Досмурзин ержан

Мәдениеттану
(ны санм ен-пы санны ң) барлы қ көріністерімен бөл- 
шектерін, анықтап көрсетіп қамтиды.
Бүгінгі күнде, қараңғы түнде, қараңғыда тәжірибе- 
леген фото-өнері, нысанның маңыздылықты бөлшегін, 
тіпті ең кішкенесі болсын, оның эстетикасын бөлектеуге 
әдемілікті мүмкіншілікті береді. Ереже бойынша- бүл 
мән-мәтіннен алынған және қараңғыда болып түрған, 
қандай бір н ы санм ен-пы сан ? Кейде бүлар табиғи 
болмыстық түрде, қараңғылықты немесе жасанды түрде 
көрінеді. Бүл негізіндегі бейнелеулер, қауымдастықтар 
бостандығын береді.
Фото онері, бүл тез өзгермелі, ретсіздік, әлемде, ақи- 
қатты табуға комектеседі. Фотограф үшін үйреншікті 
заттар мен бүйымдар, көріністер болмайды. Фото өнері- 
мен айналысу, бүл оқиғалардың арасында болу, оларға 
тікелей қатысу. Фотограф керекті жерде, керекті орын- 
да, керекті уақытта, болуы қажет, сонан соң сүрақтарды 
қоюына көшеді.
Түсірістер болмаса, тарихта болмайды. Фото өнері, 
мамандармен-әуесқойлармен дамиды. Фото өнерінде — 
бейнелеу өнерім ен салы сты рган да, к езд ей со қ ты қ
жауһарлар кездеседі. Бейнелеуді түрақтылау үдерісінде 
озінділік рухы бар. Фотограф өзін қорш аган әлемді 
анықтылы көріп-білуі қажет. Бейнелеуді анықтылы 
жеткізіп беру қолданбалы өнердің негізділі арты қ- 
шылықты тәсілі болып келеді. Бүл өнер біздің қорша- 
уымызда не болып жатқанын жақсы саналауга және 
болып жатқан оқигаларды қүжаттандыруга көмектеседі. 
Бүл онер сыртқы әлемнің ашылуымен, ішкі әлеміне, 
одан әрі көпшілікті енеді. Фото тілшісі тарихты өзін- 
ділікті тілімен жазып жеткізу үшін, оқигалардың үдері- 
сінде бола қалуы қажет. Фото тілшісі өз ісінде, өзгерісті- 
лікке жатпайтын 2-і ережені мүқият сақтауы қажет.
237

Мәдениеттану
Б ірінш іден, объектіге — ны санға м үм кінш ілікті 
жақын болу.
Екіншіден, объектіге — нысанға тағы да жақын келу.
Фото тілшісі керекті жерде, керекті уақытта болуы 
қажет. Ф ото-тілш ісіне, күнделікті әрекеттері, оған 
өзінділікті күнделігі болуы керек. Фото тілшісі, түлға- 
ның ішкі әлемін түрақтылап қалуға талпынуы қажет. 
Күнделікті фотоөнерінің тәжірибесі, жақсы түсірісті алу 
үшін аралықтық қаш ықтықты талаптайды және фото- 
суреттерді, көркемділікті, сәттілікті жасайды. Түсіріс- 
тердің өздері, өзіңіздің, озінділікті санаңызды терең- 
детеді. Фото тілшінің тоқтатылған кадрі уақытты кері- 
сінше аударады.
Фото өнері бір кірпік қаққанды лы қта, уақыттың 
рухын жеткізеді. Бүл өнер ақпараттарды жеткізудегі, 
біздің өмір сүріп ж атқан уақытымызды, өмірімізді, 
ештеңеге үндемеудегі және шындықты іздеп табу бары- 
сындағы ең негізділі қүралы болып саналады.
Фотосуреттер өзіншілікті орта болып келеді. Бүлар 
барлығын саналықтауға көмектеседі, озіңді тәрбиелейді. 
Фото онерінде шындықты фотосуреттер деген үғымы 
бар. Сіз соған ілесуіңіз қажет. Фото суретші адамның 
жанының жағдайларының үзінділерін көруді, табуды, 
бір сәтте үстап алу қабылетіне ие болуы қажет.
Бүгінгі күні фото өнерінде Пост Модернизм* орын 
ала бастады.
Бүнда адамдардың іштей және сырттай көп өзгеру- 
лерін анықтаймыз. Постмодернизм фото өнерінде, ең 
тірліктіні, өткірліктіні, біртумалықтыны, тіпті кейбір 
жерде қызықтылықтыны бейнелеуі қажет.
Бүгінгі субъективтілі, өзінділікті байқаулы, адам өзіне 
өзі қол жүмсауға баратын әлемде, фотосуреттер қоғамды, 
отбасын қалау, сақтау барысындағы қүралдары болып
238

Мәдениеттану
келеді. Фото өнердің келуімен, адамдар көпшілікті күле 
бастады. Оларға күлген үнайды. Өздерінің қоршауында 
іштей және сырттай көп өзгерулерін қалайды. Бүның 
озі ж а қ с ы к ө ң іл - к ү й ә к е л е д і. Ф о т о гр а ф ө з ін ің
т ү с ір іс т е р ін д е , д ә у ір д ің б а р л ы қ к ө р ін іс т е р ін , 
бөлшектерін белгілейді. Ақылмен, басымен жүмыс істеуі 
қажет. Естеріңізде болсын. Сіздің фотоаппаратыңыз- 
камераңыз мойыныңызға ілген алқа емес. Мәшине сіздің 
ая қ т ар ы ң ы з бен қ о л д ар ы ң ы зд ы ң ж алғасы болса, 
ф отоаппараты ңы з, кам ераңы з сіздің көздеріңіздің 
ж алғасы . Ф ото ө н ерім ен ө зің ізд ің тәж ір и б ең ізд і, 
абсолюттік* автоматизммен және сеніміңізді қалып- 
тастырғанга дейін үзбеңіз.
Ағылшын фотографы С. Робертсонның бүл сөздері 
істің мәнлігін бейнелікті айтып-көрсетіп қана қоймай, 
сонымен қатар фотоаппараты көпшілікті ауыстырудың 
бір қауіптілігінде ескереді. Сәттілікті түсіріс, әсіресе 
репортаж ды лы қ м інездегі түсіріс, істің ж етістігін 
секундалар шешкенде, техникамен айналысқанның озі, 
толық автоматикалықты қалайды. Бірақ техникадан 
(фотоаппараттан, камерадан) табы нуш ы лы қ жасап, 
оларға сыйынбаңыздар. Егерде сіз өзіңіз түсіріп-үйрен- 
бесеңіз, ешқандай фотоаппарат-камера, сіз үшін жақсы 
түсіріс жасап шығармайды. С. Робертсонның дәйек сөзін 
жалғастырсақ “Сіздің қазір кішкене түймедей нүктені 
бір басумен көрсетіп-жасап таныта алатыныңызды, 
коптеген суретшілер үрпағы салып көрсетуге тырысып 
еңбектенеді.
Ғалымдар үрпақтары осы кішкене түймедей нүктені 
жасауда еңбектенеді. Қашан және не үшін оны басу, 
шешу өзіңізде.
Бүгін фото өнеріне үлкен мүмкіншіліктер ашылды. 
Мәнсізділікті, ойға кенелтпейтін, ой әкелмейтін, бос
239

Мәдениеттану
түсірістерден аулақтаны ңы з. Б ір ақ , Ф ото өнеріне 
к ітап тар ар қ ы л ы ү й р ен у ге б о л м аса да, бүл істе 
ерекшелікті дарын қажет. Жоғарыда жазылғандарды еске 
ала түрып тағы да көбірек оқуға талпыныңыздар.
Бөтеннің тәж ірибесін өзіңіздің менш іктілі тәжі- 
рибеңіздің “п р и зм асы ”* арқы лы өткізуіңізді талап 
етуіңізді ескеріңіз. Б ү н ы ң өзі сізге дейінгілердің, 
көпшіліктің қателіктерге күйгендерінен, сізді алдын- 
ала сақтайды.
Егер де теледидар, бейнекөрім немесе ғаламтор әрі 
кетсе козбен шолулық “соққы ” жасасада, дәстүрлікті 
фотография “абстракцияны ң ж еңісі” ретінде, біздің 
е с ім ізд е ж а л ғы з озі т ү б ір л е н у ге қ а л ы п т ы ж ән е 
әлдебірдеңенің естеліктерге үқсасты лы сы н туынды- 
лайды.
Фото онерінде, өнерлік жағына ж ақы н болыңыз. 
Біздің естеліктеріміз, бүл фотосуреттердің терімділігі. 
Егерде фотосуреттер ж оқ болса, онда тарихтында жоқ 
болғаны.
Бүгін ғана адамдар жаңа шешімдерге келді. Бүл 
шешімдер фотографияның болашагын өзгертуге комек- 
теседі. Ақырында, ол қүндылықты күшсіз бола алады. 
Рүқсаттылықты қабілеттілік жақсы және коп болады, 
тіпті әуесқойлық түсірістерде, үсақтылықты бөлшек- 
терді болектеуге, анықтауға болады. Ж аңа аса сезім- 
ділікті жабдықтаулар келеді, магниттілік жазу, түсіріс- 
тердің аса тез әдістемелері, тіпті түрлі-түстілі және 
“тыстан-тыс” разряды бойынша - көптің өзі, әлі бізді 
болашақта тосады.

жүктеу/скачать 8,45 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: