Екiншi деңгейлi банктің Қаржылық ТӘуекелдердің басқаруын талдау

Сбербанк Тобы – Орталық және Шығыс Еуропаның ең ірі қаржы институты болып табылады. Банк 1841 жылы құрылып, 2016 жылы 175-жыл мерейтойын атап өтті. «Сбербанк» АҚ ЕБ қызметінің негізгі түрі бөлшек және корпоративтік клиенттерге қаржылық қызмет көрсету болып табылады. Бұл Тобының географиясы 22 елін, оның ішінде Ресей Федерациясын қамтиды. Жалпы Топ клиенттерінің саны – 145,6 млн. адам.

1. 
   «Сбербанк Онлайн» - жеке тұлғаларға арналған интернет банкинг, оңай және тез ақшаны қарызға алуының жаңа функциясы. Бүгінде Сбербанк Онлайнды 160 мыңнан астам белсенді клиент пайдаланады, тағы 130 мың клиент мобильді қосымшаны таңдайды. Платформа клиенттерге мүмкіндіктердің кең функционалын ұсынады: 150-ден астам сервис; 1 500-ден астам әр түрлі төлемдер; әлемнің кез келген еліне ақшалай аударымдар; ҚР-дағы және шетелдегі шоттарға ұлттық және шетел валютасындағы ақша аударымдары; картасыз код бойынша банкоматтардан қолма-қол ақшаны алу; 24/7 онлайн депозитті ашу, ішінара толықтыру және одан ақшаны алу; қосарлы сәйкестендіру жүйесі бар ең заманауи қорғаныс.
   
2. 
   Сбербанк инновациялық стартап жобасын қолдады. Қазақстандық жас бағдарламашылар «I'd like» мобильдік программасын әзірледі. Осы программа көмегімен кафе мен мейрамханаларда тапсырыстар жасауға және шоттарды төлеуге болады. Бұл жобаның барлық төлемдердің есеп айырысу банкі мен эксклюзивті серіктесі «Сбербанк» АҚ ЕБ болып табылады. Қауіпсіздікпен шоттарын төлеуге 3D Secure технологиясы кепілдігін береді. Мобильдік программа «I 'd like» автоматты түрде қонақтың орналасқан үстелше мен мейрамхананы анықтап, сондай-ақ оларға бір басумен даяшыны шақыруға немесе тапсырыс жасауға мүмкіндігін береді.
   
3. 
   «Сбербанк» АҚ ЕБ корпоративтік клиенттер үшін мобильдік программаны іске қосты. iOS және Android операциялық жүйелері үшін "Сбербанк Бизнес Онлайн" жаңа мобильдік жобаны жүргізді.
   

1. 
   Клиенттерге көрсетілген қызметтердің жоғары сапалылығы;
   
2. 
   Тиімді және рационалды операциялар;
   
3. 
   Салмақты капитал және жоғары өтімділік;
   
4. 
   Оңтайлы несиелеу саясаты;
   
5. 
   Шығындалудың қатаң тәртібі.
   

1 кесте.
2014-2016 жж. «Сбербанк» АҚ ЕБ экономикалық сипаттамасы.

Соңғы үш жыл аралығында банктің экономикалық талдауы «Сбербанк» АҚ ЕБ активтерінің өсуі байқалады, яғни оның жағдайында оң әсерін тигізеді. 2014 жылы активтер 1280918 млн. теңге, 2015 жылдың соңына осы көрсеткіш 1594219 млн. теңгені құрап, 313301 млн. теңгеге өскенін байқауға болады. 2016 жылы осы көрсеткіштің одан әрі өскенін көруге болады, яғни 56186 млн. теңгеге дейін ұлғайды. Сөйтіп, 2016 жылдың көрсеткіші 1650405 млн. теңгені құрады.

2 кесте.
2014-2016 жж. «Сбербанк» АҚ ЕБ активтер динамикасы.

Активтердің өсуіне ықпал ететін баптардың бірі «Ақша құралдары және олардың эквиваленттері» болып саналады, ол бойынша кезең аралығындағы сома ұлғая бастайды. Осы бап бойынша үлес салмағы 2014 жылы 11,1 %, ақша құралдырдың соммасы 142745 млн. теңгені құрады. 2015 жылы ақша құралдары және олардың эквиваленттері банктің жалпы активтер құрылымынан 7,6 % артып, сондай-ақ 2016 жылы 4,4 % -ға өсті.

5 сурет. 2014-2016 жж. аралығындағы «Сбербанк» АҚ ЕБ активтердің динамикасы.

Қорытындалай келе, банктің жиынтық активтері 2014-2016 жж. аралығындағы актив сомалары қарқынды өсуде. Яғни, 3 жыл ішінде активтердің көлемі 369487 млн. теңгеге өсті. RoaA көрсеткіші 2014-2016 жж. аралығында 1,8%-ға азайды.

4 кесте.
2014-2016 жж. «Сбербанк» АҚ ЕБ міндеттемелерінің динамикасы.

Бұл кесте мәлiметтерiне сүйенетiн болсақ, «Сбербанк» АҚ ЕБ міндеттемелер көрсеткiштерiн талдауда соңғы 2014-2016 жылдарды салыстырдық. Мiндеттемелер жиынтығын қарастыратын болсақ, жыл сайын өсуiн байқауға болады. 2014 жылдың мiндеттемелерi 2015 жылдың мiндеттемелерiне қарағанда 310410 млн. теңгеге өстi. Ал, 2015-2016 жж. өзгерісі 49951 млн. теңгеге жоғарылады. Бұл көрсеткiштердiң өсуiнің себебi ретiнде, банк клиенттерiнің өсуi болып табылады.

5 кесте.

«Жеке тұлғалардың қаражаттары» баптың көрсеткіші бойынша үш жыл ішінді артып өзгереді. 2014 жылы көрсеткіш барлық міндеттемелерден 26,6%, яғни 303061 млн. теңгені құраса, 2015 жылы соммасы 509815 млн. теңгені құрап, оның үлес салмағы 35,1% болады. Сонымен бірге, 2016 жылы қайта өскенін көруге болады, яғни көрсеткіш соммасы 647560 млн. теңге болып, 43,1%-ға өсті. Бұл баптың ұлғайғаны көрініп, бірақ мұндайды «Несиелік мекемелердің қаражаттары» бабы туралы деуге болмайды. 2014 жылы үлес салмағы 13,6%-ды құрап, келесі жылы 8,2%-ға төмендеді. 2016 жылы бұл көрсеткіштің үлес салмағы 2015 жылға қарағанда 1,6% -ға жоғарылды.

6 кесте.

«Сбербанк» АҚ ЕБ жарғы капиталы 51500 млн. теңге құрайды. Меншік капиталының кестесінде көп үлесті бөлінбеген пайда алады. 2014 жылы осы көрсеткіш 69887 млн. теңгені құрап, келесі жылы 2667 млн. теңгеге дейін ұлғайды. 2015 жылы 72554 млг. теңгеге өсіп, 2016 жылы көрсеткіш соммасы 80246 млн. теңгені көрсетті.

7 кесте.

1. 
   Жарғылық капиталға қатысушылардың үлестерін уақытында және толық қабылдап алу; 
   
2. 
   Мерзімінде, толық және дәл көрсетілген жарғылық капиталдың немесе оның әр түрлерінің жалпы сомаларының өсуі немесе кемуі жайлы өзгерістерді айқындап отыру; 
   
3. 
   Меншіктік акцияларды сатудан (эмиссиялық кіріс) түскен табыстарды алу; 
   
4. 
   Инфляцияға байланысты негізгі құралдарды, инвестицияларды және басқа да активтерді қайта бағалаудан кейін капиталдың сомасын уақытында және дәл анықтау; 
   
5. 
   Резервтік капиталдың уақытында және дұрыс құрылуы мен оны дұрыс қолдану;
   
6. 
   Алдыңғы есеп беру жылы мен есеп беру жылында пайда болған бөлінбеген кіріс сомаларын дұрыс анықтау және көрсету. 
   

6 сурет. 2014-2016 жж. «Сбербанк» АҚ ЕБ меншік капиталының динамикасы.

Сонымен қатар, суретте көрсетілген «Сбербанк» АҚ-ң қаржылық көрсеткіштеріне талдау жасалғандай, 2014-2016 жж. аралығында меншік капиталдың өсуі байқалады.

8 кестеде көрсетіліп тұрғандай, 2014 жылы пайыздық табыстардың соммасы 113187 млн. теңге болып, келесі жылы 9041 млн. теңгені құрды. 2015 жылмен салыстырғанда 2016 жылы пайыздық табыстар 13,9 %-ға ұлғайып, 139,3 млрд. теңгені құрады. Пайыздық шығыс 2014-2015 жж. аралығындағы өсу қарқыны 16,4 %-ға өсіп, 2015-2016 жж. да 16,4 %-ға өсті. Яғни, бұл көрсеткіштердің тұрақтылығы көрсетіліп тұр. 2016 жылы бантердің қаражат шығыстары 31,4 %-ға төмендеді.

7 сурет. 2014-2016 жж. «Сбербанк» АҚ ЕБ пайыздық табыстың

Даму жоспарын және филиалдар желісінің тиімділігін арттыру бағдарламасын іске асыру мақсатында «Сбербанк» АҚ жаңа бөлімшені ашып, 1 бөлімшесін ауыстырды және 35 бөлімшені жапты.

1. 
   Қысқа мерзімде келіп түскен өтінімдерді өңдеуге, талдауға және орындауға жаңа банктік технологиялар мүмкіндік береді;
   
2. 
   Функционалдық инфрақұрылым клиенттерге қызмет көрсету үшін барынша жайлы операциялық залдарын құрады.