Күн сәулеленуінен электр энергиясы мен Жылу алудың бірнеше әдістері бар. Олар

Күн сәулеленуінен электр энергиясы мен Жылу алудың бірнеше әдістері бар. Олар:
1)Электр энергиясын фотоэлементтер көмегімен алу.
2) Күн энергиясын жылу машиналарының көмегі арқылы электр энергиясына айналдыру (Жылу машиналарының түрлері: поршеньдік немесе турбиналық бу машиналары. Стирлинг қозғалтқышы.).
3) Гелиотермальдық энергетика – Күн сәулелерін жұтатын беттің қызуы мен жылудың таралуы және қолданылуы.
4) Термоәуелік электр станциялары (Күн энергиясының турбогенератор арқылы бағытталып отыратын ауа ағыны энергиясына айналуы).
5) Күн аэростаттық электр станциялары (аэростат баллоны ішіндегі су буының аэростат бетіндегі күн сәулесі қызуы салдарынан генерациялануы).
9,Синхронды генераторлардың құрлымы мен техникалық сипаттамалары
Синхренды генераторлар
Синхронды машина — бул роторынын айналу жиілігі ауа санлауындагы магнит ерісінін айналу жилігіне тен айнымалы токтын электр машинасы.
Кез - келген генератордын эсер кағидасы электрмагниттік индукция кубылысына негізделген. Егер В біртекті магнит ерісінде біркалыпты жактауша айналып турса, онда жиілігі жактаушанын айналу жиілігіне тен айнымалы Э.К.К. пайда болады.Жактаушаны магнит ерісінде, немесе магнит ерісін жактау шанын айналасында, немесе магнит ерісін жактаушанын ішінде айналдырса, бір натиже болады - гармоникалык занмен өзгеретін ЭҚК

Синхронды машинанын жумыс істеу принципі

• Синхронды машинаный статорында уш фазалы орам орналаскан, роторда туйіспелі шыгыршык жоне щетка аркылы туракты токпен коректенетін электромагниттер (полюстер) орналаскан. Машинаны коздыратын, магнит агынын тудыратын, электромагниттердія орамы коздыру орамы деп аталады.
Синхронды машинанын статорыный асинхронды машинаный статорынан еш айырмашылығы жоқ яғни үш(екі полюсті машинада) алты (тертнолюстіккте) немесе одан да коп катушкалар бір - бірімен салыстырганда тисті бурыштарга ыгыстырылған.
10,Генераторлардың салқындату жүйелері
Генераторлардын салкындату жуйелері
Генераторды салкындату жуйелері. Генераторлар жумыс істеген кезде энергия шығыны болады. Шығын статор мен ротор аркылы токтын отуінен; статор теміріне айнымалы магнит ерісінін эсерінен темірдін кайта магниттенуінен болады. Бул шыгын жылуга ауысады. Генератордын алган куатынын 2-ден 1,5 %-та дейін жылуга ауысады. Генератор куаты жуз мын кВт-ка жеткенде шырын мын кВт болады скен. Сондыктан генератор кальшты жумыс істеу ушн салкындатылуы тиіс.
Салкындатудын жанама, тікелей жане аралас дістері бар. Жанама дісте откізгіштін окшаулаткышы сырткы каптамасы аркылы салкындатылады. Кейбір жағдайда өткізгіш салкындаткыш ортадан окшаулаткышнен және статор немесе ротор металдарымен окшауланган, ал муны озі салкындатуды едеур киындата туседі.
11,Генераторлардың қоздыру жүйелері?
Синхронды генераторларды қоздыру
Синхронды генераторлардың роторларының орамдары қоздырғыштар деп аталатын арнайы тұрақты ток көздерінен қуат алады
Қоздырғыштардың қуаты генератор қуатының 0,3 -1% құрайды, ал минималды кернеу 100-ден 650 В-қа дейін.
Генератор неғұрлым қуатты болса, әдетте номиналды қозу кернеуі соғұрлым жоғары болады.Қоздырғыштан басқа заманауи қоздыру схемаларында көптеген көмекші жабдықтар бар. Қоздыру, көмекші және реттеуші құрылғылардың жиынтығы әдетте қоздыру жүйесі деп аталады.
Патогеннің генератор роторының орамасымен электрлік байланысы негізінен контактілі сақиналар мен щеткалардың көмегімен жүзеге асырылады.Қылқаламсыз қоздыру жүйелері жасалды және қолданылды.
Қоздыру жүйелері сенімді және үнемді болуы керек, қоздыру тогын қажетті шектерде реттеуге мүмкіндік беруі керек жеткілікті жылдам әрекет етуі керек, сонымен қатар желіде апат болған кезде төбенің қозуын қамтамасыз етуі керек.
Қозу тогын реттей отырып, синхронды генератордың кернеуін және оларға желіге берілетін реактивті қуатты өзгертіңіз. Генератордың қозуын реттеу параллель жұмыстың тұрақтылығын арттыруға мүмкіндік береді.
Кернеудің терең төмендеуімен, мысалы, қысқа тұйықталу кезінде генераторлардың қозуын күшейту (жылдам арттыру) қолданылады, бұл электр тербелістерін тоқтатуға және генераторлардың параллель жұмысының тұрақтылығын сақтауға көмектеседі.
Сонымен қатар, қозуды жылдам реттеу және мәжбүрлеу релелік қорғаныс жұмысының сенімділігін арттырады және электр станцияларының өз қажеттіліктерінің электр қозғалтқыштарын өздігінен іске қосу жағдайларын жеңілдетеді.

12,Трансформаторлардың типтері және оның құрылымы?

Қуат трансформаторы
Негізгі мақала: қуат трансформаторы
Айнымалы ток трансформаторы-электр энергиясын қабылдауға және пайдалануға арналған электр желілері мен қондырғылардағы электр энергиясын түрлендіруге арналған трансформатор. "Күш" сөзі үлкен қуаты бар трансформаторлардың осы түрінің жұмысын көрсетеді[19]. Қуат трансформаторларын қолдану қажеттілігі электр желілерінің жұмыс кернеулерінің (35-750 кВ), Қалалық электр желілерінің (әдетте 6,10 кВ), соңғы тұтынушыларға берілетін кернеудің (0,4 кВ, олар 380/220 В) және электр машиналары мен электр құрылғыларының жұмысына қажетті кернеудің (вольт бірліктерінен жүздеген киловольтқа дейін)әр түрлі мөлшеріне байланысты
Автотрансформатор
Автотрансформатор-бұл трансформатордың нұсқасы, онда бастапқы және қайталама орамалар тікелей қосылған және осыған байланысты электромагниттік байланыс қана емес, сонымен қатар Электрлік байланыс бар. Автотрансформатордың орамасында бірнеше сымдар бар (кем дегенде 3), оларға қосылып, әртүрлі кернеулер алуға болады. Автотрансформатордың артықшылығы жоғары тиімділік болып табылады, өйткені қуаттың тек бір бөлігі ғана түрлендіруге ұшырайды — бұл кіріс және шығыс кернеулері аздап ерекшеленетін кезде өте маңызды.
Кемшілігі-бастапқы және қайталама тізбек арасында электрлік оқшаулаудың (гальваникалық айырудың) болмауы. Автотрансформаторларды пайдалану 3-4-тен аспайтын трансформация коэффициенттері кезінде кернеуі 110 кВ және одан жоғары тиімді Жерге тұйықталған желілерді қосу үшін кәдімгі трансформаторлардың орнына экономикалық тұрғыдан негізделген.
Ток трансформаторы
Ток трансформаторы-бастапқы орамасы ток көзінен қоректенетін трансформатор. Әдеттегі қолдану-бастапқы орамның тогын өлшеу, қорғау, басқару және сигнал беру тізбектерінде қолданылатын ыңғайлы мөлшерге дейін төмендету, сонымен қатар Ток трансформаторы гальваникалық ажыратуды жүзеге асырады (токты өлшеудің шунттық тізбектерінен айырмашылығы). Әдетте жалпы 1А немесе 5а трансформаторларының екінші реттік тогының номиналды мәні.
Кернеу трансформаторы
Негізгі мақала: кернеу трансформаторы
Кернеу трансформаторы-кернеу көзінен қуат алатын трансформатор. Әдеттегі қолдану-жоғары кернеуді тізбектерде, өлшеу тізбектерінде және Rsia тізбектерінде төменге айналдыру. Кернеу трансформаторын қолдану логикалық Қорғаныс тізбектері мен өлшеу тізбектерін Жоғары кернеу тізбегінен оқшаулауға мүмкіндік береді.
Импульстік трансформатор
Негізгі мақала: импульстік трансформатор
Импульстік трансформатор-импульстік сигналдарды импульстің минималды бұрмалануымен ондаған микросекундқа дейін түрлендіруге арналған трансформатор[20]. Негізгі қолдану тікбұрышты электрлік импульсті беру болып табылады (максималды тік фронт және кесу, салыстырмалы тұрақты амплитудасы). Ол әдетте жоғары ұңғымамен қайталанатын қысқа мерзімді бейне кернеу импульстарын түрлендіруге қызмет етеді.
Дәнекерлеу трансформаторы
Дәнекерлеу трансформаторы-әртүрлі дәнекерлеу түрлеріне арналған трансформатор.Дәнекерлеу трансформаторы желі кернеуін (220 немесе 380 В) төмен кернеуге, ал төмен токтан жоғары токқа, мыңдаған амперге дейін түрлендіреді.
Бөлу трансформаторы
Бөлу трансформаторы-бастапқы орамасы екінші реттік орамалармен электрлік байланысы жоқ трансформатор. Қуатты бөлу трансформаторлары оқшаулау зақымдалған жағдайда кернеуге ұшырауы мүмкін жерге және ток өткізгіш бөліктерге немесе ток өткізбейтін бөліктерге кездейсоқ бір мезгілде тиген кезде электр желілерінің қауіпсіздігін арттыруға арналған.

13,Күштік трансформаторларының салқындату жүйелері?

Трансформатор жұмыс істеген кезде орамалар мен магниттік сымдар олардағы энергия шығынына байланысты қызады. Трансформатор бөліктерінің шекті қызуы оқшаулаумен шектеледі, оның қызмет ету мерзімі қыздыру температурасына байланысты. Трансформатордың қуаты неғұрлым көп болса, салқындату жүйесі соғұрлым қарқынды болуы керек.
Трансформаторларды салкындату жуйесі оте манызды да жэне киын моселенін бірі. Трансформатордын салкындату жуйесі мынадай:
Табиги ауамен салкындату
Салкындатудын мундай эдісі мынандай эріптермен белгіленеді: С;СЗ;СГ. Бул тэсіл кернеуі 15 кВ, куаты 1600 кВт дейінгі трансформаторларда колданады.
Желдеткіш аркылы маймен салкындату жэне майдын табити айналма журісін пайдалану (масляное охлаждение с дутьем и естественной циркуляцией масла). Белгісі - Д. Бул тэсілді куаты 63000 кВА жэне одан да жогары трансформаторларда колданады.
Желдеткіш аркылы маймен салкындату жэне майдын кушпен айналма журісін пайдалану (орысша - масляное охлаждение с дутьем и принудительной циркуляцией масла). Белгісі ДЦ. Бул тосілді куаты 63000 кВА жэне одан да жогары
трансформаторларда колданады.

14,Автотрансформаторлардың құрлысы мен жұмыс режимдерінің ерекшеліктері

Трансформаторлардың басқа түрлерінен айырмашылығы, автотрансформатор тек бір орамнан тұрады, оның шығыс кернеуін алу үшін бір немесе бірнеше сымдары бар. Осылайша, бастапқы және екінші жақтар бір орамада біріктіріледі.Автотрансформатор-бұл трансформаторлардың бір түрі , тек бір біріктірілген орамасы бар.Егер трансформатор кернеуді едәуір арттыра және төмендете алатын болса, онда автотрансформаторларды кернеудің шамалы төмендеуі қажет болған жағдайда қолданған жөн (мысалы, 0,5 есе).
Автотрансформаторлар екі түрлі болады:
Тұрмыстық / зертханалық (ЛАТР): бір фазалы, қуаты аз (0,5; 1; 2; 5; 7,5 кВА), төмендету және көтеру жағында 0-ден 250 В-қа дейінгі шектерде кернеуді біркелкі реттеуге арналған; электр жабдықтарын сынау үшін және айнымалы кернеудің реттелетін көзі ретінде қолданылады. Сонымен қатар, ЛАТР электромеханикалық типтегі Автоматты кернеу тұрақтандырғыштарының дизайнының негізі болып табылады.
Өнеркәсіптік (күштік автотрансформаторлар): үш фазалы, неғұрлым қуатты, желілік электр қосалқы станцияларында, Құрылыс және өнеркәсіп салаларында кеңінен қолданылды.Күштік үш фазалы автотрансформаторлар екі орамалы да, үш орамалы да болуы мүмкін. Біріншілері көбінесе қуатты қозғалтқыштарды іске қосу кезінде кернеуді азайту және электр пештерінің қыздыру элементтерінің қысқыштарындағы кернеуді сатылы реттеу үшін қолданылады.
15,Электр станцияларындағы қысқа тұйықталулар. Жалпы процессі мен сипаттамаларын анықтау
Қысқа тұйықталу (ҚТ) деп фазалар арасындағы тұйықталуларын,
тікелей және тиімді жерлендірілген бейтараптамалар тораптарында фазаның жерге тұйықталуын және де электрлік машиналарда орамдық тұйықталуларын айтады. Қысқа тұйықталудың себептеріне оқшауламаның ескіріп соның салдарынан тесілуінің болуы, электрберіліс желісіне түрлі заттардың құлауы, жерге құлаумен желілердің үзілуі, оқшауламаның механикалық бүлінуі, электрберіліс желісіне найзағайдың соққысы және басқалары жатады. ҚТ кезінде түйіспелер мен ӛткізгіштердің жоғары деңгейде қызуы болады, өткізгіштер арасында электродинамикалық күштеу туындайды және электр торабында кернеу деңгейі төмендейді.

18,Алмастыру сұлба дегеніміз не?

Алмастыру сұлбасы деп берілген мәндері бойынша есептік сұлбаға сәйкес келетін, бірақ барлық магнитті (трансформаторлық )байланыстар электрлік байланысқа алмастырылған электр сұлбасын атайды. Алмастыру сұлбасындағы әрбір кедергіге белгіленген нөмір тағайындалады, ол есеп соңына дейін сақталады. Алмастыру сұлбасы құрылғаннан соң және барлық элементтердің кедергісі анықталғаннан кейін ол неғұрлым қарапайым түрге келеді. Бұл кезде кедергілердің параллелді және тізбектелген қосылуы ережесі және ұшбұрышты жұлдызшаға айландыру немесе керісінше қолданылады.
19,Ажыратқыштарды таңдау шарттары және түрлеріне
Кернеу бойынша
-Тоқ бойынша
-ЭД төзімділік бойынша
-Жылу төзімділігі бойынша
20,Айырғыштарды таңдау шарттары және түрлері
-Кернеу бойынша
-Тоқ бойынша
-Құрылымы,қондырғы түрі бойынша
-ЭД төзімділік бойынша
-Жылу төзімділігі бойынша

21,Өлшеуіш тоқ трансформаторлары. Арналымы, жалпы сипаттамасы

Ток трансформаторлары кернеуі 1000 В дейін және жоғары қондырғыларда қолданылады. Олар өлшеуіш трансформаторларға жатады және олар өлшеу аспаптарының шегін кеңейту үшін, ал жоғары кернеулі тізбектерде реле және өлшеу аспаптарын жоғары кернеуден оқшаулау үшін арналған. Ток трансформаторы бірінші реттік орамындағы номинал токты екінші реттік орамында 5 А немесе 1 А-ге дейін төмендетеді. Ток трансформаторы номиналды трансформация коэффициентімен сипатталады, ол бірінші реттік орамдағы номинал токтың екінші реттік орамдағы номинал тоғының қатынасына тең, немесе ω_2 орамдар санының ω_1 орамдар санының қатынасына тең:

Ток трансформаторының өлшеуде қателігі бар, ол, %:

Қазіргі кезде дәл есептеу үшін тек қана ток қателігінің ∆I орнына толық қателікті ескертеді. Ол ток және бұрыш қателіктерімен сипатталады.
Қателікке негізінде өзектің болатының магниттену тоғы әсер етеді. Болаттың сапасы жоғары болған сайын болаттың бастапқы өткізгіштігі жоғары болады, демек магниттену тогы төмен және тұрақты.
Қателікті төмендету және өлшеу дәлділігін көтеру үшін келесі тәсілдерді қолданамыз: суық илемделген болат, пермаллой (болат пен никельдің құйындысы), орамдардың арнайы сұлба бойынша жалғау, өзекті жасанды магниттеу және т.б. Ток трансформаторы өлшеу дәлділігінің деңгейі бойынша келесі класстарға бөлінеді: 0,2; 0,5; 1; 3; 5 және 10. Дәлдік класы 0,2 ӨТТ-ы электр стансалардың электртехникалық зертханаларында дәл өлшеу, тексеру және зерттеу үшін қолданылады. Дәлдік классы 0,5 және 1 ток трансформаторлары тарату құрылғыларында орналастырылады.Дәлдік классы 3, 10 релелік қорғаныста, автоматиканың сұлбаларында қолданылады және ток трансформаторларының рұқсат етілген қателігі 3% және одан да жоғары. Релелік қорғаныстың және автоматиканың кейбір сұлбаларында құрылымы арнайы ӨТТ-ы қолданады. Мысалы: өзегі Д белгісімен белгіленсе, ол дифференциалдық қорғанысқа, ал Р-мен белгіленсе, релелік қорғанысқа қолданылады.
22,Өлшеуіш тоқ трансформаторлары. Конструкциясы және типтері
Ток трансформаторы жұқа электртехникалық болат табақтарынан жиналған тұйықталған өзек темірден, бірінші және екінші реттік орамнан құрылған. Бірінші реттік орам желіге тізбектей қосылады, ал екінші реттік орамға әр түрлі аспаптардың және реленің ток катушкалары қосылады. Ток трансформаторының құрылғысы және амперметрге қосылу сұбалары 1.1 суретінде көрсетілген, 3 магнит өткізгішіндегі магнит тасқыны 1 бірінші және 2 екінші реттік орамдардағы ток арқылы пайда болады. Барлық ток трансформаторлары ерекшелігіне және техникалық сипаттамаларына қарай жіктелуі мүмкін:
Міндеті бойынша. Құрылғылар өлшеу, қорғаныс немесе аралық болуы мүмкін. Соңғы опция өлшеу құрылғыларын релелік қорғаныс тізбектеріне және басқа ұқсас сұлбаларғы қосқан кезде қолданылады. Орнату түрі бойынша. Сыртқы және ішкі қондырғыларға арналған трансформаторлық құрылғылар, үстеме және портативті. Трансформаторларды ішке және сыртқа қондыру осы құрылғыларды орнатуға арналған өтпелі және қолдаушы әдістердін қарастырады.Бірінші реттік орамының конструкциясы бойынша. Құрылғылар бір орамды немесе өзекті, көп орамды, сондай-ақ шиналық болып бөлінеді.Бакелит, фарфор және басқа материалдарды пайдаланып, құрғақ болып изоляция түріне болінеді. Бұдан басқа, қарапайым және конденсаторлық майлы-қағаз изолциясы қолданылады. Кейбір конструкцияларда компаунд қолданылады.Трансформация сатыларының саны бойынша құрылғылар бір немесе екі сатылы, яғни каскадты болуы мүмкін. Барлық сипаттамалар ток трансформаторларының белгіленуінде кездеседі, олар белгілі бір алфавиттік және сандық таңбалардан тұрады.

а) жұлдыз; б) үшбұрыш; в) толық емес жұлдыз;
г) екі фаза айырмашылығы; д) үш фаза тоқтарының қосылысы.
2.2 сурет – ӨТТ-ның қосылу сұлбалары

23,Өлшеуіш кернеу трансформаторлары. Арналымы, жалпы сипаттамасы

Кернеу трансформаторлары жоғары кернеуді 100 немесе 100√3 В стандартты мәніне дейін төмендету және өлшеу тізбектерін және негізгі жоғары кернеулі тізбектерден релелік қорғанысты бөлуге арналған. Негізінде өлшеуіш кернеу трансформаторы кішкене күштік трансформатор, ол бос жүріс режиміне жақын режимде жұмыс істейді. Идеялдық өлшеуіш кернеу трансформаторы үшін (шығындар мен қателерсіз) трансформация коэффициенті бұрылыстар санының қатынасына шамамен тең:


Кернеу трансформаторының бірінші орамасы U1 екіншісінен U2 көп, сондықтан ω1 > ω2. Екі орамда салыстырмалы жұқа сымнан жасалған (бірінші орам екіншіге қарағанда жұқа). Екінші номиналды кернеу U2ном стационарлы трансформаторларда 100 және 100/√3В бастапқы номиналды кернеуде U1ном 750/√3 кВ дейін. Қателіктің аз болуы үшін магниттік кедергісі аз өзекше қолданылады, магнит өткізгіштің индукциясы, магниттік сейілу, орамдардағы тоқ тығыздығы төмендетіледі. Кернеу трансформаторының дәлдік класы трансформатордың белгілі бір жұмыс режиміндегі бұрыштық қателігімен және максималды жіберілген кернеу қателігімен сипатталады. Өлшеуіш кернеу трасформаторының 0,2 дәлдік класы нақты өлшеу үшін, тексеру және жұмысты зерттеу, қабылданатын сынақ жабдықтарында, есептеу машиналарын қосу үшін, градуирлеудің эксплуатациялық аспаптары және т.б., олармен электрлік станцияның электртехникалық зертханалары жабдықталады.Өлшеуіш кернеу трансформаторының 0,5 және 1 дәлдік класы таратқыш құрылғыларда қолданылады. Олар қалқанды аспаптарды қосу үшін, есептік және бақылау есептегіштерде және кернеуде қателігі 0,5 немесе 1% аспауы керек өлшеуіш аспаптарда қолданылады. Есептегіштерді қосу үшін міндетті түрде ӨКТ 0,5 класында пайдаланыңыз.Өлшеуіш кернеу трансформаторының 3 класы және одан көп релелік қорғаныста, автоматикада қолданылады, және сигнал лампаларын беруде т.б., бұл жағдайда өлшеу қателігі 3%-дан жоғары болуы керек.
24,Өлшеуіш кернеу трансформаторлары. Конструкциясы және типтері
Кернеу трансформаторы электротехникалық Болат өзекшеден, бастапқы орамнан және бір немесе екі қайталама орамадан алынған болат өзектен тұрады. Өндіріс нәтижесінде қажетті дәлдік класына қол жеткізу керек: амплитудасы мен бұрышы бойынша.

1 – бірінші орамасы; 2 – магнит өткізгіш; 3 – екінші орамасы.
3.1 сурет – Кернеу трансформаторының қосылу сұлбасы
Электр қондырғыларында ӨКТ-ның көптеген қосылу сұлбалары бар. Ең қарапайым сұлба - бірфазалы ӨКТ-ды қосу (3.2, а сурет), ол бір фазалық кернеуді өлшеу үшін қолданылады. 3.2 суреттегі сұлба екі бір фазалы ӨКТ-ды ашық (толық емес) үшбұрышпен қосуды қарастырады және барлық үш фазалық кернеулерді береді. Бұл сұлба үш-трансформатордан гөрі арзан, ол қажетті топқа жинақталған үш фазалы бөртпе тәрізді ториядан тұрады және оқшауланған бейтараптағы желілерде өлшеу құрылғыларын және қорғау релесін қосу үшін ұсынылады.
Үшфазалы ваттметрлердің, санауыштар мен басқа да құрылғылардың орамаларының екі фаза арасында тиісті түрде қосылуға мүмкіндік береді.
Жерге тұйықталған бірінші және екінші реттік орамдары бар үш бірфазалы (3.2, в сурет)немесе бір үшфазалы (3.2, г сурет) ӨКТ-ды «ұлдыз-жұлдыз» сұлбасымен қосу бүкіл фаза аралық және фазалық кернеулерді олшеуге мүмкіндік береді. Бұл сұлба әмбебап.

а) бір бірфазалы; б) ашық үшбұрыш сұлбасы бойынша екі бірфазалы;
в) жұлдыз сұлбасы, үш бірфазалы; г) бір үшфазалы, үш стержінді;
д) компенсацияланған ушфазалы (НТМК);
е) бес стержінді үшфазалы (НТМИ).
Кернеу трансформаторлары құрылымы бойынша үш фазалы және бір фазалы болып бөлінеді. Үш фазалы кернеу трансформаторлары-18кВ дейінгі кернеуде,бір фазалы-кез келген кернеуде қолданылады.
Оқшаулама типі не байланысты құрғақ,майлы және оқшауламасы құйылған болып бөлінеді. Құрғақ-1000В дейінгі қондырғыларда қолданылады (НОС-0,5-трансформатор напряжения однофазный,сухой,на 0,5кВ)
Майлы оқшауламасы бар кернеу трансформаторлары жабық және ашық тарату құрылғыларда 6-1150 кВ кернеуде қолданылады(НОМ-6,НОС-10,НОМ-15,НОМ-35,ЗНОМ-15,ЗНОМ-20;35)
Оқшауламасы құйылған-комплектті тарату құрылғыларда және комплектті ток өткізгіштерде орнатуға арналған.ЗНОЛ.06 сериялы жерге тұйықталатын кернеу трансформаторлары ном.кернеу бойынша 5 орындалуы бар:6,10,15,20,24 кВ.
110 және одан жоғары қондырғыларда НКФ каскадты типті кернеу трансформаторлары қолданылады (НКФ-110;220;500)
25,Станцияның құрлымдық сұлбасы дегеніміз не? Мысал келтіріңіз
Электр қондырғыларының құрылымдық схемасы генераторлар мен трансформаторлардың санына, генераторлардың таралуына және әртүрлі кернеулердің тарату құрылғылары арасындағы жүктемеге және осы кернеулердің РУ арасындағы байланысқа байланысты.

26,Тарату құрылғысы дегеніміз не, жіктелуін айтыныз?

Тарату құрылғысы - электр энергияны қабылдап алатын және оны бөлетін
электрлік қондырғы.
Тарату құрылғысының құрамына кіретін негізгі элементтер:
- аппараттар, оқшаулатқыштар және бірінші реттік тізбектің сымдары;
- екінші реттік тізбектің басқару және қорғаныстық аппараттары;
- көмекші құрылғылар (аккумулятор батареялары, компрессорлар, т.с.с.);
- аппараттарды және оқшаулатқыштарды орнататын темір
тіректер;
- үй немесе үйдің бөлігі, іргетасы және көмекші құрылғылар.
Тарату құрылғысына қойылатын жалпы талаптар: сенімділігі; үнемділігі;
қолайлылығы; өртке-жарылысқа және адамға қауіпсіздігі; экологиялық тазалығы;тарату аймағын кеңейтуге мүмкіндігі.
Тарату құрылғысының құралымын жобалауға төмендегідей құжаттар
анықталғанда ғана кіріседі: толық электрлік жалған усұлбалары; электр аппараттары(коммутациялық, өлшеуіш, зарядсыздандырғыш - разрядник, жерге қосқыш және т.с.с.); байланыс сымдары - өткізгіштері; станциялардың (қосалқы станциялардың) қасында негізгі және көмекші ғимараттардың
орналасуы. Тарату құрылғыларын таңдағанда төмендегідей мәселелерді ескеру керек: номиналь кернеуді; электрлік жалғану сұлбаларын; қондырылатын(орналастырылатын) жабдықтардың және аппараттардың сыртқы шектік көлемін(габариттерін); қондырғыларды қоршаған ортаны.
Тарату құрылғысының келесідей түрлері бар:
- Жабық тарату құрылғысы (ЖТҚ -ЗРУ); Егерде тарату құрылғысы үйдің ішінде орнатылса, онда оны жабық тарату құрылғысы деп атайды (ЖТҚ - ЗРУ).Тарату құрылғысының үйін темір-бетоннан жасалынатын материалдардантрғызады.Демек, ЖТҚ(ЗРУ)-ы индустриялықәдіспен жүргізіледі. ЖТҚ-ның негізгі элементтері : камералар (жабық, ашық, жарылыс); жинақтаушы шина;ажыратқыш; айырғыш; өлшеуіштік трансформаторлары; реактор; ажыратқыштың және айырғыштың жетегі; дәліздер (қызмет ету, басқару, жарылыс) және кіретін-шығатын есіктер. Әдетте ЖТҚ кернеуі 3-20 кВ электр қондырғыларында салынады. Егерде ЖТҚ-сын салуға жер көлемі жетпесе немесе атмосфера өте көп ластанған не Қиыр Шығысқа орналасса, онда тарату құрылғысын 35-220 кВ кернеуге есептейді.
-Ашық тарату құрылғысы (АТҚ - ОРУ); Ауада (сыртта) орнатылатын тарату құрылғысын ашық тарату құрылғысы деп атайды (АТҚ-ОРУ). Әдетте, АТҚ кернеуі 35-1150 кВ электр қондырғыларында қолданылады.Ашық тарату құрылғысының (АТҚ) жабық тарату құрылғысынан мынадай артықшылығы бар: құрылыс жұмыстарының көлемі аз; электр тізбегінің бұзылуының одан әрі өрбу мүмкіндігі аз; тарату құрылғысының ғимаратын салу мерзімі қысқа; жабдықтары, аппараттар жақсы көрінеді; жабдықтарды, аппараттарды,өткізгіштерді ауыстыру жеңіл.Сонымен қатар кемшіліктері де бар: жабдықтары, аппараттары, ток өткізгіштеріқысы-жазы далада орнатылғандықтан олармен жұмыс істеу ыңғайсыз; алатын орны үлкен; жабдықтары, аппараттары тез ластанады және қоршаған ортаның температурасы әсерін тигізеді.
- Үйдің ішінде орнатылатын комплектілі тарату құрылғысы (КТҚ - КРУ); Аппаратары, өлшеуіштік және қорғаныс құралдары, айырғыш, өткізгіштері, оқшаулатқыштары және көмекші құрылғылары жабық шкафқа ендірілген құрылғыны-комплектілік тарату құрылғысы деп атайды (КТҚ-КРУ).Электроэнергетикада кернеуі 3-35 кВ ауалы оқшауламасы бар КРУ, ал кернеуі 110-220 кВ арналған элегазды КРУ пайдаланылады.КТҚ-да аз көлемді майлыажыратқыштарды (ВМП, ВМПЭ, ВММ, ВМПП) немесе электромагниттік ажыратқыштарды (ВЭМ, ВЭ) және вакуумдық ажыратқыштарды(ВНВП, ВВТЭ) қолданады.КТҚ-ң басқа тарату құрылғыларымен салыстырғанда мынадай артықшылықтары бар: электр қондырғыларды жобалауды және құралымын жеңілдетеді; ғимараттардың алатын жер көлемін азайтады; құрылыс жұмыстарын
