Дипломдық жоба рұқсатсыз қатынас құрудан ақпаратты қорғауға
жүктеу/скачать 3,55 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 4.5 Бағдарламалық өнімнің өзіндік құнын анықтау
- 5.2 Кәсіпорында өрт қауіпсіздігі, өрт сөндіру жүйесін есептеу.
4.4 Бағдарламалық өнімнің ықтимал (келісімді) бағасын анықтау 75
75
Бағдарламалық өнімнің ықтимал немесе келісімді бағасының көлемі пайдаланушының және өнімді
дайындаушының экономикалық қызығушылығына сәйкес келетін орындау дәрежесіне байланысты орнатылады. Қолданбалы бағдарламалық өнімнің келісімді бағасы (Ц дог ) келесі формула арқылы есептелінеді[2]:
,
Мұндағы З НИР
- Бағдарламалық өнімді дайындауға кеткен шығындар, тг Р- БӨ-нің орташа рентабельділігі (20% немесе 30% қабылданады). Ендігі 4.10- формулаға салып есептейміз:
Келесі іске асыру бағасы қосылған құн салығын (ҚҚС) есепке ала отырып анықталады. ҚҚС ставкасын ҚР Салық кодексімен заңды түрде орнатылады. Қазіргі уақытта ҚҚС 12%-ға сәйкес[5]. Іске асыру бағасы қосылған құн салығын (НДС) есепке ала отырып мына формула бойынша анықталады[2]:
Ц реал =
, (4.11)
Ц реал =113890,4+113890,4×0,12=113890,4+13666,8=127557,2
Дайындалған бағдарламалық өнімнің келісімді бағасы мен іске асыру бағасы ақпараттық жүйелерге қызмет қөрсету нарығында орынды баға деп ойлаймын. Егерде сіздің жүйеңізде құнды ақпарат болып, өзінің құндылығын жоғалтатын болса, онда екі есе шығынға ұщырауыңыз мүмкін. Бұл бағдарламалық өнім осы жоғарыда есептелінген келісімді және іске асыру бағасы бойынша сатылса, онда өз шығындарын толықтай өтей алады.
Өзіндік құны мен экономикалық тиімділігін анықтамай тұрып, іске қосу шығындapды eceптeйміз. Іске қосу шығындаp кeлeci фopмyлa бoйыншa eceптeлінеді[2]:
З
=ЗП осн
+З эл +З А +З мат +З рем , (4.12)
Мұндағы З зп – бағдарламалық өніммен жұмыс істейтін мамандардың еңбекақысын төлеуге кеткен шығындар(әлеуметтік салық төлемдерін қоса есептегенде), тг З эл
76
76
З А – жылдық амортизациялық төлем сомасы, тг З мат
– бағдарламалық өнімнің дұрыс жұмыс істеуі үшін материальдарды алуға кеткен шығындар(нақты бағдарламалық қамтаманың немесе жабдықтың бағасының 2 %-ын құрайды), тг З рем – жабдықтың жылдық жөндеу жұмысына кеткен шығын, жабдықтың бағасының 7 %-ын құрайды, тг Әлеуметтік салық төлемдерін қоса есептегенде еңбекақыны төлеуге кеткен шығындар З зп табу үшін (4.5) формула арқылы табылған бір айлық еңбекақы қоры және (4.5.2) формулар бойынша анықталған мәндерді аламыз. Бір жылда 11 ай бар, сондықтан жылдық енбекақыны келесідей анықтаймыз:
О
(ФОТ
О пенс )×11%=63208.2 -6320.82=56887,38*11=625761,18 тг
Жылдық электр энергиясын төлеуге кеткен шығын З эл ды келесі формуламен анықталады:
,
(4.13) Мұндағы - жабдықтың ортанылған қуаты, кВт [кесте 4.4] - жабдықтың тиімді жұмыс уақыты қоры, сағ [кесте 4.6] Ц э
(4.13) бойынша есепті шығарамыз:
Амортизациялық төлемдер сомасын З АМ =8951 тг [кесте 4.6] Бағдарламалық өнімнің дұрыс жұмыс істеуі үшін материальдарды алуға кеткен шығындар мен жөндеу жұмыстарының шығындарын табу үшін [кесте 4.6] бойынша жабдықтың және БҚ жалпы бағасын аламыз.
З мат =3236,508 ×2%=3236508 ×0,02=64730 тг [кесте 4.6]
З
=3236,508 ×7%=3236508×0,07=64712 тг
Ендігі кезекте, жалпы іске қосуға кететін төлемдер сомасын (4.10) бойынша есептейміз:
З эксп =ЗП
осн +З эл +З А +З мат +З рем =625761+1968+24641+2725+64712=719807 тг
Жүйeнi құpyғa кeткeн қocымшa шығындap бapлық шығындapдың 20%-н құpaйды: З доп З эксп ×20%= 719807×0,2= 143961,4 тг
77
77
Бағдарламалық өнімнің тиiмдiлiгi мeн өзiндiк құнын aнықтay. Бaғдapлaмaлық өнімнің өзiндiк құнының құpayшылapы келесі 4.8 – ші кестеде көрсетіледі.
Кесте 4.8 – Бағдарламалық өнімнің құнын құраушылар Шығын түрі Суммасы, тг Жалпы құндық
үлесі, % Негізгі жалақы 57462 19,8
Қосымша жалақы 5746,2
2 Әлеуметтік салық 6257,61 2,1 Амортизациялық төлем 64730
22,3 Материальдық шығындар 2725
0,9 Интернет шығындары 9000
3,1 Қосымша
шығындар (эксплуатациялық шығыннан 20%-ы) 143961,4 59,6 Барлығы 289882,21 100%
4.6 Бағдарламалық өнімнің қызмет етуінің экономикалық нәтижесіне баға беру Бағдарламалық өнімнің қызмет етуінің экономикалық нәтижесіне мынадай негізгі критерийлер бойынша баға беріледі[2]: –
басқару процесстерінің сапасы –
нәтижелерді алу уақыты мен процесс ұзақтығы –
бағдарламалық өнімді пайдаланғандағы шығындар –
процессті автоматтандыруға қатысқан мамандар саны мен олардың еңбегінің сипаты Бағдарламалық өнімнің тиімділігі оның оны дайындау және одан әрі қолдау процессінің сапасы мен тиімділігімен анықталады. Бағдарламалық өнімнің сапасы оның пайдаланушысы немесе әзірлеген маманның көз қарасымен анықталады. Осыдан,мынандай қорытынды жасауға болады: қондыру және интернетпен қамтамасыз етуге арналған жүйені жүзеге асыру экономикалық жағынан компанияға тиімді.
78
78
Тіршілік әрекетінің қауіпсіздігі бөлімі. 5.1 Өндірістегі шу мен діріл көздері және олардың адам ағзасына әсері. Шу – адамның естуіне жағымсыз әсер ететін және демалуына, жұмыс істеуіне кедергі жасайтын дыбыстар жиынтығы. Дыбыс жиілікпен және дыбыстық қысыммен сипатталады. Дыбыстық толқынның таралуы кеңістікте тербелісті энергиямен бірге жүреді. Адамның есту мүшесі қарқындылыққа емес, ал дыбыс толқыны беретін қысымға, сезімтал болады. Тәжірибеде қолданатын қарқындылықтың өлшемі және дыбыстың қысымы кең аралықта өзгереді. Адамға әсер ететін шу: спектр сипаты бойынша – үздіксіз спектрлі кеңістікті шу, спектрда лебізді рең беретін тональді шу; уақыттық сипаттамасы бойынша – тұрақсыз шу болып бөлінеді. Тұрақсыз шулар уақыт аралығындағы тербеліс және импульсті тербеліс болып бөлінеді. Шу – қатты ортаның механикалық тербелістері. Шу дегеніміз, кез – келген жағымсыз немесе ретсіз жиынтықтағы, түрлі жиіліктегі және қарқындылықтағы дыбыстар, олар адам ағзасына жағымсыз жұмыс пен демалысқа әсер етеді. 16 Гц – 20 кГц жиіліктегі акустикалық тербелістер адам ағзасына қалыпты болып саналады, оны дыбыстық деп атайды, ал 16 Гц төмен жиілік – инфрадыбыс, 20 кГц жоғары жиілікті – ультрадыбыс деп атайды. Шу әсерінен адамда кәсіптік кереңділік пайда болады және ағзаның басқа да жүйелері зардап шегеді. Шудың гигиеналық нормативтері болады.
Діріл – қатты байланыстары бар жүйелердің тербеліс қозғалыстары. Дірілдің таралуына байланысты – жалпы және локальді дірілді ажыратады. Спектрдің қасиетіне байланысты дірілдер тар жолақты және кең жолақты, жиілікті құрамына байланысты – төмен жиілікті (октавты жолақта максималды жиіліктердің болуымен 8 – 16 Гц сипатталады), ортажиілікті ( 31,5 және 63 Гц ),жоғары жиілікті (125, 250, 500 және 1000Гц) - локальді діріл үшін , жұмыс орындарының дірілі үшін – 1 және 4 Гц, 8 және 16 Гц, 31,5 және 63Гц. Уақыт бойынша дірілдер тұрақты, олар үшін виброжылдамдық 2 еседен көп өзгермейді ( 6 дб – ға ) бақыланған уақыт аралығында (1 мин.кем), және тұрақсыз – виброжылдамдық 2 еседен кем емес өзгереді (6 дб –ға) бақыланған уақыт аралығында 1 мин.кем емес. Тұрақсыз дірілдер уақытта тербелетін келесілерге бқлінеді : үзілмелі және импульсті. Діріл көзі –ұрмалы аспаптар ( барабан ), ұрмалы - айналмалы әсері бар машиналар, механизацияланған айналмалы машиналар. Жалпы
діріл тасымалданушы, тасымал – технологиялық және технологиялық болып бөлінеді. Діріл адам ағзасына әсер еткенде діріл ауруы пайда болады. Діріл ауруының ең маңыздысы, айқын қан тамыр өзгерістеріне алып келетін және полиневропатиялық симптоматикамен кездесетін түрлері.
79
79
Ультрадыбыс деп қатты ортаның механикалық тербелістерін айтады, оның жиілігі есту шегінің жоғарғы көрсеткішінен жоғары болады ( 20 кГц – тен). Ультрадыбыс, дыбыс сияқты физико – химиялық көрсеткіштермен сипатталады. Ультрадыбыс көзі ретінде ультрадыбысты жиілікті тербелістерді туындататын генераторлар. Ультрадыбыс мүмкіндіктері кең, тірі организмдерге де әсері белгілі. Бактерицидті әсер көрсетеді. Вегетотамырлық дистония мен астениялық синдром – ультрадыбыстың адам ағзасына әсер ететін ең жиі кездесетін аурулар. Инфрадыбыс – акустикалық тербелістер жиілігі 20 Гц – тен төмен. Адам ағзасына әсері – жағымсыз сезім тудырады, астенизация, ағзаның функционалды жүйелерін өзгертеді. Инфрадыбыс кең жолақты және гармониялық, тұрақты және тұрақсыз. Инфрадыбыс дауыс қысымының деңгейімен сипатталады. Күресу жолдары – ең негізгісі, пайда болатын көздердің алдын алу. Жеке бас қорғану шаралары – тығындар, наушниктер.
Өрт қауіпсіздігін талдау СНиП 2.04.09-84 сәйкес өрт үлкеюінің қауіп деңгейі бойынша, функционалды тағайындау мен жанатын материалдардың өрт жүктемесі, 1-ші группаның D категориясына жатады. Өрттің пайда болуының себептері : –
–
сынған ажыратқыштан әрлеу материалдарының, розеткалардың жануы ; –
қондырғыларды эксплуатация режимдерін сақтамау, қызметкерлердің дұрыс әрекет етпеуі. Өрт болған жағдайда тек қана ғимарат зардап шекпейді, сонымен қатар қымбат қондырғы, адам өліміне әкеп соқтырады. Сондықтан өртті ерте табу және жою шараларын қолдану керек. Жану көздеріне ДК электронды сұлбасы, техникалық қызмет етуге арналған аспаптар, электр қуат көзі қондырғылары, бұзылу нәтижесінде элементтердің қыздырылуы пайда болатын ауа кондиционерлері және т.б.. Өрт қауіпсіздігінің ережесінің талаптарына сәйкес бөлме ОУ-5 көмірқышқыл өртсөндіргішпен(есепке алғанда бір өртсөндіргіш 100м 2 ) жабдықталған.Басқару бөлмесінің жалпы ауданы 28 м 2 , сол себепті бір өртсөндіргіш қойылады. Өрт сөндіретін зат ретінде құрамдастырған көмірқышқыл-хладонды құрамы пайдаланылады. Көлемді өртсөндіру үшін құрамдастырған көмірқышқыл-хладонның құрамының md,кг, есептелетін массасы келесі формуламен анықталады :
M
=k∙g n ∙V , (5.1) 80
80
мұнда k = l,2–көмірқышқыл-хладонды құрамының саналмайтын жоғалуларының өтемақысының коэффициенті; g n
0,04 –көмірқышқыл-хладонды құрамның нормативті массалық концентрациясы; V – бөлменің көлемі,
H= A∙B∙V, (5.2) Мұнда: А = 9 м – бөлме ұзындығы, В = 5 м – бөлме ені, Н = 3 м – бөлме биіктігі. Сонда:
V = 9*5*3 = 135 м 3 ,
Демек:
md= 1,2*0,04*135 = 6,486 ≈ 6 кг Баллондардың есептелетін саны ξ 20-литрлі 10 кг көмірқышқыл-хладонды құрамның сыйуымен есептелінеді. Магистральді құбыр жүргізудің ішкі диаметрі d i , мм, келесі формуламен анықталады: d i = 10 * =14 мм , (5.3)
Магистральді құбыр жүргізудің эквивалентті ұзындығы l 2 м, келесі формуламен анықталады:
l 2 = k
1 * l
2 , (5.4)
мұнда: k 1 =1,5– саналмайтын жергілікті жоғалуларды компенсациялау үшін құбыр жүргізудің үлкею коэффициенті, l = 3,7 м – сол кездегі құбыр жүргізудің проект бойынша ұзындығы,
l 2 = 1,5* 3,7=5,55 м.
Көмірқышқыл-хладонды құрамының Q, кг/с, шығыны, эквивалентті ұзындығы мен құбыр жүргізудің тәуелділігі 2,5 кг/с-ке тең. Көмірқышқыл-хладонды құрамның беруінің есептелген уақыты t. мин, келесі формуламен анықталады:
t =
, (5.5) 81
81
бұдан аламыз
t =
Көмірқышқыл-хладонды құрамының негізгі массасының қоры m, кг, келесі формуламен анықталады:
m = 1,1 * m d *(1+ ) , (5.6)
бұнда К
2 = 0,3 – баллондар мен құбыр жүргізуде көмірқышқыл-хладонды құрамының қалдығын санайтын коэффициент
m = 1,1 * 6 *(1+ )=1,1*1,25=8,25 кг
Қорытындылай келе алынған нәтижелер бойынша автоматты өрт сөндіру жүйесінің дұрыс функционалдығын жасау үшін 20 литрлік, массасы 6кг 1 баллон көмірқышқыл-хладонды құрамы керек. Өртсөндіргіштің орналасуы 2 суретте көрсетілген.
1 сурет Бөлмеде өртсөндіргіштің орналасуы Эвакуация уақытын есептеу. Өрттің пайда болу себептері:
82
82
–
аппараттың элементтерінің жануы; –
жөнделмеген ажыратқыштардан, розеткалардан, бөлімдегі материалдармен тікелей қатынаста болатын желдету жүйелерінен бөлім материалдарының жануы; –
жабдықты эксплуатациялау режімдерін сақтамау, қызметшінің дұрыс емес әрекеті. Өрт болған жағдайда тек бөлме ғана зиян шекпейді, сонымен бірге қымбат тұратын аппараттар, адам өлімі болуы мүмкін. Сондықтан өртті ертерек анықтап және сөндіру бойынша шара қолдану қажет. Бөлмені қорғау үшін дренчерлік қондырғы негізіндегі автоматтық өрт сөндіргішті таңдаймыз. Қорғаудың негiзгi әдiстерiнiң қатты әсер ететiн факторларынан бiрі қауiптi аудандар және зiлзала аймақтарының объекттердiң қызметшiлерін және тұрғындарын дер кезiнде эвакуациялау болып табылады. Эвакуация – қауіпті аймақтардан адамдарды алдын-ала шығаруға арналған шаралардың кешенi. Кәсiпорынның қызметкерлерiн бөлме өртiнің туу жағдайында ғимараттан адамдарды эвакуациялау уақыттын анықтау керек. Бөлмелердің аудандарының қосындысы 135 шаршы метрді алып жатыр. Бұл мекемеде 10 адам жұмыс жасайды. Эвакуациялық шығуларға арналған есіктер ені-1метр және ғимараттан шығатын есiктердi саны – 1. Эвакуациялық жолмен қозғалған адамның ағындары жол-жөнекейімен екі есiк ойықтары арқылы өтедi. Олардың тиiстi енi:
β=N/135 , (5.7) N – адамдардың жиынтық саны, адам; 165- I және II отқа төзiмдiлiк дәрежелерi үшiн ғимараттардың енi 1 м есiктiң алдынан адамдарының жиналып қалмай, жiберiлетiн нормативтiк адамдардың саны. N=10/1=10адам
Бiр эвакуациялық шығу үшін : β = 10/135=0,07 м
Эвакуациялық есікктердің нақты өлшемдері 1 м Қорытынды: көрермен залынан эвакуациялық шығуды жобалаудың нормаларының талаптарына жауап бередi. Ғимараттан шығуға дейiн адамдарды эвакуацияның ұзақтығы сыртқы есiктер және сатылар арқылы эвакуацияның созылымдық және өткiзгiштiк қабiлеті арқылы анықтайды. t - дәліз бойымен адам ағынының қозғалыс уақыты мына формула бойынша есептеледі:
мин, (5.8) 83
83
L - дәліз ұзындығы; V– көлбеу жол бойымен адам ағынының қозғалыс жылдамдығының мәнi, салыстырмалы тығыздыққа D адам/м2 тәуелдi болып табылады. D - адам ағынының тығыздығы, төмендегі формула бойынша есептеледі:
, (5.9) –адам саны және –жолдың, дәл іздің ұзындығы және жолдың бiрiншi бөлiмінің енi f – адамның көлбеу проекциясының орташа ауданы, ол 0,1 -қа тең. 13.4 кесте бойынша (Охрана труда на предприятиях связи и охрана окружающей среды, Баклашов Н.И., 1989 г., 288с.) 3 адам/ адам ағынының тығыздығына горизонтальды жолда 47 м/мин адам ағынының жылдамдығы сәйкес келеді. Ойықта қозғалыс уақыты төмендегі формуламен анықталады:
, (5.10) Жалпы ғимараттан эвакуациялау уақыты:
, (5.11)
Мысалы, белгілі бір өндіріс орнының өткетөзімділік дәрежесі IIIa, ондағы өндіріс категориясы В. Дәліз соңында орналасқан екі баспалдақтан 1 мин ішінде көлемі 150000 м 3 болатын өндірістік мекемеден эвакуацияланатын адамдар санын және баспалдақтағы есіктік өткелдің ең кіші рұқсат етілген енін анықтау керек болсын. Ол үшін баспалдаққа дейінгі арақашықтық L 1 =60м, өткелдің ені d=1,5м. Адамдардың керекті қозғалыс жылдамдығы:
V 1 =L 1 /t=60 м/мин , (5.12)
Осы мәнге адам ағынының тығыздығы кесте бойынша сәйкес келеді D 1 = 2 адам/м 2 , (5.13)
D = N
1 /L 1 d 1 , (5.14)
N 1 = D 1 *L 1 *d 1 =2*60*1.5 =180 адам 84
84
Осыған сәйкес 180 адам эвакуацияланады. Адам ағынының тығыздығын D 1 ді және адам қозғалысының жылдамдығын біле отырып, кесте бойынша адам ағынының қозғалысының интенсивтілігін анықтай аламыз, ол q 1 =12адам/м 2
Осыдан есіктік өткелдің қажетті ені: d 2 = q 1 *d 1 /q max = 12*1.5/19.6 = 0.92 м (5.15)
мұндағы q max =19,6 адам/м 2 – кесте бойынша алынған адам ағынының максималды интенсивтілігі. Егер дәлізден сыртқа шығатын есік болса немесе басқа горизонтальды дәліз болса, q max
=16,5 адам/м 2 ға тең болады. Онда есіктік өткелдің ені төмендегі мәнге тең болады: d 2 =d 1 *q 1 /q 2 =1.5*12/16.5 =1.1м
Өртті болдырмауға: –
жанғыш ортаның; –
жанғыш ортада жану көздерін мыналардың пайда болуын болдырмай қол жеткізіледі. Жанғыш ортаның пайда болу жағдайларын болдырмауға мына тәсілдермен: а) жанбайтын заттар мен материалдарды максималды мүмкін қолданып; ә) жанғыш заттар мен материалдардың салмағын және (немесе) көлемін шектеп технология және құрылыс шарттары бойынша максималды мүмкін; б) жанғыш заттар мен материалдарды, сондай-ақ бір-бірімен өзара байланысы жанғыш ортаның пайда болуына алып келетін материалдарды орналастырудың аса
қауіпсіз тәсілдерін пайдаланып; ғ) тотықтырғыш және (немесе) жанғыш заттар ортасында қауіпсіз концентрациясын ұстап; г)қорғалатын көлемге флегматизаторды енгізу арқылы жанғыш ортада тотықтырғыш концентрациясын азайтып; д) жалынның таралуы болмайтын ортаның температурасын және қысымын ұстап тұру; е) жанғыш заттармен жұмыс істеуге байланысты технологиялық процестерді механикаландыру және автоматтандыру; ж) жеке үй-жайда немесе ашық алаңқайда өрт қауіпті жабдықты орнату; з) жанғыш заттарды үй-жай немесе құрылғы көлеміне шығуын болдырмайтын, үй-жайда жанғыш ортаның пайда болуын болдырмайтын өндірістік жабдықтарды қорғау құрылғысын қолданып; и) үй-жай, технологиялық жабдық және коммуникациядан өндірістің өртқауіпті қалдықтарын, шаң, мамық жиналуын жойып қол жеткізіледі. Жанғыш ортада жану көздерінің пайда болу жағдайларын болдырмауға мына тәсілдермен: а) жарылыс қауіпті және (немесе) өрт қауіпті аймақ класына, жарылыс қауіпті қоспа санаты мен тобына сәйкес келетін электр жабдығын қолданып;
85
85
ә)құрастырылымға электр қондырғысы және жану көздерінің пайда болуына алып келетін басқа құрылғылардың қорғаныш ажыратудың жылдам әсер ететін құралдарын қолданып; б) статикалық электрдің пайда болуын болдырмайтын технологиялық процестерді жүргізудің жабдықтары мен режімін қолданып; в) ғимарат, имарат және жабдықты жайдан қорғау құрылғысымен; г) жанғыш ортамен байланыста болатын заттар, материалдар және беттердің қызуының қауіпсіз температурасын ұстап; д) жанғыш ортада ұшқын разрядының энергиясын қауіпсіз мәнге дейін шектеу тәсілдері мен құрылғысын қолданып; е) тез тұтанатын сұйықтықтар мен жанғыш газдармен жұмыс істеген кезде, ұшқынға қауіпсіз аспапты қолданып; ж) заттар, материалдар және бұйымдардың жылу, химиялық және (немесе) микробиологиялық өздігінен жануы үшін жағдайларды болдырмау; з) пирофор заттардың ауамен байланысын болдырмау; и) жанғыш ортаны жану көзінен оқшаулау (оқшауланған бөлік, камера, кабинаны қолданып) қол жеткізіледі. Жану көздері параметрінің қауіпсіз мәндері оның ішінде айналатын заттар мен материалдардың өрт қауіптілігі көрсеткіштері негізінде технологиялық процесті жүргізу шартында анықталады жүктеу/скачать 3,55 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|