Діннің әлеуметтік мінез-құлыққа әсері

іннің ә еуме і
міне -құ
ққа әсері
К О М П Ь Ю Т Е Р Л І К
Ғ Ы Л Ы М Д А Р
Мағдан Нұрсұлтан

Дін қоғамда әлеуметтік организм өмірінің бір көрінісі ретінде өмір
сүреді. Дін мен қоғам арасындағы байланыстың екі дербес
шамалардың әрекеттесуі ретінде қарастырылуы дұрыс болмаған
еді. Дін - одан оқшаулана алмайтын қоғамдық өмірдің бір бөлігі, ол
қоғам өміріне соншалықты сіңісіп кеткен. Солай бола тұра, қоғам
мен діннің мұндай байланысының сипаты мен дәрежесі оның
дамуының әр түрлі кезеңінде біркелкі болмайды. Әлеуметтік
жіктелудің күшеюімен қатар, қоғамдық өмірдің әр түрлі
салаларының тәуелсіздігі арта түседі.

"Тек-топ, таптар, дін" мәселесі Вебер тарапынан "әлемдік діндердің шаруашылық
этикасы" атты жұмысында өте тамаша қарастырылған. Ол қандай да бір
топтардың өмірлік мінез-құлықтары тиісті діндердің іс жүзіндегі этносына күшті
әсер еткенін және оларға бір-бірінен ерекшеленіп тұратын өзіндік ерекшелігі бар
белгілер бергенін көрсетуге тырысты. Айталык, конфуцишілдік пайда болған
ақсүйектік ұтымды бюрократияның тектік-топтық этикасы болды. Ерте индуизм
иеленушілері әдеби тұрғыдан ойдан құрастырылған мүрагерлік касталардың
өкілдері болды керісінше, ешқандай қызмет орындарында болмаған, тек ведалық
білімі бар брахмандар діни дәстүрлерді иеленуші шынайы діни тек-топ ретінде
болды. Буддизм болса, ойға шолуға берілген және дүниеден безіп қаңғырып, ел
аралап жүрген монахтар тарапынан көпшілікке таратылды. Ислам алғашында дін