Дипломдық жобасында өндірістік орынның параметрлерін бақылау

 

 

график  түрiнде,  көз  мөлшерiмен  мәтiндiк  программалаудың  қолданушы 

элементтерi; 

-  программалау  АСУТП-ның  объекттердiң  график  түрiнде  түрлерiнiң 

қолдануында  элементтер  ретiнде  негiзделген  (InTouch,  Трейс  Моуд)  график 

түрiнде объективтi-хабар; 

-  құрастыру  және  бағдарламалардың  алгоритмдарын  график  түрiнде 

ұсыныстың  функционалдi  -  логикалық  қағида  қолданушы  (LabView, 

LabView/DSC, Agilent VEE) график түрiнде функционалдi бағытталған. 

LabView келесі жүйеден тұрады: 

- 

процесстердiң 

арасындағы 

аппаратты 

қорлардың 

бөлiнуi 

программалық процесстердiң жұмысқа қабiлеттiлiк қамтамасыз ететiн ядро; 

- G-ның график түрiнде программалау тiлiнiң компиляторы; 

-  өңдеулер,  орындау  және  программаны  дұрыстауды  график  түрiнде 

ортаны интеграциялау; 

-  LabView  программалаудың  элемент  кiтапханаларының  жиыны, 

кiтапхана өзара әрекеттесудi ұйым үшiн бағдарламалар өлшеу; 

-  бағдарлаушы  аппаратты  құралдармен  тағы  сол  сияқтылар,  кiтапхана 

драйверлер,  кiтапхана  функциялар  және  iшкi  программалар,  соның  iшiнде 

қолданбалы интерфейстiң график түрiнде элементтерiнiң кiтапханасы; 

- дамыған анықтама жүйесiн; 

-  алфавиттық  iздестiру  де,  тақырыптық  та  көлемдi  программалар 

жиыны; 

- мүмкiндiгi бар мысалдар. 

Жасалған қолданбалы программаны LabView-тiң ортасында виртуалды 

құралмен деп аталуға қабылдалған.  

 

LabView-iне  қолданбалы  программасының  құрамына  екi  негiзгi 

құрайтын кiредi: 

- (Front Panel) виртуалды құрал бет жақтау; 

- функционалдық панел немесе (Diagram) блок-диаграмма. 

(Front  panel)  бет  жақтауды  қолданушы  арқылы  бағдарламамен 

әрекеттесетiн терезе деп аталады. 

Виртуалды  құралдың  дәстүрлi  құрал  бет  жақтауға  елiктейтiн  өздiгiнен 

қолданбалы  интерфейсi  (Front  Panel)  бет  жақтау  болады.  Онда  басқаруды 

қалам  бола  алады,  график  түрiнде  бағдарламадан  мәлiметтi  шығаруының 

құралы  қолданушы  мәндердi  енгiзудi  құралдармен  жақтан  болып  табылған 

(controls)  басқарудың  тағы  басқа  элементтерi  график  түрiнде  индикаторлар 

және  (indicators)  индикацияның  элементтерi,  батырма.  Негiзiнде  бет 

жақтаусын  (controls)  басқарудың  элементтерiнiң  жиынтығынан  және 

(indicators)  индикаторлар  тұрады.  Қолданушыға  басқарудың  элементтерi 

мәлiметтер  енгiзуге  мүмкiндiк  бередi:  олар  виртуалды  құралдың  блок-

диаграммаларына 

мәлiмет 

бередi. 

Индикаторлар 

бағдарламаның 

орындауының нәтиже болатын шығатын мәлiметтердi бейнелейдi. 

 

 

 

 

 

2.12 сурет – LabView–дің бет жақтауы (Front panel) 

 

(Block  Diagram)  Блок-диаграмма  LabView-тiң  график  түрiнде 

программалауын тiл жасалған бастапқы программалық код болып табылады. 

Блок-диаграмма  жүзеге  асатындай  атқарылатын  қосымша  болады.  Блок-

диаграмманы компоненттермен болып табылады: виртуалды подприборылар, 

LabView-дiң  кiрiстiрiлген  мiндетi,  тұрақты  және  басқаруды  құрылым. 

Объекттер  бет  жақтауды  бағдарламаға  қолданушыдан  мәлiмет  арқылы  түсе 

алатын  және  керi  (terminals)  тиiстi  терминалдардың  түрiндегi  блок-

диаграммаға елестеткен. 

 

 

 

2.13 сурет – Блок – диаграмма терезесі 

 

 

 

LabView графикалық программалау ортасының ерекшелігі: 

−

 

ыңғайлылығы; 

−

 

көптеген  ішкі  және  орнатылатын  құрылғылармен  жұмыс  жасай 

алады; 

−

 

инженерлер  үшін  мыңнан  аса  арнайы  жасалынған  талдау  (анализ) 

функциялары бар және т.б. 

2.5  NI  LabView  2011  графикалық  бағдарламалау  ортасында 

өндірістік  орынның  параметрлерді  бақылау  жүйесінің  интерфейсін 

жасау 

Қойылған  есептерді  шешу  үшін  NI  LabView  2011  графикалық 

бағдарламалау ортасы қолданылады.  Келесі 2.14 суретте өндірістік орынның 

параметрлерін бақылау жүйесінің интерфейсінің негізгі терезесі көрсетілген. 

 

 

 

2.14 сурет – Интерфейстің негізгі терезесі 

 

 

Параметрлерді бақылау жүйесінің мониторингін басқару терезесі 2.15 

суретте  көрсетілген.  Мұнда  өндірістік  орынның  температурасы  және 

салыстырмалы ылғалдылығы, желдеткіш және апаттық жағдайды хабарлағыш 

бақыланады.  Температура  және  салыстырмалы  ылғалдылықтың  алынған 

мәндерінің өзгеріс графиктері көрсетілген. Шарт бойынша температура және 

салыстырмалы  ылғалдылықтың  шектік  мәндері  орнатылған.  Олар 

температура  18  –  26  ˚С  аралығында,  салыстырмалы  ылғалдылық  55  –  70%  

аралығында  қалыпты  болып  саналады.  Егер  де  шектік  мәннен  ауытқыған 

болса, онда желдеткіш жұмыс жасайды. Сонымен қатар өрттің пайда болғаны 

туралы хабар келсе апаттық хабарлағыш жұмыс жасайды.  

 

 

 

 

2.15 сурет – Параметрлерді бақылау жүйесі 

 

2.16  суретте  температураның  шектік  мәннен  асып,  соған  байланысты 

желдеткіштің қосылғаны көрсетілген. 

 

 

 

2.16 сурет – Желдеткіштің қосылу терезесі 

 

 

 

2.17  суретте  ZigBee  технологиясының  XBeePro  модулінің  техникалық 

сипаттамаларын  қолданып,  әрекет  ету  аймағын,  шуды  және  желілердің 

жоғалу есептерінің шешімін табу терезесі көрсетілген.  

 

 

 

2.17 сурет – Сигналдың әрекет ету аймағын есептеу 

Анықтамалық  терезе  2.18  суретте  көрсетілген.  Мұнда  әрекет  ету 

аймағын  табу  есептері  мен  қолданылған  тұрақты  коэффициенттер 

қарастырылған. 

 

 

 

2.18

 

сурет – Анықтамалық терезе 

 

 

 

3 бөлім. Өміртіршілік қауіпсіздік бөлімі 

 

Дипломдық жобада өндірістік орынның параметрлерін бақылау жүйесі 

үшін  ZigBee  сымсыз  технологиясын  қолданып  қарастырамыз.  Бұл  жобаны 

іске  асыру  үшін  жобаланған  желіге  қызмет  көрсету  мен  эксплуатация  үшін 

арналған аппараттық – бағдарламалық кешен, құрылғылар қолданылады.  

ZigBee  802.15.4  жалғыз  стандартталынған  сымсыз  технология  болып 

табылады.  Ол  келесі  коммерциялық,  өнеркәсіптік  және  үй  автоматикасында 

қолданатын  азтұтынылған    жүйелер  үшін  сымсыз  ақпараттық  желілерді 

күшейтудің  таратылған  желілердегі  датчиктердің  қосымшаларын  бақылау 

мен мониторинг жасауға бағытталған: 



 

жарықты басқару жүйесі (өнеркәсіптік, муниципалды және үйдегі); 



 

өнеркәсіптік  және  тұрмыстық  автоматика  және  басқару  (жылу, 

желдету және кондиционирлеу, қосымша құрылғылар мен қондырғылар); 



 

қолданылатын электроника (мультимедиа/ойын жүйелері, портативті 

электроника),  тұрмыстық  техникасы  (кір  жуғыш  машина,  кофеқайнатқыш, 

кондиционер, ауа фильтрлары және т.б.); 



 

дербес  компьютердің  перифериялық  құрылғысы:  тышқан,  ойын 

приставкалары, джойстиктер, пернетақта; 



 

сигнализация  және  қауіпсіздік  жүйелері,  апаттық  хабарландыру, 

қолжеткізудің  бақылау  жүйесі,  контактсыз  кілттер,  түтін,  газ,  температура, 

өрт, қозғалыс датчиктері және т.б.; 



 

емделушінің 

медициналық 

диагностикасының 

құрылғысы, 

спортшының  жағдайын  бақылауы,  биодатчиктер  мен  медициналық 

қондырғылар; 



 

алыс қашықтықтан басқару және технологиялық үрдістерді бақылау, 

қозғалыстағы  аппараттарды,  станоктарды,  өнеркәсіптік  қондырғыларды, 

тоңазытқыш 

қондырғыларды, 

қашықтықтағы 

мәліметтерді 

жинау 

құрылғысын, телеметрияны басқару; 



 

өнеркәсіптік және порттық активтерді бақылау, логистика; 



 

су, 

газ 

және 

жылумен 

қамтамасыздандыру 

жүйесін, 

электроэнергияны  басқару жүйесі мен құрылғымен бақылау жүйесін, тұрғын 

үй -коммуналдық  шаруашылық жүйесін бақылау; 



 

ақпарттармен алмасудың сымсыз құрылғысы, радиомодемдер. 



 

автокөліктік  электроника  (шинадағы  қысымды  бақылау  жүйесі, 

идентификация және диагностика жүйесі) және т.б.  

ZigBee  802.15.4  стандартының  басты  артықшылығы    орнатуға 

оңайлығы  мен  ұқсас  құрылғылармен  жұмыс  жасауы.  ZigBee  –  дің 

спецификациясының ерекшелігі сымсыз дербес желіні оңай күшейтеді. 

Өндірістік  ортадағы  факторлар  оператордың  жұмысқабілеттілігі  мен 

функционалдық жағдайына әсер етеді.  

 Өміртіршілік 

қауіпсіздігі 

бөлімінде 

өндірістік 

орынның 

жарықтандыруды,  ауаны  тазарту  мен  желдету  жүйесін  және  өрт  қауіпсіздік 

 

 

ережелерін  қарастырамыз.  Табылған  мәндер  бойынша  қажет  құралдарды 

техникалық сипаттамасымен салыстыра отырып таңдаймыз.  

Өндірістік факторлар қауіпті және зиянды болып бөлінеді. Қауіпті және 

зиянды өндірістік факторлар табиғаты жағынан келесі топтарға бөлінеді: 

−

 

физикалық; 

−

 

химиялық; 

−

 

биологиялық; 

−

 

психофизикалық. 

  Алғашқы  үш  топ  өндірістік  техника  мен  жұмыс  ортасына  әсер  етеді. 

Психофизикалық  фактор  еңбек  ауырлығына  байланысты  адамның 

жағдайының  өзгерісін  сипаттайды.  Мұның  өндірістік  факторлар  қатарына 

қосуы  адамның  еңбек  ауырлығы  асып  кеткен  жағдайда  ауру  болуы  әбден 

мүмкін.  

Дипломдық  жұмыста  нысан  ретінде  өндірістік  орын  қарастырылады. 

Оның өлшемдері: ұзындығы  – 42 метр, ені  – 12 метр, биіктігі – 9 метр. Бұл 

өндіріс  орынында  оргтехника  қолданылады  (компьютер  және  принтер  – 

сканер – ксерокс). 

 

3.1 

Жарықтандыру 

Өндірістік орындағы жарық комбинирленген, яғни табиғи мен жасанды 

жарық. Өндірістік жарық көру жұмысының разрядына байланысты СНиП- II - 

4-79 нормасына негізделген.  

Табиғи жарық қабырғадан түсіп тұрады. Өлшемі 4х3,5 метр болатындай үш 

терезе  бар.  Табиғи  жарықтандыру  табиғи  жарықтандыру  коэффициенті  (ТЖК) 

арқылы  сипатталады.  Жұмыс  орындау  кезінде  орташа  көру  дәлдігі  1,2  %  төмен 

болмауы  керек.  Табиғи  жарықтандыру  люминесцентті  жарық  көздерін 

қолданумен бірге жалпы жарық жүйесі ретінде орындалады. 

Люминесцентті  лампалардың  жарық  пульсациясы  10%  аспауы  керек. 

Өндірістік орын үшін құрамдастырылған жарықтандыруды есептейміз.   

Қазіргі  жарық  техникасының  басты  міндеті  жұмыс  жасайтын  ортаға 

қалыпты  болу  керек,  сонымен  қатар  жарықты  технологиялық  үрдістерге 

электр  энергиясы  ретінде  қолдану  қабілеттілігі  мен  ауқымының  ұлғаюы. 

Жасанды 

жарықтың 

шарттары 

кәсіпорында 

адамдардың 

жұмысқабілеттілігіне,  физикалық  және  моральдық  жағдайына,  еңбек 

өнімділігіне, өнім сапасына үлкен әсер етеді.  

Жасанды  жарықтану  екі  тәсіл  бойынша  жүргізіледі:  пайдалану 

коэффициент  тәсілі  және  нүктелік  тәсіл.  Пайдалану  коэффициент  тәсілі 

арқылы жатық беттерді біркелкі жалпы жарықтандыруды есептейді. Нүктелік 

әдіс  арқылы  жалпы  локальды  және  жалпы  біркелкі  жарықтандыруды 

есептейді.  Бөлмелерде  шамдарды  орналастыру  кезінде  келесі  негізгі 

шарттарды  ескеру  керек:  қалыпты  жарықтандыруды  тиімді  жолмен  қою, 

жарықтандыру  сапасына  қойылатын  талаптарды  сақтау,  қызмет  ету  үшін 

 

 

ыңғайлы және қауіпсіз болу керек. Сонымен қатар бөлменің құрылыс жағын, 

оның биіктігін және жабдықтың болуын ескеру қажет.  

Нүктелік әдіс. 

Шағын  өндірістік  орын  үшін  ұзындығы  А=42  метр,  ені  В=12  метр, 

биіктігі Н=9 метр болатын, ақ қабырғалы бөлменің жалпы жарықтандыруын 

есептейміз.  Қалыпты  жарықтандыруды  көзге  әсер  ететін  жұмыстар  үшін 

орташа  дәлдікпен  Е  =  300  лк  деп  таңдаймыз.  Шағылысу  коэффициенттері: 

төбеден  - 



төбе

  =  50%,  қабырғадан  - 



қабырға

  =  30%,  еденнен  - 



еден

  =  10%. 

Шамдар саны – 22. Шамдар түрі ДРЛ – 125 Вт қуаттылықтағы, жарық ағыны 

Ф

л

  =  5600лм.  Шамдардың  іліну  биіктігі  –  h

ш

= 1,2 м, еден деңгейінен жұмыс 

кеңістігінің биіктігі – h

ж

= 2 м. Осыған байланысты есептік биіктігі:  

 

),

(

ш

ж

h

h

H

h







               

           

(3.1) 

 

).

(

8

,

5

)

2

2

,

1

(

9

м

h









 

 

Шамдардың өзара орналасу қашықтығы (



= 1,2 ÷ 1,4):  

 

,

h

L







           

            

 

 

 (3.2) 

 

).

(

8

)

(

1

,

8

8

,

5

4

.

1

м

м

L









 

    

Қабырғадан шамға дейінгі қашықтықты есептейміз:  

 

,

)

5

.

0

4

.

0

(

L

l







 

 

                       

(3.3) 

)

(

4

8

5

.

0

м

l







, 

      

 

 

      √ 

 

   

 

                              (3.4) 

    √ 

 

    

 

       , 

    √ 

 

      

 

       , 

    √ 

 

      

 

       , 

    √ 

 

     

 

      , 

    √ 

 

     

 

       , 

    √    

 

     

 

    , 

   

 

 

    

   

      ,   

 

     , 

   

 

 

    

   

     ,     

 

     , 

   

 

 

    

   

      ,   

 

     , 

   

 

 

   

   

             

 

     , 

   

 

 

    

   

      ,     

 

     , 

 

 

   

 

 

 

   

     ,       

 

     . 

 

Жарық күшінің мәнін 

   дың мәніне сәйкес 3.1 кестеден аламыз. 

 

3.1 кесте – Жарық күші 

  

73

  

69

  

64

  

55

  

44

  

35

  

е, лк 

26,4 

35,2 

45,9 

63 

87,1 

104 

 

Әртүрлі арақашықтықтағы жарық күшінің мәнін табамыз: 

 

 

 

   

 

   

 

 

 

  

 

                                               (3.5) 

 

 

 

       

 

  

   

 

                                                   

 

 

 

       

 

  

   

 

         ,                                        

 

 

 

       

 

  

   

 

         ,                                      

 

 

 

     

 

  

   

 

        ,                                       , 

 

 

 

       

 

  

   

 

                                              , 

 

 

 

      

 

  

   

 

        ,                                     . 

 

Барлық жарық көзінен шығатын жарықтың қосындысын табамыз: 

 

∑  

 

   

 

   

 

   

 

   

 

   

 

   

 

                                      

                                                           (3.6) 

 

Жарықтылық мәнін келесі өрнек бойынша есептейміз: 

 

   

 

 

  ∑  

     

                                              (3.7) 

 

мұндағы    Ф

ш

 – берілген шамдардың жарық ағыны, лм; 

 

   –  істен  шыққан  шамдарды  ескеретін  коэффициент; 

        деп аламыз; 

 

 

К

      – қор коэффициенті. 

 

   

                

        

         . 

 

Е

Н

 300лк  болғандықтан       

 

  шарты  орындалмайды.  Сондықтан 

қажет жарықтылық бойынша жарық ағынын есептейміз: 

 

   

     

 

 

  ∑  

                                                        (3.8) 

 

 

   

            

           

           . 

Табылған мәндер бойынша келесідей сипаттама аламыз: 

кернеуі, В                  1000 

ток, А                         7,5 

жарық ағыны, лм      50000 

 

Пайдалану коэффициент тәсілі. 

 

Бастапқа берілген мәндерді қолданып, бөлменің индексін анықтаймыз: 

 

)

(

B

A

h

B

A

I







,

 

 

 

 

 

(3.9) 

2

,

1

)

12

42

(

8

.

7

12

42











I

м. 

 

Пайдалану коэффициентін 56% тең деп аламыз:   

%.

56





 

Қор коэффициенті:   К=1,7.  

Керек шамдар санын анықтаймыз: 

 













ш

Ф

Z

S

K

E

N

 , 

 

 

 

 

(3.10) 

 

мұндағы   Е – белгіленген минималды жарық, лк; 

К – қор коэффициент; 

S – бөлме ауданы, м

2

; 

Z – жарықтанудың біркелкі еместігін ескеретін коэффициент 

(Z=1.1



1.2); 

Ф

ш 

– шамдардың жарық ағыны, лм. 

 

.

12

50000

56

,

0

2

,

1

504

7

,

1

300

дана

N













 

 

Әрбір шамға керекті жарық ағынын есептеп шығарамыз: 

 

   

 

 

 

 

  

 



, лм 

 

   

               

       

            . 

 

 

 

 

1 – 12 шамдар 

3.1 сурет – Шамдардың орналасуы 

 

жүктеу/скачать 3,08 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: