Дархан қыдырәлі ұлы дала тарихы


ресми қағандық атағы:  Teŋіriteg Тeŋiride bolmuš Türük Bilge qaγan



Pdf көрінісі
бет52/407
Дата27.04.2022
өлшемі13,38 Mb.
#32466
1   ...   48   49   50   51   52   53   54   55   ...   407
 

ресми қағандық атағы: 



Teŋіriteg Тeŋiride bolmuš Türük Bilge qaγan > Тәңірітег 

Тәңіріде болмұш Түрк Білге қаған –



 Тәңірітекті Тәңіріден болған Түрк Білге қаған. 

«Тәңір жарылқаған» қаған – Тәңірдің құты қонған ерекше кісі. Құт иесі Құталмыш 

болғандықтан  ол  елдің,  мемлекеттің  ғана  емес,  Тәңірлік  танымның,  сенімнің 

де басы болып саналған. Құдіреті күшті Тәңірінің бұйрығымен биліктің тізгінін 

ұстап, бұқара халықты жақсылықка жетелеуші де – қаған. Сондықтан Тәңірге 

сыйыну, құрбандық шалу сияқты діни істерді қағандар басқарған. Қағанға қарсы 

келу – Тәңірдің icіне қарсы келу болып саналған. Бұл үрдіс ислам діні келгеннен 

кейін де өз жалғасын тапты. Қағаннан кейін елдің рухани ұйытқысы ретінде біз 

«бабалар» мен «аталарды» көреміз. Түрктер рухани тұлғаларды «баба», «ата» 

деп атаған. Халық арасында «Баба түкті шашты Əзіз» немесе «Қорқыт ата» деп 

атау осыдан қалған. Аталар мен бабалар ұғымы түрктер арасына ислам діні 

келгеннен кейін де жалғасқан. Олар бертін келе «әулие», «пір», «абыз» сияқты 

ұғымдарға айналып кетті.

Түрктерде  Teŋіriteg>Теңірітег  деген  атау  бар.  Ол,  Тәңірітек,  Тәңірі  текті, 

Тәңіріден жаратылған дегенді білдіреді. Осы ретте teg>тег «тек, тектілік» дегенді 

білдіреді. Тәңіріден деген мағынадағы ырым жосындық атау осы болса керек. 

Тәңірдің  берген,  Тәңірінің  қалауымен  жаратылған,  оның  бұйрығымен  пайда 

болған деген мәнді білдіреді. Түрк қағандығының қағандары бәрі де Тәңіріден 

жаратылған деген саяси идеологиялық пайымдау болған. 

Күлтегін, Білге қаған ескерткіштері мәтіндерінде 





Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   48   49   50   51   52   53   54   55   ...   407




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет