Экономикалық жүйе

Экономикалық жүйе

IKAZ.KZ – Ашық мәліметтер порталы

Экономикалық жүйе туралы түсінік

Экономикалық өнімді өндіру, бөлу, айырбастау, тұтыну барысында туындайтын негізгі экономикалық қатынастардың нысаны мен мазмұнын айқындайтын қағидаттардың, ережелердің, заң жүзінде баянды етілген нормалардың тарихи тұрғыда пайда болған немесе белгіленген, елде жұмыс істеп тұрған жиынтығы.

Меншік қатынастарымен ұйымдастырылу түрлеріне сәйкес болатын барлық экономикалық іс-әрекеттердін жиынтығы сол қоғамның экономикалық жүйесін құрайды.

Меншік қатынастарымен ұйымдастырылу түрлеріне сәйкес болатын барлық экономикалық іс-әрекеттердін жиынтығы сол қоғамның экономикалық жүйесін құрайды.

Экономикалық жүйенің элементтеріне меншік негізінде қалыптасқан әлеуметтік

• – экономикалық қатынастар шаруашылықты ұйымдастыру мен басқару әдісі. Экономиканы реттеуші механизм және кәсіпорындар мен басқада шаруашылық субъектісі арасындағы нақты экономикалық байланыстар жатады.

Экономикалық жүйе реттейтін, әрі шешетін негізгі сұрақтар:

Экономикалық жүйе

• – бұл экономикалық процестер жиынтығы, ол қалыптасқан мүліктік қатынастар мен ұйымдық түрлер негізінде қоғамда жүзеге асады. Экономиканы ұйымдастыру бойынша экономикалық жүйені:

Жабық экономика – барлық шаруашылық әрекеттер тек мемлекет шеңберінде жүргізіледі, ішкі тұтынумен шектеледі, шетелдермен қатынас болмайды.

• Жабық экономика – барлық шаруашылық әрекеттер тек мемлекет шеңберінде жүргізіледі, ішкі тұтынумен шектеледі, шетелдермен қатынас болмайды.

• Ашық экономикалық жүйе – халықаралық экономикалық қатынастар жүйесіне экономика белсенді түрде қатысады, ұлттық валюта мен қатар шетелдік валюта қолданылады.

Меншік қатынастарының формалары бойынша:

Дәстүрлі жүйе

• Дәстүрлі экономикалық жүйе қазіргі кезде бұрынғыдай кең
• таралмаған.Бұл жүйе, әдетте,Бразилия тропикалық ормандарында, Гималайда немесе Индонезия джунглилерінде қолдануы мүмкін. Қоғамнан оқшауланған
• тайпаларда адамдардың экономикалық әрекеттерінде шешуші
• рөл атқаратын салт-дәстүрлер қожалық ету жүйесі болып
• табылады. Дәстүрлі экономикада негізгі қызмет түрлері-балық
• аулау немесе аң аулау.Бұл елдерде өмір сүру сапасы едәуір төмен
• болып келеді. Экономикалық ресурстар (жайылым,шабындық
• өзен-көл,орман) меншігі тайпаға не қауымға тиесілі болады.

Әкімшілік - әміршілік экономика

жүйе деп аталады.Бұдан бірнеше жыл бұрынғы Кеңестер одағы,

Шығыс Еуропа, Куба,Қытай мемлекеттері әміршіл экономикалық жүйені ұстанды. Бұл елдерде мемлекет маңызды капиталды ресурстарға билік жүргізді. Бұл жүйенің

басты – шарты жеке меншікті жою, шаруашылықты біріңғай

жоспармен, керегіне қарай бөлу негізінде жүргізу.Үкімет

экономистердің қолдануына сүйене отырып жоспарлар жасады

.Осы жоспаршылар қандай тауарлар мен қызметтер түрлері

өндірілуі қажеттігін анықтайды.

Нарықтық экономика

• 1991 жыл 16 желтоқсанда ҚР тәуелсіздігін алған соң, әміршіл
• экономикадан нарықтық экономикаға өтуді бастады.
• Нарықтық экономика дегеніміз өндірушілер мен тұтынушылар
• арасындағы тауарды, көрсетілген қызметті еркін түрде сату-
• сатып алу арқылы жүретін тікелей байланыстарға негізделген
• шаруашылық жүйе.Нарықтық экономиканы еркін кәсіпкерлік
• жүйесі деп атайды.Өндірілген өнімді кім қолданады?не өндіру
• керек?қалай өндіру керек? Сұрақтарына жауап беретін
• экономикалық жүйе. Нарықтық жүйеде негізгі жабдықтар жеке
• тұлғалар меншігіне жатады.Пайда көру мақсаты нарықтық
• экономикада негізгі элемент болып табылады.