың 

жеке тұлға ретінде дамуына қажетті жағдай туғызғанда ғана мүмкін болмақ. 

 

 

Қолданылған әдебиеттер: 

474 

 

 «1. Мектепке дейінгі мен оқытудың мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарты. 2012 

г. 

2. Овчарова Р.В. Практическая психология в начальной школе.  –М.: ТЦ Сфера,2002. 

3. Рогов Е..И. Настоольная книга практическая психолога в образовании.-М., 1995.  

4.  Чейпи  Дж.  Готовность  к  школе  :  Как  родители  могут  подготовить  детей  успешному 

обучению в школе / Пер.с англ. – М.: Педагогика – Пресс, 1992. 

 

 

 

ИСПОЛЬЗОВАНИЕ ИНФОРМАЦИОННО-КОММУНИКАЦИОННЫХ 

ТЕХНОЛОГИЙ В РАБОТЕ ЛОГОПЕДА ДОШКОЛЬНОЙ ОРГАНИЗАЦИИ 

 

 

Мыскова Е.В. 

КГКП №15 я/с «Акку» 

Логопед. 

 

 

В  последние  годы  отмечается  увеличение  числа  детей  с  нарушениями  речи  и, 

соответственно,  одной  из  актуальных  задач  специальной  педагогики  является  повышение 

эффективности  процесса  коррекции  нарушений  речевого  развития  детей  дошкольного 

возраста.  Известно,  что  использование  в  коррекционной  работе  разнообразных 

нетрадиционных  методов  и  приёмов  повышает  эффективность  логопедической  работы, 

предотвращает  утомление  детей,  поддерживает  у  детей  с  различной  речевой  патологией 

познавательную  активность.  Современные  информационно-коммуникационные  технологии 

помогают педагогам разнообразить формы педагогического воздействия. 

Компьютерная техника помогает логопеду на коррекционных занятиях делать то, что без 

компьютера делать сложно, делать то, чего не делали раньше, по-новому и более качественно 

делать то, что делали раньше. Внедрение компьютерных технологий сегодня является новой 

ступенью в образовательном процессе.  

Мы  считаем,  что  логопедам  необходимо  активно  включать  в  процесс  своей  работы  и  

использовать информационно-коммуникационные технологии в разных видах деятельности: 

в  диагностике,  на  индивидуальных,  подгрупповых  и  фронтальных  занятиях,  в  работе  с 

родителями,  а  также  при  обмене  опытом  с  коллегами.  В  своей  работе  мы  применяем 

информационно-коммуникационные технологии на разных этапах:  

- на подготовительном этапе (узнавания речевых и неречевых звуков);  

-  на  этапе  формирования  фонематического  восприятия  и  развития  фонематического 

слуха;  

-  на  этапе  формирования  и  коррекции  произносительной  стороны  речи  (постановка, 

автоматизация и дифференциация звуков);  

- на этапе формирования лексико-грамматического строя речи;  

- на этапе развития связной речи. 

Компьютер  предоставляет  широкие  возможности  использования  различных 

анализаторных систем в процессе выполнения и контроля над деятельностью. В частности, 

визуализация  основных  компонентов  устной  речи  в  виде  доступных  для  ребёнка  образов, 

позволяет  активизировать  компенсаторные  механизмы  на  основе  зрительного  восприятия. 

Этому  способствует  и  совместная  координационная  работа  моторного,  слухового  и 

зрительного  анализаторов  при  выполнении  заданий  компьютерной  программы.  Ещё  К.  Д. 

Ушинский отмечал: «Детская природа требует наглядности». Но часто возникают проблемы, 

где найти нужный материал и как лучше его продемонстрировать. Имеющийся в детском саду 

материал  устаревает,  а  приобретение  нового  требует  материальных  затрат.  Изготовление 

своими  руками  требует  наличия  способностей,  свободного  времени,  да  и  не  всегда, 

475 

 

изготовленное  своими  руками,  соответствует  требованиям  к  наглядности.  Необходимость 

повышения  качества  наглядного  материала  –  одна  из  веских  причин  использования 

компьютерных технологий. 

Контингент  дошкольников,  воспитывающихся  в  детском  саду,  составляют  дети, 

имеющие  разный  уровень  речевого  развития.  Организация  обучения  этих  детей  требует 

особого  подхода,  который  предусматривает  постоянную  эмоциональную  поддержку 

дошкольников на занятиях. Одной из центральных проблем в логопедической работе является 

мотивация  дошкольников.  Очень  часто  ни  желание  логопеда,  ни  владение  методикой 

коррекции  речи  недостаточно  для  положительной  динамики  речевого  развития  детей. 