- Сыртта (ауада) орнатылатын комплектілі тарату
құрылғысы (СКТҚ- КРУН); Сыртта орналастырылатын тарату құрылғысының құралымы (СКТҚ) көбінесе қоршаған ортаға байланысты (температурасына, ластануына т.с.т.б.).СКТҚ-ғы қоршаған ортаның температурасы +35°С-дан -40°С-ға есептелінеді.
- Комплектілі трансформаторлы қосалқы станция (КТП). Толық тарату құрылғылары – бұл электр энергиясы мен токты алуға және таратуға қызмет ететін электр қондырғыларының санаты, бірақ кернеудің белгілі бір санаты.
27,Электр доганың сөнуі дегенді қалай түсіндіресіз?
Электр доғасы-газдағы электр разрядының бір түрі, заттың тіршілік ету формасы плазма болып саналады. Доға-бұл өте күрделі физикалық процесс, ол келесі физикалық, термодинамикалық, химиялық, сондай-ақ газ-динамикалық құбылыстармен бірге жүреді.Электр доғасы, доғалық Саңылау газының бос электрондарының және катод бетінен шығарылатын электрондардың болуы нәтижесінде контактілер алшақтығының бастапқы сәтінде пайда болады. Контактілер арасындағы бос электрондар
электр өрісі күштерінің әсерінен катодтан анодқа қарай жоғары жылдамдықпен қозғалады
Сөндіру тәсілдері:
Ауа ажыратқыштарда-сығылған ауа есебінен доғаны сөндіру болады. Элегазда-жоғары диэлектрлік қасиеттері бер арнайы SF6(алты фторлы күкірт) газы қолданылады.
Майлы ажыратқыштарда-май буы қолданылады.
Вакуумдық қондырғыларда-арнайы доға сөндіру камерасы қолданылады(ДСК).
28,Өлшеуіш тоқ трансформаторларының таңдау шарттары
Тоқ трансформаторын таңдау шарттары:
-Қондырғының кернеуі бойынша
-Тоқ бойынша
-Құрылымы және дәлдік класы бойынша,ЭД төзімділік бойынша: немесе
-Термиялық тұрақтылығы бойынша
-Екіншілік жүктеме бойынша
29,Өлшеуіш кернеу трансформаторларының таңдау шарттары
Кернеу трансформаторларың таңдау шарттары:
-Қондырғының номиналды кернеуі бойынша
-Дәлдік класы бойынша
-Құрылымы және орамдардың жалғану сұлбасы бойынша
-Екіншілік жүктеме бойынша
30,Электр қондырғыларының басты электрлік сұлбаларының талаптарын атаңыз?
Сұлбаларға қойылатын негізгі талаптар:
- сенімділік;
- жөндеу жұмыстарының қарапайымдылығы;
– операциялық икемділік;
- экономика.
Сенімділікті тұтынушылардың электрмен жабдықтауының бұзылу жиілігі мен ұзақтығымен және электр жүйесінің және оның жеке тораптарының авариясыз жұмысының белгіленген деңгейін қамтамасыз ету үшін қажет авариялық резервтің салыстырмалы мөлшерімен бағалауға болады.
Жөндеу жұмыстарын жүргізудің ыңғайлылығы тұтынушыларды электрмен жабдықтауды бұзбай немесе шектемей жөндеу жүргізу мүмкіндігімен айқындалады. Жөндеуге жарамдылықты жабдықты жөндеуге арналған тұтынушылар мен қуат көздерін өшіру жиілігі мен ұзақтығымен сандық түрде бағалауға болады.
Электр схұлбасының жедел икемділігі оның қажетті пайдалану режимдерін құруға және жедел ауысуларды жүргізуге жарамдылығымен анықталады. Операциялық икемділік жедел ауысулардың санымен, күрделілігімен және ұзақтығымен бағаланады. Сұлбаның экономикалық орындылығы қондырғыны салуға, оны пайдалануға және электрмен жабдықтаудың