Э.Фромм мінез-құлық типологиясы.
Ол өзінің мінез-құлық типологиясын қазіргі әлемдегі әр түрлі адамдардың әлеуметтік мінез-құлқын салыстыру, талдау және жалпылау негізінде құрды және адамдардың келесі мінез-құлық әлеуметтік типтерін анықтады:
1. Мазохист - садист - адамның бұл түрі адамның өзінің сәтсіздіктерінің себептерін не өзінен (мазохист), не айналасындағы адамдардан (садист) көруге бейімділігімен сипатталады. Олар өзін-өзі сынға алады, кінәні өз мойнына алады және сол арқылы адамдарды өзіне тартып, сезімін оята алады. Сонымен қатар, қолдарына билікті ала отырып, олар әртүрлі мәжбүрлеудің көмегімен оларды өздеріне, жоспарлары мен идеяларына бағындырады. Оларды бағындыру арқылы, олардың қиналғанын көріп рахаттану сезіміне келеді. Олар адамдарды еркіндіктен айырады, оны шектейді және белсенді қарсыласу жағдайында садистік әдістерді қолданады.
2. Бұзушы- адамның бұл түрі айқын агрессивтілігімен, объектіні жоюға деген белсенді ниетімен сипатталады. Бұл типтегі адамдар қандай-да бір зорлық-зомбылықсыз сезімдерден арылу үшін бәрін жоя бастайды.
3. Конформист-автомат- мұндай индивид әлеуметтік немесе жеке бас мәселесінде болатын проблемаларды шеше алмайтын болса, онда ол өзін-өзі түсінуден қалады. Ондай адамдар қоғамдық ортада болатын өзгерістерге тез бейімделіп, сол ортаның талап-тілектерін орындайтын болады. Бұл тип саналы және санасыз түрде кез-келген ортаға бейім. Өзіне сәтсіздік қауіп төндіретін қиындықтармен кездескенде, қазіргі қиындықтарға қарсы тұра отырып, бұл қиындықтармен күресті емес, оларды айналып өтуді жөн көретін адам.
Мінез ерекшеліктерінің қалыптасуына әсер ететін факторлар:
1. Ересектердің балаға үндеуі.
2. Тәрбие процесінде қолданылатын сыйақы мен жазалау жүйесі.
3. Бұқаралық ақпарат құралдары: баспа, радио, теледидар, интернет.
4. Оның жеке өміріндегі жағдайлар
5. Айналадағы адамдардың әсері.
Мінез бен темпераменттің негізгі айырмашылықтары.
1. Адамның темпераменті туа біткен, ал мінезге ие болады.
2. Темперамент адам ағзасының биологиялық ерекшеліктерімен, ал мінез адам өмір сүретін және дамитын әлеуметтік ортамен анықталады. Адамдарда әр түрлі әлеуметтік жағдайларда әр түрлі типтер қалыптасады, ал темперамент типтері туралы бұлай айту мүмкін емес.
3. Адамның темпераменті оның психикасы мен мінез-құлқының динамикалық сипаттамаларын ғана анықтайды, ал мінез - бұл оның іс-әрекетінің нақты құндылығы, моральдық және басқа мазмұны.
4. Адамның темпераментін сипаттауға қатысты олар «қасиеттер» терминін қолданады, ал мінезге қатысты «белгілер» терминін қолданады.
Достарыңызбен бөлісу: |
