Денесі бір ғана жасушадан тұратын, көпшілігі микроскоп арқылы көрінетін ұсақ ағзалар
жүктеу/скачать 68,18 Kb.
|
био тараулар бойынша
| Сүт қоректілер класы
Сүт қоректілер -ұрпағын тірі туып, сүтімен асырайтын жылықанды омыртқалылар Зерттейтін ғылым -маммология(териология) Түр саны -5000 Қазақстанда -178 Қызыл кітапқа енген -40 Терінің қосалқы бөлімі -түк,тырнақ,мүйіз,тұяқ Терідегі бездер -май,тер,сүт,иіс шығарады Қанқасы -бас сүйек,омырқа жотасы мен кеуде қуысы,иық белдеуімен алдыңғы аяқ, жамбас белдеуімен артқы аяқ Мойын омыртқасы -7 Пайда болған бұлшық ет -көкет Тістер -жақ сүйектегі ұяшықтарға орналасқан Құрылысы мен атқаратын қызметіне қарай тістері бөлінеді -күрек,сойдақ,кіші және үлкен азу тістер Сиырдың қарны -төрт бөлімді(тазқарын,жұмыршақ,жалбырша,ұлтабар) Сиырдың қарнының ең үлкен бөлімі -таз қарын,онда қорек бактериялардың көмегімен ашып жұмыршаққа өтеді Өсімдік қоректі жануарлардың ішегінің ұзындығы -дене тұрқынан 20 есе ұзын Етқоректі жануарларда - 4-5 есе ұзын ауа өтетін мүшелер - танау тесігі, жұтқыншақ, көмей,кеңірдек, ауатамыр, Тыныс алуға қатысатын бұлшықеттер - көкет, қабырғааралық Қантарату жүйесі - тұйық, 2 шеңберлі, жүрегі 4 қуысты Сүтқоректілердің құстардан айырмашылығы - сол жақ қарыншадан басталатын қолқа тамыры сол жақ қолқа доғасын құрайды Зәр шығаруы - 2 бүйрек Есту мүшесі - ішкі, ортаңғы және сыртқы құлақ Өздері шығарған өте әлсіз дыбыс жаңғырықтарын қайта қабылдай алады - жарқанат, тюлень, дельфин Көбеюі - даражынысты, ұрықтануы іштей Ұрық дамып жетіледі - жатырда Жатыр қабырғасындағы ұрық пен аналық арасындағы мүше - ұрықжолдас (зат алмасады) Үй қоянының буаз болу мерзімі - 1 ай Жабайы қоян - 45-51 күн Бұғы -8-9 ай Жылқы - 10 ай Түйе - 12-13 ай Пілдің буаз болу мерзімі -600 күн Сүтқоректілер класы жіктеледі - 2-ге (ілкі және қазіргі ) Ілкі аңдарға жатады - жұмыртқалаушы сүтқоректілер (үйректұмсық, түрпі, түрпітек) Қазіргі аңдар - 2-ге бөлінеді (қалталылар (төменгі сатыдағы аңдар) және қағанақтылар (жоғарғы сатыдағы аңдар)) Қалталылар - басым көпшілігі Австралияда, аздаған түрлері Оңтүстік Америкада, ұрпақтары өте кіші, әлжуаз Қалталы сүтқоректілер пайда болған - 140 млн жыл бұрын Жорғалаушылар мен сүтқоректілер арасындағы өтпелі форма - бұдан 230-180 млн жыл бүрын өмір сүрген аңтісті кесіртке (иностравенция) Бунақденеқоректілер - миы нашар дамыған, дене температурасы тұрақты емес, тістерінің құрылысы біркелкі, көздері нашар көреді, иіс сезуі жақсы дамыған (кірпі, жұпартышқан, жертесер, көртышқан) Қазақстанда кездеседі - кәдімгі, құлақты, қара кірпі Кемірушілер - күрек тістері жақсы жетілген (суыр, жайра, кәмшат, құндыз) Қазақстанда ғана таралған кеміруші - қалқанқұлақ (1938ж Селевин Бетпақдала шөлінен тапқан) Қолқанаттылар отряды - Қазақстанда 27 түрі бар, Қызыл кітапқа 3 түрі тіркелінген (салпаңқұлақ, қатпарерінді, ақбауыр жарқанат Жұптұяқтылар - 3-4 саусағы жақсы жетілген (күйіс қайтаратын және қайтармайтындар (шошқа, бегемот) болып бөлінеді) Күйіс қайтармау себебі - ит тістері ұзын, азу тістері бұдырлы, қорегін толық шайнап жұтады және кенеулі азықпен қоректенеді Доңыз мүшелдік жыл санауға кірген жыл - 12-ші, аталығы - қабан, аналығы - мегежін, төлі - торай Мүйізінен қымбат бағалы дәрі алынады - бұғы, аталығы - бұғы, аналығы - марал, төлі - қодыға Елік - аталығы - күлміз, аналығы - сөге, төлі - еңлік Қуысмүйізділер - қарақұйрық, ақбөкен, таутеке, арқар, қой Арқар - аталығы құлжа, төлі қозықа Қойдың арғы тегі - арқар, муфлон Ешкінің арғы тегі - таутеке Жыртқыштар - түр саны - 235, Қазақстанда 31, сойдақ және азу тістері жақсы жетілген Қазақстанда кездеседі - қоңыр аю (аталығы - матай, аналығы - кірекей, төлі - қонжық) Қасқыр тұқымдастар - шибөрі, қасқыр, қарсақ, түлкі Қасқыр - көсемі - абадан, аталығы - арлан, көкжал, сырттан, біршек; аналығы - шулан, құртқа; төлі бөлтірік Мысық тұқымдастар - қабылан, сабаншы, қарақұлақ, сілеусін, ілбіс (қар барысы) Барыс мүшелдік жыл санауда - 3-ші жыл Барыс - аналығы - таутан; төлі - алан Сусар тұқымдастар - сусар, бұлғын, күзен, аққалақ, ақкіс, борсық, итаю Ескек аяқтылар -дене пішіні ұршық тәрізді, аяқтары ескекке айналған, көп уақытын суда өткізеді, құрлыққа көбею, тынығу күшіктеу кезінде ғана шығады Жабайы жануарлар қолға үйретіле бастаған уақыт - 10-15 мың жыл бұрын Ең алғаш қолға үйретілген жануар - ит Иттің жабайы арғы тегі - жабайы қасқыр Вавилов - үй хайуанаттарының 6 мәдени орталығын анықтады Жылқы тұқымдасына жатады - зебра, құлан, тарпаң, түзат Жылқының жабайы арғы тегі - түзат (тарпаң) Құлан үйірлерінде бүкіл үйірді басқарады -айғыр Бүкіл үйірдің орын алмастырып, қозғалуын бағыттап отырады - бие Тарпаң жойылған - ХІХ ғасырдың басында Көнтабандылар отрядына жатады - түйе, түйетек, гуанака, Айыр өркешті түйе - жабайы түрі - қаптағай, ғылыми аталуы - бактриан; аталығы - бура, аналығы - інген Сыңар өркешті түйе - жалпы аталуы нар, ғылыми аталуы дромадер; аталығы -үлек; аналығы - мая, аруана Еділбай қойы - халықтық сұрыптау әдісімен шығарылған, етті-майлы бағытта өсіріледі Әдемі және қымбат бағалы елтірісі арқылыбүкіл дүние жүзіне белгілі қой тұқымы -қаракөл Қаракөл қойы шығарылған -бұдан 3-3,5 мың жыл бұрын Орта Азия жерінде халықтық сұрыптау тәсілімен Мүшелдік жыл санауда қой -8-ші жыл Еңбек ері атағын 2 рет алған шопан - Жазылбек Қуанышбаев 32 жүктеу/скачать 68,18 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|