БАТЫСТАҒЫ  МОДЕЛЬ VS ҚАЗАҚША МОДЕЛЬ

40
ЖЕТІСТІК ЖОҚ – ЖЕҢIC БАР. Батыстағы жал- 
пы жетістік теориясы бізге көмектеспейді, өйткені олар 
жетістікті басты мәселе етіп қарастырады. Жетістіктің не 
екенін біз біріншіден, түсінбейміз, екіншіден, бізде мақ- 
сат жоқ, онда жетістік қайдан болсын? Мысалы, семіз 
болдың, арықтадың, демек, жетістікке жеттің, ал арықтау 
сенің мақсатың еді. Демек, мақсат болмаса, жетістік бол- 
майды.
Батыстық жетістікке жету жолы 
 
Жалпы жетістік 
теориясы 
 
 
Орыс тілінде «успешный человек», қазақшасы
«жетістікке жеткен адам», бірақ біздің менталитет үшін, 
бұл соншалықты мықты ұғым емес. Ол қазақтардың жүре 
гіне жетпейді. Мысалы, «Қуаныш Шонбай – жетістікке 
жеткен адам» десе, арғы жағында «не істеді?», «қалай 
жетістікке жетті?», «соншама кім екен ол?» деген сұрақ 
туындайды. Ал, «Қуаныш Шонбай – Қазақстан бойынша 
оннан астам мейрамхананың басшысы, мейрамханалар 

желісінің негізін қалаушы» десе түсінікті және миға қо- 
нымды. 
Таңертең тұрғанда, «мен жетістікке жеткен адам бо- 
ламын» емес, «бір межеге жетейін, жеңейін» деп тұрсаң, 
ол бізге жақындау, біздің менталитетке сай келеді. Оған 
қоса, жетістік қазақтар үшін қауіпті нәрсе. Бізде, қа- 
зақтардың арасында ең мықты спорт түрлерінен екі дүр- 
кін олимпиада чемпиондары жоқ. Қазақстандықтар бар, 
бірақ қазақ емес. 
«Неге жоқ?» деген сұрақ туындайтын шығар. Өйткені, 
олар өз ісін ұмытып, жетістікке жеткеннен кейін, депутат, 
әкім немесе директор болып кетеді. 
Жетістік пен жеңістің айырмашылығы бар, көзге 
көрінбеуі мүмкін, бірақ уақыт өте келе оны түсінесің. 
Бір көзбен қарағанда, ол екеуі бірдей нәрсе болуы мүм- 
кін. Мысалы, айталық, «Land Cruizer» автокөлігін алу 
біреу үшін тағы бір жеңіс, одан кейін күштірегін алады, 
тағысын-тағы. Ал біреу үшін барлық өмірінің арманы, 
оған қол жеткізіп, бұл жеңіс жүрегіне түседі, «болды, 
жетістікке жеттім» деп, сол бір орында қалып қалады. 
Не істейді? Іше бастайды, тойлайды, құмар ойындарға 
беріледі, тағысын-тағы. Бұл – көзге көрінетін салдары. 
Көрінбейтіндерден, адамда «қолымнан барлығы келеді», 
«мен мықтымын» деген сезім пайда болады. Бір жетістік, 
адамға үлкен күш-қуат береді, ал оның жақсы жағына 
қарағанда жаман жағы басым болуы мүмкін. Біз үшін 
бұл өте қауіпті. Ал Батыста олай емес, мысалы, Майкл 
Фелпс
17
– жиырма үш дүркін олимпиада чемпионы. Оған 
«депутат болшы» десең болмайды, себебі, өзі бейімдел- 
ген, таңдап алған саласы бар. Оларда тәрбие басқа, ал 
бізде берілетін тәрбие басқа. Сондықтан бізге жетістікке 
жетуге болмайды, жеңіске жету керек! 
Бізде 90% адамда мақсат жоқ, бірақ әрқайсысының 
бір жауы бар: «осы досыма мен әлі көрсетемін» дейтін. 
Бәрінің біреуге реніші бар, сол адам бізге нысана. Әрине, 
__________ 
17 
Майкл Фелпс – АҚШ-тың атақты жүзушісі. Олимпиада ойындары тарихындағы медаль 
саны бойынша абсолюттік рекордсмен. 

42
көшпенді халықтың ұрпағы болғандықтан, бәлкім, ныса- 
на белгілеу бізге оңайға түсетін шығар. 
Бізге нақты нысана керек. Қазір адамдардың мақсатын 
сұрасаң, олар «ақша табу», «көтерілу» деп жауап береді, 
барлығы абстракциялық нәрселер. Нысана деген – бұл 
нақты көзделген объект. 

жүктеу/скачать 2,73 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: