Дәріс тезистері 1-тақырып. Сауат ашу әдістемесінің теориялық негіздері
«Әліппені» оқыту барысында жүргізілетін тіл дамыту жұмыстарының әдістемелік ерекшеліктері
жүктеу/скачать 327,5 Kb.
|
1 Сауат ашу әдістемесінің теориялық негіздері
| «Әліппені» оқыту барысында жүргізілетін тіл дамыту жұмыстарының әдістемелік ерекшеліктері
Бүгінгі бастауыш сынып мұғалімдері, сондай-ақ кейбір әдіскерлер де бірінші сынып оқушыларының тілін дамыту жұмыстарын ең әуелі олардың сөздік қорын байытудан, жаңа сөздер үйретуден, бұрын білетін сөздерінің мағыналарын нақтылаудан, басқаша айтқанда, сөздік жұмысынан бастап жүр. Олар сөз тіркестері мен сөйлем құрату, балалардың байланыстырып сөйлеуін дамыту жұмыстарына сөздік жұмысынан кейін, екінші кезекте көшу қажет деп есептейді. Алайда мұндай жүйе бастауыш сыныптағы оқытудың барлық кезеңдерінде, әсіресе, сауат ашу барысында оң нәтиже бермейді. Себебі, бірінші сыныптың есігін жаңа ашқан балалар «сөз», «сөйлем» дегеннің не екенін білмеуі мүмкін, бірақ олардың бір қатары бірнеше сөйлемнің басын құрап, көрген-білгенін ауызша айтып бере алатынын анықтау тәжірибесі көрсетті. Сауат ашу кезеңінде жүргізілетін тіл дамыту жұмыстарының жүйесі бастауыш мектептің басқа сыныптардағы жұмыстарға ұқсай бермейді. Себебі сауат ашу барысында оқыту ісі талдау және жинақтау үдерісінің бірлігінен тұратынын жоғарыда айтқанбыз. Яғни әліппеге дейінгі кезеңде, негізінен, оқушылардың бұрыннан қалыптасқан сөйлеу дағдыларына сүйеніліп, оларға мәтіннен сөйлемді, сөйлемнен сөзді, сөзден дыбысты бөлгізу жұмыстары жүргізіледі. Бұл кезеңде балаларды байланыстырып сөйлеу дағдылары бағаланып, оларға сөйлем мен сөз туралы түсінік беріледі. Әрине, әліппеге дейінгі кезенде заттарды тегіне, түріне т.б. белгілері бойынша топтатқызу бойынша жұмыстары нәтижесінде балалардың сөздік қорын жүйелеу жұмысы да жүзеге асырылады. Бірақ бұл кезендегі негізгі міндет – балалардың байланыстырып сөйлеу дағдысы арқылы оларға сөйлемнің, сөздің, дыбыстың ерекшеліктері туралы ұғым беру. Ал әліппе кезеңінде, яғни оқушыларды нақтылы дыбыстарды оқуға және үйрету негізінде, сөздік жұмысының, балалар күн сайын ұшырасатын жаңа сөздердің мағыналарын меңгерту ісінің бірінші кезекке шығатыны белгілі. Сонымен бірге бұл кезеңде балалардың ауызекі байланыстырып сөйлеу дағдыларын жаңа сапаға көтеру жұмыстары жалғасып, олардың жазба тілінің негіздерін қалыптастыру міндеті жүзеге асырыла бастайды. Сөз тіркесі және сөйлем туралы ұғымдарда осы кезеңде меңгеріледі. Дауыс ырғағын, сөйлем қарқынын меңгеруді тәрбиелеуге байланысты жұмыстар да ұмыт қалмайды. Әліппеден кейінгі кезеңде балалардың байланыстырып сөйлеуін дамыту жұмысы қайтадан бірінші кезекке шығарылады. Алайда, бұл кезеңдегі байланыстырып сөйлеу дағдысын дамытуға бағытталған жұмыстардың сипаты әліппеге дейінгі кезеңмен салыстырғанда мүлде өзгеше. Оқушылар сөз тіркесі мен сөйлемді саналы түрде түсініп, өз ойларын жүйелі баяндау тәсілдерін меңгереді. Ең бастысы – олардың жазба тілінің негіздері қалыптасып, өз ойларын баяу болса да баяндап жазу машықтарына жаттығады. Сонымен сауат ашу барысында тіл дамыту жұмыстарын төмендегіше жүйелеп көрсетуге болады: Сауат ашу кезеңінде жүргізілетін тіл дамыту жұмыстарының жүйесі
жүктеу/скачать 327,5 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|