| Үлкен қан айналым шеңбері. Ағзалар мен тіндерге қоректік заттар мен оттегіні жеткізіп, олардан зат алмасу өнімдерін, көмірқышқыл газын әкету қызметін атқарады. Ол жүректің сол жақ қарыншасынан қолқа тамырымен басталады.Қолқа артерияларға тармақталады, ал артериялар дененің барлық ағзалары мен тіндеріне тарап, артериолаларға, одан капиллярларға айналады. Капиллярларда ағатын артериялық қан қоректік заттар мен О2 – ні беріп, оның орнына алмасу өнімдері мен көмір қышқыл газын алады (тіндік тыныс алу), осының салдарынан веналық арнаға келетін қанда оттегі аз да, ал көмір қышқыл газы көп, сондықтан қошқыл түсті. Бұл венадан қан кеткенде қанның түсі бойынша қандай тамырдың зақымданғанын білуге болады. Веналар екі ірі бағанаға- жоғарғы және төменгі қуыс венаға айнала қосылып, оң жақ жүрекшеге құяды. Осымен үлкен (денелік) қан айналым шеңбері аяқталады.
Жүректің өзінқанмен қамтамасыз ететін 3-ші (жүрек) қан айналым шеңбері үлкен қан айналым шеңберіне қосымша болып табылады. Ол қолқадан шығатын жүректің тәждік артериясынан басталып, жүрек венасымен аяқталады.
ДӘРІС № 26
ТАҚЫРЫБЫ: Бас және мойын артерия қантамырлары.Жалпы ұйқы артериясы, сыртқы және ішкі ұйқы артериясы.Бұғана асты артериясы оның бұрақтары.Мойын және бас артерияларының арасындағы анастомоз
Қолқа, aorta – қанды жүректің сол жақ қарыншасынан алып шығатын ең ірі артерияқан тамыры. Қолқаның 3 бөлігі бар:
1. қолқаның жоғары көтерілетін бөлігі;
2. қолқа доғасы;
3. қолқаның төмен кететін бөлігі.
Қолқаның жоғары көтерілетін бөлігі жүректің сол жақ қарыншасынан басталады, ұзындығы - 6 см, алдында орналасқан өкпе сабауымен бірге жүрекқаппен жабылған. Ол төс сабының артында қолқа доғасына айналады – ол артқа және солға қайырылып, IV-ші кеуде омыртқасы деңгейінде қолқаның төмен түсетін бөлігіне ауысады, бас жағында ол омыртқа бағанасының сол жағымен жүреді, содан оңға қисаяды. XII-ші кеуде омыртқасы деңгейінде, яғни көкетке жеткенше омыртқа бағанасының алдында орналасады. Оның кеуделік (көкетке дейінгі) және іш қуысындағы іштік бөлігі болады. Бұл жерде ол IV-ші бел омыртқа деңгейінде екі бүйір тармаққа бөлінеді – бұл жер bifurcation aortae (айрық), одан әрі жіңішке орталық сегіз көз артериясы түрінде жамбас астауына өтеді. Төмен жатқан артериядан қан кеткенде іш қолқасы сабауын кіндік тұсында омыртқа бағанасына жабыстыра қысады да, бұл оның айрығынан жоғары жатқан деңгейін бағдарлайтын жер болып табылады.
Қолқаның жоғарғы көтерілетін тармақтары – одан шығатын бірінші тармақтар жүрекке апарады. Оң және сол тәждік артерия.
Қолқа доғасының тармақтары – қолқа доғасының ойыс жағынан ойыс жағынан бронхтарға, айырша безге артериялар кетеді, ал дөңес жағынан жоғары қарай 3 сабау шығады:
1. иық-бас сабауы;
2. сол жақ жалпы ұйқы артерисы;
3. сол жақ бұғана асты артериясы.
Иық-бас сабауы. Ұзындығы 3-4 см, ол жоғары, кейін және оңға қарай жүріп, кеңірдектің алдында орналасып, ол жерже қалқанша безге тармақ беріп, оң жақ төс бұғана буынының артында өзінің ақырғы тармақтары – оң жақ төс-бұғана буынының артында өзінің ақырғы тармақтары – оң жақ жалпы ұйқы және оң жақ бұғана асты артериясына бөлінеді.
Достарыңызбен бөлісу: |
