теорйнлың білімдерін практикада тез де дөл қолдана
алу дағдысына ие болады. Жаттығу арқылы балалардың
алған білімдері нығайтылып, нақтыланып қана қоймай-
ды, сонымен қатар өз беттерімен жүмыс жасауға, ойлау
қызметіне дағдйіланады; өйткені, оқушылар жаттығу
процесінде үздіксіз
анализ-синтез жасайды, бір түлғаны
екінш і түлғамен салыстырады, жалпылайды, сөйтіп
жаттығу арқылы білім жүйеленеді. Бастауыш сыныпта
жаттығулар өр түрлі көркем мөтіндерден түрады. Соңғы
қазақ тілі оқулықтарының сапасы жақсарып, өр түрлі
формадағы жаттығулармен толықтырылды.
Грамматикалық жаттығулар, оқушылардың қандай
материалмен жүмыс жасауына қарай, фонетикалық,
морфологиялық, синтаксистік, лексикалық болып бөлі-
неді.
Фонетикалық жаттығулардың міндеті - балалардың
айтылған буындар мен дыбыстарды жақсы айыра алуын
және оларды балалардың дүрыс, анық айтып берулерін
ңамтамасыз ету.
Фонетикалық жаттығулар арқылы кейбір балалардьщ
тілін тістеп сөйлеу, сақауланып сөйлеу, қайсы бір ды-
бысты қалдырып кетіп сөйлеу немесе "С" мен "Ш", ”Р"
мен "Л ”, "Ж " мен "3" дыбыстарын шатастырып айту
сияқты кемшіліктері жойылады. Мүндай кемшіліктер
дүрыс оқуға да, жазуға да зиян келтіретіні сөзсіз. Бас-
тауыш сыныптарда фонетикадан жаттығулар тек дүрыс
жазумен қатар, "балалардың әдеби тіліміздің нормала-
рын сақтап оқуға үйренулері (орфография) үшін де пай-
даланылады. Оқу сабақтарында, балалардың жауапта-
рында, өңгімелерінде байқалған орфоэпиялық қателер,
теріс айтылған сөздер түзетіліп, сөз ішіндегі, сөз шекара-
сындағы дыбыстардың қүбылуы ескертіліп отырады.
Сонымен қатар тілімізге басқа тілдерден енген термин
сөздердің дүрыс айтылуы да практикалық жаттығулар
арқылы үйретіледі.
Морфологиялық жаттығулардың мақсаты - ана тілі-
нің жаттығулар қүрылысын оқушыларға саналы түрде
153
Се№ табы бойынш а ж ү р гізіл етін ж атты ғулар: 1)
мөтіннен керекті сөздерді танқызу; 2) керекті сөздерді
қосып өздіктерінен сөйлемдер немесе әңгіме қүрастыру;
3) сөздің мағынасын түсініп, сөйлемдегі қызметін бай-
қату; 4) сөздің лексикалық жағынан болсын, қалай өзге-
ретіндігін аңғару; 5) мағына жөне түлға жағынан қандай
үқсасты қ, айы рмаш ы лы қ барын салыстыру арқылы
Достарыңызбен бөлісу: