| Экзистенциализм – философияда құдайшылықты, жалпы тағдырды жаратушы мадақтау жайында көп жазады. Оның негізгі өкілдері: С. Кьеркегор /1813-1855/, М. Хайдеггер /1889-1976/, К. Ясперс /1883-1969/, Ж.П. Сартр /1903-1980/, Г. Марсель /1889-1973/, Л. Шестов /1866-1938/, Н.А. Бердяев /1874-1948/. Экзистенциализм (өмір сүру) тіршілік ету философиясы өз бастамасын дат философы С. Кьеркегордың адам - өз өмірінің себепкері, өзінің ауыртпалығын өзі көтеруші және өзі сияқты жекеленген, бірақ құдіретті құдайдың алдында қорқып тұратын тіршілік иесі деген ілімнен алады. Экзистенциализмнің қалыптасуына Ф. Ницше мен Э. Гуссерльдің ілімдері де зор әсер етті.
ХХ ғасырдың 60-70 жылдарында жаңа философиялық ағымдар структурализм, сыни рационализм, сциентизм, герменевтика алдыңғы қатарға шықты. Структурализм (К. Леви Стросс, Ж. Лакан, М.П. Фуко, Л. Альтюсер). Бұл философиялық ағымға әлеуметтік нақтылықтың, адамның ойлау жүйесінің әмбебаптық құрылымдарын айқындау арқылы жалпы философиялық тұжырымдар жасау олардың мәнін түсінуге талпыну. Сыни рационализм (К. Поппер, И. Лакатос, П. Фейерабенд) ғылыми білімнің даму мәселелерін талдай отырып, қандай болмасын ғылыми білімнің болжамдық бағытта болатынын мойындайды (Поппер). Герменевтика (Э. Бетти, Г.Г. Гадамер, М. Ландман) талдау жасау (түсіндіру) және түсіну идеяларымен сабақтасып жатады. Герменевтика көне әдеби ескерткіштерді саналы түрде түсіну негізінде қалыптасқан тіл туралы ғылымның ерекше әдісі ретінде дүниеге келіп, ХІХ ғасырда Шлейермахердің, Дильтейдің ілімдерінің арқасында рух туралы ғылымның тәсіліне айналды. Осыдан келіп, олар түсіну проблемаларын философияның негізгі мәніне айналдырып, герменевтикаға универсалды (әмбебаптық) мән берді (Гадамер).
Герменевтика өкілдерінің пікірінше, философияның пәні адамдардың қатынасы ретінде түсінілген адамдар әлемі болып табылады. Сөйтіп, тек осындай қатынастарда ғана адамдардың күнделікті өмірі өтіп жатады, мәдени және ғылыми құндылықтар туындайды. Ал, қоғамдағы әлеуметтік қайшылықтар адамдардың бірін-бірі түсінбеушілігінен болып жатқан құбылыстар.
Достарыңызбен бөлісу: |
