А – дәлелділік деңгейі. Дәлелдер аяқталған және дұрыс жоспарланған рандомизацияланған бақылаулы зерттеулер нәтижелеріне негізделіп, жетілген математикалық аппарат қолданылған (мета-анализ). Олар ұсыныстарды белгілі бір популяцияда қолдануға мүмкіндік береді.
В – дәлелділік деңгейі. Дәлелдер рандомизацияланған бақылаулы зерттеулер негізінде алынған. Дәлелдер шектеулі, өйткені зерттеулердің соңында науқас саны жеткілікті болмаған. Ұсыныстардың шектелген популяцияға қолданылуына мүмкіндік бар.
С – дәлелділік деңгейі. Дәлелдер рандомизацияланған бақылаулы зерттеулерге негізделмеген. Дәлелдердің қайнар көзі – рандомизацияланбаған зерттеулер.
D – дәлелдік деңгейі. Ұсыныстар эксперттердің жүргізген пікір-таласының нәтижесінде қол жеткізген консенсуске негізделген.
Дәлелге негізделген медициналық маңызды саласының бірі фармакоэкономика болып табылады. Фармакоэкономика көптеген маңызды сұрақтарға жауап береді, атап айтқанда:
- емдеу – профилактикалық мекемелерінде әр түрлі аурулардың еміндегі дәрілік заттардың қолданылу сапасы мен тиімділігін талдау.
- дәрілік заттардың өзара әсерлесуі мен өзара орын басушы қасиеттерін ескере отырып, тиімділік пен қауіпсіздіктің оптималды клиникалық және экономикалық жолдарын дайындап шығару, сонымен қоса оларды бағалау және т.б.
Сонымен дәлелді медицина рандомизацияланған бақылаулы зерттеулерден және/немесе мета-анализге ұшыраған мәліметтермен ақпараттардан тұрады.
Медициналық әрекет сферасында қабылданатын шешімдердің дәлелділігін жоғарлату төменгі аталғандарды қамтиды:
- тәжірибелік денсаулық сақтау – объективті емдік, диагностикалық және ауруды алдын-алу шараларының жоғарлауы.
- ғылым – жоспарлауды оптимизациялау және зерттеулерді ұйымдастыру (тексерілетін гипотезаларды негіздеу, өлшеулер көлемін анықтау, топтарды таңдау, эксперименттердің қайталануын болдырмау).
денсаулық сақтау менеджменті - заңды актілермен ұсыныстарды дайындау кезінде оларды қосымша негіздеу, экономикалық ресурстарды қолдану тиімділігі.
Қорытып айтқанда, дәлелді медицина - клиникалық зерттеулердің шынайылығын және олардың нәтижелерінің медициналық тәжірибеде қолданылуын бағалайтын ғылыми методология.
Дәлелді медицинаның маңызды принципі – сенімді деген ақпараттарға сүйене отырып, медициналық шешімдерді қабылдау. Жаңа парадигмаға сәйкес «әрбір дәрігер диагностикалық шара немесе емді тағайындау кезінде қандай мәліметтерге сүйенгендігін, неге сол шараларды қолданатындығына есеп беруі қажет».
Оригинальды баспалар ең сенімді сапасы жақсы деген ғылыми зерттеулердің көзі болып табылады.
Дәрігер өз әрекетінде дәлелді медицинаға негізделген әрбір қорытындымен ғылыми мәліметтер арасында нақты байланыстары бар фактілерді және эксперттер пікірінен басым түсетін клиникалық ұсыныстарды қолдануы керек. Дәлелді медицина медициналық көмек сапасын жақсартуда және шығындарды қысқартуда тиімді әдіс болып табылады.