Дипломный проект посвящен разработке системы энергоснабжения
жүктеу/скачать 2,37 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 7.2 Кәсіпорынның және оның өнімдерінің сипаттамасы
- 7.3 Кәсіпорынның энергия шаруашылығының шығынын анықтау
- 7.4 Құрылыс пен электр жабдықтау сұлбасының пайдалану тиімділігін анықтау
- 7.5 Өнімнің энергия сыйымдылығын анықтау
- 8 Өміртіршілік қауіпсіздігі
6.6 Кәріз
Кәріз – берілген ағынды суды қабылдайды, тазартады және зауыт аумағынан тыс жерге шығарады. Ағынды суды қаланың тазарту құбырларына жіберу жобаланады. Ағынды су 3 топқа бөлінеді: 1)
шаруашылық - фекальдық; 2)
өндірістік-ластанған; 3)
атмосфералық жауындар және шартты кірленгендер. Сүт өнеркәсібі кәсіпорндарының ағынды сулары лайлы сары түсті болады, онда еркін азот пен белоктар көп, ластанудың 90% органикалық қосылыстар үлесіне жатады. Ағынды су санын өндірістік және шаруашылық қажеттілікке берілетін су көлемінен 90% деп аламыз. 55
мұнда К кан.в
– ағынды су саны, м 3 /тәул; К тех
– өндірістік қажеттілікке тұтынатын су, м 3 /сағ.
Ішкі кәріз пайда болған ағынды суларды қабылдау үшін қажет. Ол гидравликалық қабылдағыштар бекітпелерден, тіреулерден және басқыштардан тұрады. Ауамен қосылған тіреулер судың үлкен көлемін жібергенде гидравликалық бекітпелердің бұзылуын болдырмайды. Бөлмелерді тазартқанда, жабдықты жуғанда еденге төгілетін су басқыштарға жіберіледі. Су басқыш арқылы арнашықпен тіреулерге жеткізіледі. Арнашықтың ойысы 0,05 см, ені 15-20 см. Өндірістік бөлмелерде май ұстағыштар қойылады. Ластықтарды жою үшін барлық аспаптардан кейін тіреулерді және трубаларды 30 С бұрышына жылжытқанда тазалау мен тексерулер жасалады. Сыртқы кәріз. Сыртқы кәріз құдықтарды қараудан басталады және жергілікті кәрізге ағын суларды тастау орнымен аяқталады. Трубалар керамикалық жобаланған, диаметрі 300 мм, салу тереңдігі 2,4 м және ойысы 0,007. Ағынды суларды тазалау Тазалауды келесі түрде жүргіземіз: ағынды сулар кәріздік құдықшалардан (1) қайта айдау стансасына түседі (2). Резервуар толған кезде сигналдағыш сорғыларды қосады және ағынды сулар торлар (3) мен топырақ ұстағыштарға жіберіледі (4). Одан әрі ағынды сулар тік түзгіштерге (5) беріледі, онда ұсақ бөлшектер тұнады. Тазартылған су суарылатын жерге жіберіледі (7). Ал тұнбасы лайға беріледі (8).
6.4 сурет - Ағынды суларды тазалау 3 4 5 6 7 8 1 1 1 1 2 56
7.1 Жұмыстың мақсаты Жобаның мақсаты сүт зауытының электр жабдығының сұлбасын пайдалану және құрылысының экономикалық тиімділігін негіздеу болып табылады. Кәсіпорын “Өтеген батыр” кентінде орналасқан. Қазіргі сәтте кәсіпорын алаңының ұзындығы - 1290 м, ені - 1120 м құрайды.
Сүт өнеркәсібі - сүттен әр түрлі сүт өнімдерін шығару бойынша кәсіпорындарды біріктіретін тамақ өнеркәсібінің саласы. Өнеркәсіп құрамына пастерленген сүт, айран және басқа сүт өнімдерін өндіру кәсіпорындары жатады. Сүт зауытының көрек көзі қуаты 40МВА, кернеуі 115/37/10 кВт қуаты екі трансформатормен жабдықталған қосалқы станциямен жүзеге асырылады. Трансформаторлар дербес жұмыс істейді, қосалқы станцияның энергия жүйесінен зауытқа дейінгі қашықтығы – 5,5 км. Зауыт 3 ауысымда жұмыс істейді.
Электр жабдықтаудың сұлбадағы қосынды шығындарын формуламен анықтаймыз:
(
)
(7.1)
мұнда К
сум п/ст – қосалқы станцияның күрделі шығындары; К сум.лэп
– ЭТЖ-нің күрделі шығындары; И зп – жалақы төлем шығындары; И трем – ағымдағы жөндеу шығындары; И проч – басқа да шығындар.
яғни, әр жабдық элементінің құнын анықтаймыз.
мұнда К элем п/ст – қосалқы станция элементтерінің күрделі шығындары; К смр
– цехтың және ҚС –ның құрылыс жөндеу құрлыстарының күрделі шығындары. 57
(7.2)
мұнда К
тр – трансформатордың күрделі шығындары; К В
К р – айырғыштардың күрделі шығындары; К ОПН
– ОПН-ның күрделі шығындары. [1].
БТП трансформаторының күрделі шығындары:
мұнда
– трансформатор саны - 2 дана;
- ТМН-6300/110 трансформаторының құны; Трансформатор қуаты - 6300 кВА; Біріншілікті кернеу - 115 кВ; Екіншілікті кернеу - 6,6 кВ; 11 кВ; Құны 62,7 млн. тг. [1].
Ажыратқыштардың күрделі шығындары:
мұнда
- ABB LTB 145 D1/B бір ажыратқышының құны; – ажыратқыш саны - 2 дана; Номинал кернеу - 110 кВ; Номинал ток - 3150 А; Құны - 4,62 млн. тг. [1].
Айырғыштардың күрделі шығындары:
мұнда
- РГ 110/1000 УХЛ 1 айырғыш құны; – айырғыштар саны - 2 дана; Номинал кернеу - 110 кВ; Номинал ток - 1000 А; Құны 0,300 млн. тг.[1].
ОПН күрделі шығындары:
, 58
мұнда
- ОПН EXLIM R бір ОПН құны; - ОПН саны - 4 дана; Номинал кернеу 42 - 168 кВ; Құны - 1,672 млн. тг.[1].
Бұдан:
;
= 10% от
Күрделі шығындар — нысандардың негізгі құралдарын жаңалауға және қайта құру шығындары, олар (жұмыстың) бұрын қабылданған нормативтік көрсеткіштерін жақсартады (тиімді пайдалану мерзімі, қуаты, қолдану сапасы және т.б.). Қосалқы станциядан энерго жүйенің зауытқа дейінгі қашықтығы-5,5 км.
мұнда
– ЭТЖ-ның 1 км үшін құны; - қосалқы станциядан энергожүйенің зауытқа дейінгі қашықтығы 5,5 км.
= 10% от
Амортизациялық есептеуді негізгі өндірістік қорлардың құнының айырымдарынан қабылдаймыз:қосалқы станция - 4%, кабелдер - 3%, 28 кВ дейінгі ЭТЖ метал тіреуіштері - 2,8 %.
; (7.3)
Қосалқы станцияның амортизациалық есептеу шығындары: 59
ЭТЖ амортизациялық есептеу шығындары:
Ағымдағы жөндеу шығындары -10% от И ао .
Еңбек төлем шығындары кәсіпорынның барлық электр жабдығына қызмет көрсететін және қосалқы станциялар мен желілерді баптайтын электіршілердің төлемінен тұрады.
(7.4)
Зауытта 6 электрші бар, олардың әр қайсының еңбек төлемі - 110000 тг және зейнеткерлік қорға аударымы - 1,21 - 10%.
Басқа шығындар:
(
) (7.5)
( )
Электр шаруашылығының өзіндік құны:
(
)
( ) .
7.4 Құрылыс пен электр жабдықтау сұлбасының пайдалану тиімділігін анықтау Шығарылатын өнімнің көлемі - 2,8 л/жыл. Пастерленген сүт - 1,4 л, «Прастокваша» айраны - 1,4 л. Пастерленген сүт өндіру. Біздің мысалымызда сүтті механикалық және жылумен өңдеудің жалпы технологиялық операциялары өңдеудің сәйкесті технологиялық процесстер үшін сүт резервін жасауды ескеріп, кесте бойынша орындалған. Пастерленген, гомогенизацияланған және салқындатқан сүтті 60
аралық сақтау орамдау ұзақтығымен анықталады. Айран өндіру. Айран өндіруде мөлшерленген, пастерленген және гомогенизациланған сүт ұю температурасы дейін салқындатылады және ыдысқа құйылады. Сүттің ұйтылуы және ұюының басталуы ыдыстардың толу уақытын ескере отырып, пастерленген және гомогенизациаланған сүттің салқындауының басталуынан аралық сақтауына дейін 1 сағатқа жылжытылады. Өзіндік құны — табиғи ресурстарды, шикізатты, материалдарды, отынды, энергияны, негізгі қорларды еңбек ресурстары мен басқа өндірістің өнім бірлігінің өнімдер өндіру процесінде пайдаланудың бағалық құны.
болатын бағасы. Кәсіпорынның өнімнің өздік құнынан рентабельдігі 43% құрайды.
Пастерленген сүттің және айранның рентабельдігі формуламен анықталады:
R паст.мол. = 112·1,43=160 млн.тг;
R
= 140·1,43= 200 млн.тг.
бағасы.
7.1 кесте - Кәсіпорын шығаратын өнімдердің деректері № № Өнім атауы Өнімнің жылдық
шығарылымы, млн.л.
Зауыттың босату бағасы, млн.тг. Өздік құны
1 1 Пастерленген сүт 1,4 160
112 2 2 Айран 1,4
200 140
и Жиыны:
2,8
Өнім шығарудың қосынды шығындары:
мұнда П – өнімнің жылдық шығарымы. млн. тенге.
Шығарылатын өнім кірісі: 61
мұнда Ц – кәсіпорынның шығару бағасы. .
Кәсіпорын кірісі:
Таза кірісі: ( )
мұнда 0,2 – кіріс салығы 20%. Сүт зауытының кірісі - 151,2 млн. тенге құрайды, салықты ескергенде, таза кірісі - 120,96 млн. тенге. Зауыт СF- ақша ағынын банкке қайтару есебі - 40 млн. тенге. Банктің пайыздық жүктемесі r = 12%.
Бастапқы инвестициялар, бұлар
электржабдықтаудың сұлба
құрылысына жіберіледі.
Таза ағымдық құн, таза дисконттелген құн. NPV ақшаны банкте сақтаумен салыстырғанда жобадағы ақша ауыстыру инвестірдің таза кірісін немесе таза шығынын көрсетеді. NPV (Net Present Value) шамасы таза ағымдық құнды көрсетеді және жобаны іске асырудың басталуына келтірілген, яғни дисконттелген жүктемелерді ескеріп, ақша шамасында көрсетілген инвестициалардың келешек кірістер арасындағы айырымы ретінде есептеледі. NPV анықтау үшін ақша құралдарының келешек шығыстары мен түсулерінің ағымдық құнын есептеу қажет. Дисконттің берілген мөлшерінде оны жобаның айналым барысында анықтауға, сондай-ақ келтірілген сомаларды өзара салыстыруға болады.
62
7.2 кесте - NPV есебі Жыл СF
R 12
PV 12
0 157 1 -157
1 40
0,893 35,72
2 40
0,797 31,88
3 40
0,712 28,5
4 40
0,635 25,4
5 40
0,568 22,72
6 40
0,508 20,32
NPV
+7,54
7.4.2 IRR кірісінің ішкі мөлшерін есептеу әдісі Инвистициялардың кірістерінің ішкі мөлшерін есептеу әдісі (IRR) дисконттың қажетті жүктемесін анықтаудан тұрады, мұнда келтірілген таза кірістің мәні нөлге тең. IRR = r, мұнда NPV = f(r) = 0. IRR шығыстардың ең жоғары жіберілетін салыстырмалы деңгейін көрсетеді, олар осы жобамен қауымдасуы мүмкін. Тәжірибеде кез келген кәсіпорын өз қызметін, соның ішінде және инвестициялық, әр түрлі көздерден қаржыландырады. Кәсіпорынның қаржы ресурстарының өз қызметінде несиелеуді пайдаланғаны үшін, төлем сапасында пайыздарды, девиденттерді, марапаттауларды және басқаны төлейді, яғни, өзінің экономикалық әлеуетін қолдауда негізделген, кейбір шығындарды жасайды. Осы шығындардың салыстырмалы деңгейін сипаттайтын көрсеткішті несиеленген капитал (СС) “бағасы” деп атауға болады. Бұл көрсеткіш кәсіпорында қалыптасқан оның капитал қызметіне салынған қайтарымның кәсіпорында қалыптасқан минимумы, оның рентабельділігін көрсетеді және орташа арифметикалық шарықталған формула бойынша есептеледі. NPV әдіспен салыстырғанда, ішкі рентабельдік мөлшері көрсеткішін пайдалану үлкен шектеулермен байланысты: IRR-әдісі үшін NPV-әдісінің барлық шектеулері нақты болады, IRR-әдісін қолдану саласы таза инвестициялар саласы мен ғана шектеледі.
7.3 кесте - IRR есебі Жыл СF
R 12
PV 12
R 20
PV 20
0 112,9
1 -157
1 -157
1 29
0,893 35,72
0,833 33,32
2 29
0,797 31,88
0,694 27,76
3 29
0,712 28,5
0,578 23,12
4 29
0,635 25,4
0,483 19,32
5 29
0,568 22,72
0,402 16,08
6 29
0,508 20,32
0,334 13,36
NPV
+7,54
-24,04 63
IRR шамасы былай анықталады:
(
)
( )
7.4.3 Инвестициялардың қайтарымдылығының есеп әдісі Инвестициялардың қайтарылымының қарапайым мерзімі деп (payback period), оның басталу сәтінен қайтарым сәтіне дейінгі кезеңінің ұзақтығы алынды. Әдетте басталу сәті бірінші қадамның басталуы немесе операциялық қызметтің басталуы болып табылады, қайтарым сәті деп есептік кезіне ең ерте уақыт сәті алынады, содан кейін кумулятивтік ағымдағы таза ақша түсімдері NV (k) болады және одан әрі олар теріс болмайды. РР инвестицияларды қайтарым мерзімін есептеу әдісі, бастапқы инвестициялардың соммаларын орнына келтіру үшін, қажет болатын мерзімді анықтаудан тұрады. Егер бұл әдістің негізін дәлірек рәсімдесек, онда ол ақша түсімдері мен кумулятивтік соммасын бастапқы инвестициялардың соммасымен салыстырылатын кезеңді есептеуді қажет етеді.
Қайтарым мерзімі 3 жылға тең және жылдан 0,90, яғни 3 жыл 11 ай.
Энергия сыйымдылық — бұл берілген технологиялық жүйе базасындағы қызметтер көрсетудің, жұмыстар орындау өнімдерін дайындаудың негізгі және қосалқы технологиялық процестеріне отын мен энергияны тұтынудың шамасы. Жүйенің энергия сыйымдылығының сандық көрсеткіші осы жүйенің қызметінің нәтижесін сиппаттайтын шамаға, жүйенің тұтынатын энергияға қатынасының көрсеткіші болып табылады. Сүт зауытының электр энергисының жылдық тұтынуы 4,3 млн.кВтч құрайды, сонда электр энергия шығыны төмендегіні құрайды:
З
=Э год
∙Т э + Э год ∙З уд =4,3∙15,4+4,3∙4,2=84 млн.тенге;
мұнда Э год – сүт зауытының жылдық электр энергия тұтынуы; Т Э
З уд – электр шаруашылығын пайдаланудың өзіндік құны. Энергия сыйымдылық:
64
Сүт өнеркәсібі негізгі процестерін автоматтандырудың жоғары деңгейі бар үзіліссіз – ағымды механизацияланған өндіріске жатады. Зауыттың қорегі қуаты шектелмеген энергия жүйесінің қосалқы стансасынан іске асырылады. Қосалқы станса 110/10 кВ кернеуі 25 МВА қуаты бар жеке жұмыс істейтін төмендеткіш екі трансформатор болып табылады. трансформаторлар жеке жұмыс істейді. Қосалқы стансаның энергия жүйесінен зауытқа дейінгі қашықтық 5,5 км. Зауыт үш ауысымда жұмыс істейді. ТМ майлы трансформаторларының құрылымдық ерекшеліктері: қуаты 10-250 кВА трансформатор багтары сопақша түрде орындалған, ал трансформатрларының үлкен қуаты 400-2500 кВА багы тік бұрышты пішінді болып келеді. Қуаты 100-ден 2500 кВА-ға дейінгі трансформаторлардағы салқындату бетін ұлғайту үшін радиальды пластиналар деп аталатын трансформаторлар қолданылады. 10-250 кВА қуаты бар трансформаторларға гофрирленген багтар орнатылады. Жоғары кернеуді (ЖК) және төменгі кернеуді (ТК) енгізу қақпағында орналасқан. ЖК және ТК ендірмелерінде өтпелі типті салмалы фарфор оқшаулағыштар қойылған. ТК ендірмелерінің ток келетін өзегі жалпақ шинаның қосылуын қамтамасыз ететін ұшты арнаулы түйіспелі қысқышқа бекітіледі. Кез келген жұмыс режімінде және қоршаған ортаның кез келген температурасында трансформатордың тыңғылықты жұмысы үшін май кеңейткіш қарастырылған, ол майдың болуын қамтамасыз етеді. Сондай-ақ майға ылғалдың түсуін болдырмау үшін сорбентпен толтырылған ауа кептіргіш қарастырылған, ол ылғалды жұтады. Жұмыскерлердің үлкен саны бар үзіліссіз өндірістер үшін ең тиімдісі болып «төрт бригада» жұмыс сұлбасы есептеледі. Жұмыскерлер «төрт бригадаға» бөлінеді және күнде өз ауысымында 3 бригада жұмыс істейді, ал біреуі демалады. Қазақстан өнеркісібінде 4 бригадалық ауысымды 3 ауысымға ауыстырудың бөлінуі келесідей: -
демалыс; -
07:00-ден 15:00-ге дейін төрт күн күндізгі ауысымы, одан кейін бір күн демалыс; -
күн демалыс. Жұмыстың айына 167 сағат осындай кестесінде бригадалар әр уақытта – 128, 178, 152, 184 сағат нақты жұмыс істейді, осы себепті жұмыс кестесі есепті кезеңге ұзақтығы бірнеше айға жасалады, бұл бір айда артық істелген жұмысты келесісімен өтемелеуге жағдай жасайды. Сөйтіп, апталық жұмыс нормасы сақталады.
|