Дәріс тақырыбы және тезистер Сағат көлемі
Эмоциялар мен сезiмдер туралы жалпы түсiнiк
жүктеу/скачать 281,34 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Психикалық күйлердің көріну деңгейі
| Эмоциялар мен сезiмдер туралы жалпы түсiнiк
Сезімдер өте күрделі психикалық процецтердің бірі, сол себепті адамның тіршілік қажетіне, өзара қарым-қатынасына байланысты сан алуан формаларда көрінеді. Адамның сезімдері тарихи-әлеуметтік сипатта болады, демек адамның өмірі қоғамға байланысты, сезімдеріде қоғамдық сипатта болып, сезімнің мазмұны қоғамдық болмыстан көрініп отырады. Сезімдерден эмоцияларды айыра білу қажет.Сезімдерді эмоциялардан дұрыс айыра білмеушілік, бұл екеуінің мәні бірдей деп түсіну кейде қате түсініктер тудырады. Мәселен осындай түсінік жануарлар мен адам психикасының арасындағы айырмашылықтарды бұлыңғырлауы мүмкін. Жануарлар эмоциясы түгелдей биологиялық сипаттағы құбылыс, бұл жануарлардың сыртқы ортаға бейімделу көрінісінен әр түрлі шартсыз рефлекстердің тізбегінен немесе инстинктерінен байқалады. Сезімдер мен эмоциялардың бірнеше сапалық ерекшеліктері, олардың сапасын көрсетy осындай ерекшеліктерінің бірін қарама-қарсы полярлы сапалықтар деп атайды. Мәселен, ұнату, ұнатпау, қуану, қажу, шаттық, уайым т.б. осы секілді сапалар өзара екі полюске ажырасып, біріне-бірі қарама-қарсы мағынада болады. Адам реалдық дүниенi тек танып қана қоймайды, оған өзiнiң қатынасын да бiлдiрiп отырады, ол бiр нәрсенi ұнатады, бiреудi жақсы көредi, екiншi бiреуге салқын қарайды. Бiр сөзбен айтқанда өз қажеттерiне қарай айналасына түрлi көңiл – күйiн бiлдiрiп отырады. Сыртқы дүние заттары мен құбылыстарының адамның қажеттерiне сәйкес келу-келмеуiнiң нәтижесiнде пайда болып отыратын психикалық процестiң түрiн сезiм деп атайды. Қажеттiлiктердiң түрлi жағдайларға байланысты түрлiше өтелуi адамда көптеген ұнамды және ұнамсыз сезiмдердi туғызады. Айталық; қуаныш пен қайғы, ашу, қорқу, ұят, сүйiспеншiлiк, жек көрушiлiк, шошыну, абыржу, наздану т.б. осындай сезiмнiң сан алуан түрлерi кездесіп отырады. Психикалық күйлердің көріну деңгейі Оқылған кітап, орындалған жүмыс сізді қуантуы не ренжітуі мүмкін, яғни қоршаған ортаға деген қатынасыңызды білдіресіз. Шаттану, мұң, үрей, қуаныш, қорқу, масаттану, өкіну, - бұлардың бәрі сезімдер мен эмоциялар. Егер қабылдау, түйсік, ой жөне елестерде сан алуан заттар мен құбылыстардың әр түрлі сапалары мен қасиеттері, әр түрлі байланыстары, тәуелділіктері бейнеленсе, эмоция мен сезімде адам танып білетін заттар мен құбылыстардың мазмұнына өзінің қатынасын білдіреді. Адамның қоршаған ортасы мида бейнелене келіп, сезім затына айналатын объективтік қатынас пайда болады. Эмоция мен Сезімдерден адамның өз мінез-қүлқына, қылығына, пікіріне, әрекеттеріне қанағаттануы немесе қанағаттанбауы көрінеді. Сезімдердің негізгі қасиеттері Сезімдердің эмоциялық көріністерін оң эмоциялар тамақ ішкенде, жақсы демалғанда, жақсы хабар естігенде, қуанышты, көтеріңкі көңіл, рахаттану сезімі туғанда, теріс эмоциялар, бір қажеттіліктерді орындаған кездегі кедергілер немесе мыс: жазушы өзінің өлеңдерін басқадан шыққанын көргісі келеді деп бөледі. Сонымен қатар тағы да екі түрлі көрінісі бар: ол екіұшты және анықталмаған оңға да солға жатқызуға болмайтын мыс: жолаушы шөлдеп су ішкісі келді, бірақ суда мұнай иісі бар. Екіұшты болатын сезімде амбивалентті бір объектіге екі түрлі көзқарас болғанда, мыс: әрі жақсы көру, әрі қызғану. Анықталмаған сезім тұрақты емес ол не оң, не теріс эмоциялық көрініске өтуі мүмкін. Мыс: жаңадан адаммен танысқанда. Сезімдердің негізгі екі қызметі бар:1.реттеуші, 2. сигналдық. Сезімдердің реттеушілік қасиеті - көңіл-күй тұрақтылығына, мінез-құлқына бағыт беретіндер, кедергілерді жеңуге итермелейтіндер. Эмоция реттегіштігі, эмоция қозуды бәсеңдетеді. Адамның эмоциясы мен сезімдері мимика бет әлпеті пантомимикалық бұлшық еттер қозғалысы сияқты мәнді қимылдар жүзеге асады. Мәнді қимылдар сезімдер мен эмоциялардың экепрессивтік жағын сигналдық қызметі арқылы жүзеге асырады. жүктеу/скачать 281,34 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|