Упражнения  для  индивидуальных  занятий  с  детьми,  имеющими  речевые  нарушения  с 

использованием  средств  компьютерных  технологий,  позволяют  построить  коррекционную 

работу с учётом их индивидуальных образовательных потребностей и возможностей. 

Мы  считаем,  что  в  настоящее  время  одним  из    актуальных  направлений  внедрения 

информационных  технологий  в  работу  логопеда  –  является  создание  и  использование 

электронных презентаций, позволяющих создать эффект наглядности на занятии, повысить 

мотивационную  активность.  Преимущества  электронных  презентаций  по  сравнению  с 

традиционными методами очевидны. 

Презентация  несёт  в  себе  образный  тип  информации,  понятный  дошкольникам, 

формирует у детей систему мысленных образов. Ребёнку с его наглядно-образным мышление 

понятно лишь то, что можно одновременно рассмотреть, услышать, подействовать.  

Электронные  презентации  представляют  обучающий  и  развивающий  материал  как 

систему  ярких  образов,  наполненных  исчерпывающей  упорядоченной  информацией  в 

алгоритмическом порядке. В этом случае задействуются различные каналы восприятия, что 

позволяет заложить в память детей информацию. Компьютер позволяет моделировать такие 

жизненные  ситуации,  которые  нельзя  или  сложно  увидеть  в  повседневной  жизни. 

Возможности  компьютера  позволяют  увеличить  объём  предлагаемого  для  ознакомления 

материала.  

Используемые  нами    новые  непривычные  приёмы  объяснения  и  закрепления,  в  виде 

электронных  презентаций,  подобранных  в  игровой  форме,  повышают  непроизвольное 

внимание, а также помогают развивать произвольное внимание и память детей. Внимание и 

память  –  процессы,  теснейшим  образом  связанные  с  речью.  Если  у  ребёнка  нарушено 

внимание, то восприятие речи не может происходить в полном объёме. Р.Е.Левина выделяла 

нарушение внимания как одну из причин возникновения общего недоразвития речи. Развитие 

внимания и памяти положительно сказывается на коррекции речевого недоразвития. Родители 

замечают, как нравится детям многократно спрашивать об одном и том же, читать много раз 

одну и ту же сказку. Но не надо раздражаться: у дошкольников один и тот же программный 

материал должен повторяться многократно. Любимую презентацию ребёнок может запускать 

сам столько раз, сколько ему захочется, может повторять вслед за автором слова, выучивая их 

наизусть; удивлять взрослых объёмом знаний, полученных самостоятельно. Осваивая детские 

электронные энциклопедии, дети активны. За счёт высокой динамики эффективно усваивается 

материал,  тренируется  память,  активно  пополняется  и  активизируется  словарный  запас, 

развиваются воображение и творческие способности. 

В  своей  работе  мы  используем  презентационные  материалы  для  автоматизации 

поставленных  звуков,  дифференциации  акустически  близких  звуков  и  графически  сходных 

букв,  развития  фонематического  восприятия,  фонематического  анализа  и  синтеза,  навыков 

словообразования и словоизменения, развития связной речи и познавательных способностей, 

усвоения лексических тем и т.д.  

Нами  замечено,  что  благодаря  последовательному  появлению  изображений  на  экране 

дети  имеют  возможность  выполнять  упражнения  более  внимательно  и  в  полном  объёме. 

Использование  анимации  и  сюрпризных  моментов  делает  коррекционный  процесс 

интересным  и  выразительным.  Дети  получают  одобрение  не  только  от  логопеда,  но  и  со 

стороны  компьютера  в  виде  картинок-призов,  сопровождающихся  звуковым  оформлением. 

476 

 

Если материал представлен ярко, с опорой на разные каналы восприятия, то он усваивается 

прочнее,  а  его  воспроизведение  не  вызывает  у  детей  затруднений.  У  ребёнка  повышается 

самооценка, он перестаёт бояться отвечать на занятиях, свободно. 

