Бярпа, эенезис
16
ян оптимал йол сечиб, мясялянин йерли фактлар ясасында щял-
линя чалышмышыг. Даща дюьрусу, мифоложи терминляри Азяр-
байъан тцркляринин дилиндяки цмумишляк анлайышларла ифадя
етмяйин даща еффектли нятиъяляр вердийиня илк дяфя наил ол-
муш вя еляъя дя бейнялмилял терминлярдян файдаланмышыг.
Мифляр – архетипик,
универсал, фювгялтябии образлар силси-
лясидир вя гядим халглардан бири кими Азярбайъан тцркляри-
нин илкин дцнйаэюрцшцнцн мящсулудур. Бязян конкрет об-
раз, хцсуси ад шяклиндя йаддашларда йашаса да, щяр бири
мцяййян варлыьын йаранмасы, фяалиййяти вя мящвиндян
бящс ачан примитив ящвалатын дашыйыъысыдыр. Даща чох яски
чаьлара аид йазылы абидялярдя, наьыл, епос вя шифащи епик
янянянин
башга формаларында, ритуалларда, инам вя етигад-
ларда мифик дцшцнъянин галыгларына раст эялирик – бцтцн бун-
лар тядгигатын обйектини тяшкил едир. Улу яъдадын дцнйанын
йаранмасы щаггында тясяввцрляри, кортябии шякилдя мейдана
эялян мифоложи образлар, каинатын мифик системи вя моделля-
ри, яфсаня, архаик наьыл, епос мятнляринин ичярисиндя яриди-
лян мифик сцжетляр тядгигатын предметидир. Бу нцмунялярин
бир гисми гядим йазылы вя мадди абидялярдя (Гобустан
гайа рясмляри, «Авеста», даш китабяляр, археоложи газынтылар
заманы мцхтялиф курганлардан тапылан мяишят яшйалары вя с.)
юзцня йер алмыш, диэяр гисми ися шифащи шякилдя йаддашларда
йашадылараг зяманямизя гядяр эялиб чыхмышдыр. Миф
мятнляри классик йазычыларымызын ясярляринин дя гайнагла-
рындан
бири олмушдур, еляъя дя халг мярасимляри, адят-
яняняляр, ойун вя тамашалар, инаъларда дярин изляр бурах-
мышдыр. Епик янянядя Азярбайъан тцркляринин яски мифляри-
нин ясас дашыйыъысы «Китаби-Дядя Горгуд», «Короьлу»,
«Ясли вя Кярям» кими епослар вя архаик наьыллар олмушдур.