Таким  образом,  использованные    в  нашей  коррекционной  работе  информационно-

коммуникационные технологий (электронные презентации) предотвращают утомление детей, 

поддерживают  у  детей  с  различной  речевой  патологией  познавательную  активность, 

развивают  внимание  и  память,  что  положительно  сказывается  на  коррекции  речевого 

недоразвития, повышении эффективности логопедической работы в целом. Их применение на 

логопедических  занятиях  интересно  детям,  что  немаловажно  для  нас  логопедов.  Экран 

притягивает  внимание,  которого  мы  порой  не  можем  добиться  при  фронтальной  работе  с 

детьми.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Используемая литература: 

1.Касьянова  А.В.  Повышение  мотивации  к  логопедическим  занятиям  у  старших 

дошкольников с использованием ИКТ. 

2.Лынская  М.  И.  Организация  логопедической  помощи  с  использованием  компьютерных 

программ. Логопед в детском саду – Л., 2006. - №6(13). 

 

 

 

АТА-АНА, БАЛА, БАЛАБАҚША – ҮШТІК ОДАҚТЫҢ 

БАЛА ТӘРБИЕСІНДЕГІ МАҢЫЗЫ 

 

 

Набиева Меруерт Айткуловна 

№102 «Айсұлу» б/б КМҚК 

 

 

Еліміздің болашағы жас ұрпақты тәрбиелеуде бірінші бесік – отбасы, ата- ана тәрбиесі 

болса,  екінші  бесік  –  мектепке  дейінгі  білім  беру  мекемесі.  Мектепке  дейінгі  тәрбие  бала 

табиғатына ерекше әсер етіп, оған өмір бойы өшпестей із қалдырады. 

Тәрбиенің алғашқы қасиеттерін  бала бойына дарытатын, балаға  тәрбие туралы түсінік 

беріп,  қалыптастыратын      алғашқы  білім  баспалдағы  –  балабақша,  балабақшада  берілетін 

тәрбие – барлық тәрбиенің бастамасы, әрі жан-жақты тәрбие мен дамыту ісінің түпкі негізін 

қалайтын  орын,  балабақшаның  негізгі  міндеті  –  баланың  жеке  басының  бастапқы 

қалыптасуын қамтамасыз ету. Ал, жол сілтеп, жетелеп, үйретуші - тәрбиеші.  

39

63

92

43

65

88

49

68

90

0

20

40

60

80

100

начало 

учебного 

года

середина 

учебного 

года

конец 

учебного 

года

Сравнительная диаграмма уровней 

развития речи, внимания и памяти 

дошкольников старшего возраста с ОНР

развитие речи

развитие внимания

развитие памяти

477 

 

Тәрбиеші қауымы – қоғам сенген өкіл.  Ол елі мен халқына қалтқысыз қызмт етіп, Отан 

алдындағы борышын адал атқарып келе жатқан халықтық интелегенция. Сырт көзге қарағанда 

тәрбиешінің жұмысы оңай сияқты болып көрінгенімен, ол жауапкершілігі мол мамандықтың 

бірі. Тәрбиеші тек қана баланың денсаулығына ғана жауап бермейді, сонымен бірге  ол қазіргі 

уақыт  талабына  сай,  жаңа  стандарт  талабы  бойынша  оқу-  тәрбие  жұмысын  кешенді  түрде 

ұйымдастыра білетін жаңашыл педагог болуы керек. [1] 

Балабақша  -  бүлдіршіндерді  болашақта  ата  дәстүрін  сақтайтын  инабатты  да,  ибалы, 

үлкен-кішіні сыйлай білуге үйрететін тәрбие орталығы. Өмірге келген жас ұрпақты тәрбиелеу 

ата-аналар мен балабақша тәрбиешілерінің қасиетті борышы. Балабақша  баланың жеке бас 

ерекшелігін  ескере  отырып  дамытатын  орталық.  Баланы  тәрбиелеу,  дамыту  мен  білім  беру 

мәселелерінде  отбасы  мен  балабақша  ұжымы  өзара  тығыз  байланыста  болуы  қажет. 

Қоғамымыздың  іргетасын  нығайту  үшін  бүгінгі  жас  ұрпаққа  үлгілі,  өнегелі  тәрбие  беру  - 

қазіргі  білім  беру  және  тәрбиелеудегі  басты  міндеттеріміздің  бірі.    Балабақша  балалары 

болашақ иесі болғандықтан дүниежүзілік мәдениетті танитын, өзінің  төл мәдениетін білетін, 

қастерлейтін,  рухани  дүниесі  бай,  саналы  ойлайтын  өмірде  кездесетін  қиыншылықтарға 

мойымай, шешім таба білетін деңгейі жоғары білікті боуы міндетті. Ал, мұның барлығын бала 

бойында  қалыптастыру  тәрбиеге  байланысты.  Бала  мектепке  дейінгі  мекемеде  тура  осы 

қасиеттерге  ие  болмаса  да,  оның  ұшқынын  бойына  сіңіріп,  келешекте  дамытады. 

Болашақ ұрпақ тәрбиесін іске асырып отырған кез келген мекеме үшін отбасымен жұмысты 

тиісті  дәрежеде  ұйымдастырудың  маңызы  өте  зор.  Себебі,  отбасы  баланың  түпкі  тамыры, 

болмысын қалайтын мекен.  

Мектепке дейінгі мекеменің отбасымен ынтымақтастығы  аса бір сезімталдықты, кәсіби 

шеберлікті,  педагогикалық  құпиялықты,  мәдениетті,  білімді,  тәжірибені  қажет  ететін 

жұмыстардың  бірі.  Өйткені,  отбасымен  жұмыс  жүргізген  кезде  түрлі  адамдармен,  түрлі 

түсініктермен, түрлі мінез - құлықтармен, түрлі қиыншылықтармен қарама - қарсы кездесесің. 

Отыз ата-ана болса отыз түрлі пікір, өмірге, болып жатқан жағдайға, тәрбиелеу әдісіне отыз 

түрлі пікір бар деген сөз. Яғни тәрбиеші сол ата-аналардың тілін тауып, отыз ата- ананың отыз 

түрлі  пікірімен  санасып,  ата-аналармен  бірлесе  отырып  баланы  тәрбиелеу  керек. 

Отбасылық тәрбиелеудің басымдылығын тану дегеніміз – отбасы мен мектеп жасына дейінгі 

мекеменің жаңа қарым-қатынасын талап етеді.  Ата-аналарды педагогикалық үдеріске тарту 

арқылы  бала  тәрбиесінің  максат,  міндеттерін  түсінуіне,  бала  тәрбиесін  ойдағыдай  іске 

асыруларына ықпал етеміз. Ата-аналардың өз балаларының балабақшадағы өмірін, қалай өсіп 

жетілетіндігі интеллектуалдық жеке қабілетінің қалыптасатынын көріп, біліп отырғаны абзал. 

Ата-ана мен балабақша атқаратын істер әрқилы болады да, бірінің жұмысын екіншісі атқара 

алмайды, сондықтан олардың қарым-қатынасы бірін-бірі толықтыруы, бір-бірімен түсінісуі, 

бір-бірінің 

бағытында 

құрылуы 

тиіс.[2] 

Отбасы - әке, ана, бала. Үшеуінің бірлігі - отбасының бірлігі. Отбасы – бұл қоғамның негізі. 

Баланың болашақта жақсы азамат болып өсуі, жан-жақты тәрбиелі болуы отбасында берілетін 

тәрбиеге  тікелей  байланысты.  Әке,  ана,  бала  үшеуі  қандай  бірлікте  болса,    ата-ана,  бала, 

тәрбиеші де – тығыз үштік бірлікте болу керек.  

Шыр етіп сәби дүниеге келген сәттен бастап ата-ана алдында нәзік те қиын, қыр-сыры 

мол үлкен қоғамдық міндет тұрады. Ол - бала тәрбиесі. Бала тәрбиесінде алғашқы ұстаз - ата-

ана.  Бала  үшін  ата-анадан  артық  тәрбиеші  жоқ.  Адамгершілік,  бауырмалдық,  татулық, 

қайырымдылық,  әдептілік,  инабаттылық  сияқты  қасиеттер  жанұяда    сөзбен,  теориямен 

дамымайды,  үлкендердің  үлгісімен,  солардың  көрсеткен  өнегесімен  бала  бойына  сіңеді, 

дариды.  Отбасында  әдептілікке,  имандылыққа,  шыншылдыққа  тәрбиелеу  тәрбиенің 

көрінбейтін,  көзге  түспейтін  әдіс-  тәсілдері  арқылы  жүзеге  асады.  Яғни,  «олай  істеуге 

болмайды,  ол  тәрбиесіздікке  жатады»,  немесе  өзіміз  баланың  көзінше  біреуді  жамандап 

болмаса өтірік айтып тұрып, балаға «өтірік айтуға болмайды», «сен неге өтірік айтасың» деп 

жазалап жатпай – ақ өзіміздің өнегелі ісімізбен тәрбиені баланың  бойына дарытып жатырмыз, 

бала  үлкендерге  еліктеп,  солардан  үлгі  алып  өз  бойында  тәрбиенің  бастауы  қаланып  

жатқандығын байқамай да қалады.  

478 

 

Ата - ана - бала тәрбиесіндегі басты тұлға. Бала үшін ата –анасы – бәрінен де білімді, 

ақылды,  күшті.  Жас  баланың  дамуында  ата-ананың  орыны  ерекше.  Кейбір  ата-аналар  өз 

перзентін  шектен  тыс  еркелетіп,  баланың  бетінен  қақпай,  көңіліне  қарап  тәрбиелейді.  Ал 

мұндай көріністер баланың бойына кері қасиет пайда болуына тікелей жағдай тууына себеп 

болады.  Отбасында  ешнәрседен  шектеу  көрмеген  бала,  балабақшаға  келгенде  «болмайды», 

«жоқ, ол сенікі емес», «жоқ ,біз қазір ойнамаймыз, сурет саламыз» немесе «ойыншықты неге 

рұқсатсыз аласың, ол сенікі емес» деген сияқты үйдегі тәрбиеге қарама – қайшы келетін ортаға 

келеді.  Сұрағанын  алып,  айтқанын  істетіп  үйренген  баланың  балабақшаға  бейімделуі  қиын 

болады.  Ол  тәрбиешінің  қойған  талаптарын  орындаудан  бас  тартып,  қыңырлық  мінезін 

көрсетіп, тәрбиешілерге қарсы шығады. Өзінің қарсылығын ашып көрсете алмаған бала өшін 

басқа  балалардан  алады.  Бірлесіп  ойнап  отырған  балаларға  кедергі  жасап,  ойыншықтарын 

тартып алып немесе ойыншықпен басынан бір ұруы да мүмкін. Осыдан басталып тәрбиеші 

мен бала арасында және тәрбиеші мен ата- ана арасында түсінбеушілік туындайды. [3] 

Бала    тәрбиешінің  үнемі  жасаған  ескертулерінен  кейін  тәрбиешіні  жек  көріп  кетуі 

мүмкін.  Ал  ата  –ана  тәрбиешінің  пікірімен  келіспей,  оның  педагогикалық-психологиялық 

біліміне,  қабілетіне    күман  келтіріп,  барлық  кінәні  тәрбиешіден  іздейді.  Ата-  аналардың 

барлығы  бірдей  мәселені  бірлесіп  шешуге  талпынбайды,  өйткені  барлық  ата-аналарға  өз 

баласы «сүттен ақ, судан таза» болып көрінеді.  

Сондықтан  да,  ата-аналар  балаға  ұжымдық  өмірдің  алуан  түрлі    қыры  мен  сырын, 

танытып,  құрдастарымен  келісіп  ойнауға,  жеңіс  пен  жеңілістің  қатар  жүретіндігі  туралы 

айтып,  әдептілікке  баулуға  тиіс.  Себебі,  ата-ананың  күнделікті  өмір  тіршілігіндегі  еңбегі, 

адамның  бейнелері,  жақсы  мінез-құлқы,  дұрыс  қарым-қатынасы  –  балаға  үлгі.  Баланың 

алдында барынша сабырлы әрі ұстамды болуға тырысу керек, ата-ана өзі үлгі бола отырып, 

баласын сабырлылыққа тәрбиелейді.  

Әрбір ата-ана өз баласы үшін-басты тұлға. Кез -келген бала алдымен үлгіні ата-анасынан 

алады. Ата-ана баласының «балабақшаға бармаймын» немесе «апай жаман, апай маған ғана 

ұрса  береді»  деген  арыздарын  естігенде    бейауыз  сөздерді  қолданбай,  дөрекілікпен 

тәрбиешінің жеке басын қорламай, мейірімді, табиғи, жылы ақылды сөздер айтып балаға өнеге 

бола білсе,  ата-ана мен тәрбиеші  де ортақ келісімге келіп, бала тәрбиесінде елеулі  табысқа 

жетеді.  Сонымен  бірге  баланың  өз  қателіктері  мен  кемшіліктерін  түсініп,  оны  түзетуге  , 

болдырмауға  ынталандырады.  Бұл  да  тәрбиенің  көзге  көрінбейтін  бір  түрі.  Ата-  ана  мен 

тәрбиешінің бірдей көзқарасы, бірдей талабы, балалардың бойында ортақ пайдалы жұмысты 

істеуге  тырысу,  бірге  ойнау,  бір  нәрсемен  шұғылдану,  ортақ  мақсат  қою  және  оны  жүзеге 

асыру 

ісіне 

өздері 

қатысуға 

талпыныс 

пайда 

болады.  

Отбасымен  педагогикалық  ынтымақтастық  –тәрбиеші  жұмысының  сапасын  арттырып  қана 

қоймайды,  сонымен  бірге  мектепке  дейінгі  баланы  жеке  тұлға  ретінде  тәрбиелеуге,  оның  

бойындағы қабілеттері мен қызығушылығын дер кезінде байқап, одан әрі дамытуға себебін 

тигізеді.  Ата  -  аналар баласының  өнегелі  тәрбие  алып,  саналы  азамат  болып қалыптасуына 

қаншалықты жауапты болса, тәрбиеші де баланың жеке тұлға болып қалыптасуына өз үлесін 

қосатыны  белгілі.  Балабақша  табалдырығын  аттаған  кішкентай  сәбидің  бойында  тәртіп 

ережелерін орындауға, ұжыммен бірге әрекет жасауға, оқу іс- әрекетінде болсын, ойын іс - 

әрекетінде  болсын  бірлесіп,  бір-    біріне  кедергі  жасамай  әрекет  ету  дағдыларын 

қалыптастыруда тәрбиешінің еңбегі зор. 

Бала ең алдымен отбасында ата-анасын танып, жақсы көреді. Кейін айналаны сезініп, 

көбірек білуге тырысады. Ең алғаш тәрбиені отбасынан алады. Отбасынан келген бала үшін 

топ  ең  алғашқы  ұжым  екенін  ескере  отырып,  тәрбиеші  балаларды  жолдастыққа,  достыққа, 

сүйіспеншілікке  тәрбиелейді.  Тәрбиеші  топ  балаларымен  қандай  қарым-қатынаста  болса, 

балаларда бір-бірімен сондай қарым-қатынаста болады. 

Мектепке  дейінгі  бала    отбасын,  ата  –  анасын  қалай    қадір  тұтып  құрметтесе, 

балабақшаны, тәрбиешіні, құрбы - құрдастарын солай қадір тұтып, құрметтеуге тәрбиелеу ата- 

ананың  парызы    деп  ойлаймын.  Тәртіп,  тәрбие,  үлкенді  сыйлау,  үлкенді  тыңдау  тәрізді   

ұғымдарды  балабақшадағы  тәрбиеші  мектепке  дейінгі  баланың  санасына  құйып,  оны  ата-

479 

 

анасы  үйде  бекіткені  маңызды.  Ата-ананың  “айналайынынан”  гөрі,  тәрбиешінің  тегеурінді 

талабы баланың болашағына көп пайдасын тигізерін өмір тәжірибесі көрсетіп жүр.  

ХХІ ғасыр – білім ғасыры, сапалы білімге талап күшейе түскен қазіргі таңда тәрбиешінің  

қатаң  қадағалауы  керек-ақ.  Сондықтан  “тәрбиеші    балама  қатал  талап  қояды”  деген  ойдан 

аулақ болып, ата-ана тәрбиешімен  жақсы қарым-қатынас орнатып, жақсы нәтижеге жетуге 

бірге атсалысу керек.Ата-ана мен тәрбиешінің ойы, сөзі, қойылатын талабы бір жерден шығып 

отырса баланың тәрбиешіге деген жағымды көзқарасы  қалыптасады.  [4] 

Ата-ана  баланың  көзінше  тәрбиешінің  беделін  арттырып,  оны  үлгі  етіп,  мақтан  тұту 

керек. Тәрбиеші де балаға үлгі болатындай өзінің іс- әрекетін, сөйлеу мәнерін қадағалап, жан- 

жақты білімді болу керек. Баланың мектепке тез бейімделуі де көп жағдайда балабақшадағы 

тәрбие мен тәрбиешінің біліктілігіне байланысты болады. 

Отбасы  тәрбиесіндегі  кездесетін  сәтсіздіктер  ата  -  аналардың  пеадгогикалық 

сауатсыздығынан және оларда тәрбие жұмысын жүргізуге қажетті тәржірибенің жоқтығынан 

болады.  Көп ата-аналар  уақыттың жоқтығын сылтау  етіп, баланы тәрбиелеуді  тәрбиешінің 

еншісіне  қалдырады.  Кейбір  ата-аналар  өзінің  ісімен,  сөзімен  балаға  дұрыс  тәрбие  бермей 

жүргенін байқамайды. Баланы киіндірдім, тамағын тойдырдым, осымен менің жұмысым бітті 

деген сияқты пікірді білдіретіндер де кездесіп қалады.  

 Балаларды  тәрбиелеудің  дұрыс  жолын  табу  үшін  ата  -  аналарға  көмектесу 

тәрбиешілердің міндеті . Бірақ қазіргі заманда өзгенің пікірімен санаспайтын, берілген ақыл- 

кеңеске құлақ аспайтын ата-аналарымыздың саны жыл сайын артып келеді. Астарына  шет 

елдік  қымбат  көлік  мініп  алып,  үстеріне  соңғы  үлгідегі  бағалы  киімдерді  киіп  алған  жас 

аналарымыз тәрбиешінің ақыл-кеңесін тыңдамақ түгіл, оларды көзге де ілмейтін сияқты. Оны 

көрген  бала  да  тәрбиешіні  аса  бағалай  қоймайтындығы  белгілі.  Ашып  ешнәрсе  айтып, 

тәрбиешінің сөзіне қарсы келмесе де, көзінен  «өзім білемін, өз ақылың өзіңе»  дегенді анық 

оқуға болатын сияқты. 

 Отбасы мен балабақша - бұл екі түрлі тәрбие ошағы. Әрқайсының әлеуметтік тәжірибесі 

мен өмірге, қоршаған ортаға деген өзіндік көзқарасы бар, олардың балаға берер тәрбиесі де  

бөлек. Алайда, екеуінің үйлесімділігі кішкентай баланың үлкен өмірге енуіне ыңғайлы ықпал 

жасайды.  Ата-аналар  және  балабакшаның  өзара  қарым-қатынасының  бірден  қалыптасуы 

сирек  кездеседі.  Бұл  ұзақ  мерзімді  процесс,  таңдалған  мақсатты  ұдайы  зерттеуі, 

шыдамдылықты  талап  етуші,  ұзақ  еңбекті  қажет  ететін  еңбек.  Сондықтан  ұйымның  өзара 

қарым-қатынасы  өте  қиын  жұмыс.  Оның  нәтижесі  педагогтің  шыдамдылығы  және 

талапшылдығымен  оның  отбасында  кәсіби  көмекші  болу  іскерлігімен  анықталады.  Барлық 

бұл әрекеттер әрбір баланың ойлау және танымдық қасиеттерін, шығармашылық қабілеттерін, 

ең басты, оны жеке тұлға ретінде дамытуға бағытталады. 

 Бүгінгі таңда болып жатқан өміріміздегі өзгерістерге байланысты тәрбиешілер  мен ата 

-  аналардың  бала  тәрбиелеудегі  жауапкершілігі  мен  міндеттері  арта  түсуде.  Балаларды 

тәрбиелеу    мен  оқытуда    отбасының  басым  ролін  мойындай  отырып  бірлесе  жұмыс  жасау 

керек. Әрбір тәрбиеші  ата - аналармен қарым - қатынас жасауда түрлі тәсілдерді, қазіргі жаңа 

технологияларды  пайдалана  отырып,  ата  -  ананың  қызығушылығын  арттыру  мақсатында 

жұмыс жасаса, ата - ананың балабақшаға, тәрбиешіге деген көзқарасы өзгерер еді. 

  Отбасының  өзара  ынтымақтастығына  және  тәрбие  жұмысының  әлеуетін  арттыруға 

бағытталған жұмыс түрлері алуан.  



 

баланың әрбір жеткен жетістігіне ата- анамен бірге қуанып, баланы шабыттандырып 

отыру;  



 

баланың бойындағы қабілеттерін бірлесе отырып дамыту, ал кемшіліктеріне  шынай 

көзбен қарап түзету;  



 

топтағы балаларды тәрбиелеу ісіне ата - аналарды тарту; 



 

ата-аналармен балалардың бірлескен сайыс, жарыстарын өткізу; 



 

балабақша мен отбасының бір-біріне әсерін нығайту; 

Ата - аналармен жұмысты ұйымдастырудың негізгі мақсаты: 



 

ата - ананың өмірге деген көзқарасын өзгерту; 

480 

 



 

ата - аналардың педагогикалық мәдениетін көтеру; 



 

ата-аналарды психологиялық біліммен қаруландыру; 



 

бала тәрбиесінде ортақ тіл табуға шақыру. 

Қазіргі заман талаптары мен қажеттіліктеріне орай тәрбиеші ата-аналармен сабақтастық 

жұмыстары,   дөңгелек  үстелдер, пікірталас, жеке әңгімелесу, ашық  есік күні,  сауалнамалар 

таратылып, 

көрмелер 

ұйымдастырылып, 

спорттық 

сайыстар 

жоғары 

деңгейде 

ұйымдастырылып,  жүргізілсе  ата-  аналардың  балабақша  өмірінің  тыныс-  тіршілігіне 

қызығушылығы  артып,  тәрбиешіге  деген  сенімділігі  ұлғайып,  бала  тәрбиесіне  басқаша 

қарайтындығы сөзсіз.[2] 

Жаңа  өсіп,  жетіліп  келе  жатқан  бала  гүл  тәрізді  күтімді  керек  етеді.  Гүлдің  сусырап, 

шөлдейтіні сияқты, бала да ынта,  ықыласқа шөлдейді.  Күні бойы қасында аймалайтын анасы 

болмаған  бала  тәрбиешіден  жылулықты,  аналық  мейірімді  күтетіні  анық.  Сондықтан    да   

тәрбиеші  балаға жан-жақты білім  беріп, тәрбиелеп қана қоймай , сонымен бірге алақанның 

жылуын, аналық мейірімін, жылуын, қамқорлығын аямау керек. Көзі жәудіреп отырған балаға 

анасының орнын жоқтатпай, анасындай түсінушілікпен қарап, сонымен бірге қатал талаптар 

да  қоя  білу  керек.  Ұзын  сөздің  қысқасы,  мектепке    дейінгі  мекемеде  жұмыс  істейтін  әрбір 

педагог 

балаға 

туған 

анасындай 

болу 

керек.  

«Тәрбиеші  баланың  екінші  анасы  »  деген  қағида  әр  тәрбиешінің  ұстаздық  ұстанымы  болу 

керек. Осы қағиданы ата – ана мен тәрбиеші бірігіп пайдалансақ балабақша мен отбасының  

бірлігі  нығайып,  арта  түседі.  Тәрбиеші  -  бала  психологиясын  жете  меңгерген,  қазіргі  өмір 

талабына сай педагогикалық технологияларды өз жұмысында қолдана білетін, бала ренжісе 

көңілін  көтеретін  сайқымазақ,та,  ән  үйрететін  әнші,  би  үйрететін  биші,  қысқасын  айтқанда 

жан-жақты  дамыған  әмбебап  педагог  болу  керек.  Педагог  көреген,  сезімтал,  балаға  жүрек 

жылуын төге білетін , оның ішкі дүниесін, сезімін көре білетін жан болуы керек. Бала жанына 

үңіліп, оның жан-дүниесінде не болып жатқанын анасындай сезе білетін, баланың жанашыры, 

досы  болу  керек.әр  баланың  өзіндік  ерекшеліктерін  байқап,  бейімділік  қабілеттерін  жан-

жақты 

жетілдірудің 

алғашқы 

кірпішін 

қалайтын 

тәрбиеші 

педагогтар.  

Ойымызды  қорытындылар  болсақ,  бала  балабақшаға  қуанып    келіп,  үйіне  қуанып  қайтуы 

керек.  Балабақшада  жайлы,  көңілді,  қызықты болатынын,  достары  көп  екенін,  ал  үйде  оны 

отбасы жақсы көретінін, үлкендердің оны асыға тосып отыратынын сәби сезсе балабақша мен 

отбасы арақатынасының дұрыс жолда екендігі анық. Бала мен тәрбиешінің   балабақшада күні 

бойы көңілді немесе көңілсіз жүруіне ата-ананың  қосар  үлесі мол.                                     Тоқсан 

ауыз сөздің тобықтай түйінін айтқанда, ата - ана – бала – балабақша тырнақ асты кір іздемей, 

бір отбасының мүшесіндей болып, бірінің – бірі кемшілігін жасырып, жақсылығын арттырып 

қоян-қолтық, ауыз-бірлікте жұмыс істеу керек. Әрбір ата-ана, әрбір тәрбиеші үштік одақтың 

қарым-қатынасын  нығайтып,  баланың  тәлімді  тәрбие  мен  сапалы  білім  алуына  мүмкіндік 

жасауы керек. Үштік одақтың берік, ынтымақты болуы тәрбиеші мен ата-ананың тәрбиелік 

тұрғыдан    көзделген  мақсатқа  жетуіне  көмектеседі.  Бүлдіршіндеріміздің  жарқын  болашағы 

үшін барлығымыз ат салысып бір кісідей жұмыс істейік. Бірлестік, түсінушіліктің арқасында 

көптеген нәтижелі жетістіктерге жетеміз. 

 

 

жүктеу/скачать 29,2 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: