Электр және магнетизм пәНӘнен зертханалық ЖӘне студиялық сабақтарды орындаудың НҰСҚаулығЫ
жүктеу/скачать 1,44 Mb.
|
Электр және магнетизм пәнінен лабораториялық жұмыстар (1)
| Жұмыстың орындалу әдістемесі
1. ЭҚҚ табу үшін 34-сурет бойынша схема құрылады. Тізбекті кілт арқылы тұйықтамас бұрын ток өлшеуішті өртеп алмау үшін тізбекке қандай ең кіші шамадағы кедергіні қосу керектігін анықтап алу керек. Ом заңы бойынша: мұндағы Е - ток көзінің ЭҚК-нің жобалап алынған мәні (егер тізбектегі батарея екі элементтен тұрса, онда теория бойынша ЭҚК 4 В, ал практикада одан да аз болады, үшеу болса – ЭҚҚ 6 В және т.с.с), Iо - ток өлшеуіштің өлшей алатын тоғының шекті мәні. R1>Rmin етіп алып, тізбекті тұйықтап, ондағы ток күші І1-ді өлшейді, содан кейін R2>R1 етіп алып, тағы да І2-ні өлшейді. Өлшеу нәтижелерін (9) формулаға қойып, ток көзінің ЭҚК-і есептеледі. Тәжірибені бірнеше рет (n3) қайталау керек. 2. Қолда бар ток өлшеуіш құралдан тізбектегі ең үлкен кернеуді өлшей алатын вольтметр жасап шығару үшін мыналарды анықтау қажет: а) ток өлшеуіштің өлшей алатын шекті тоғының күші Ig мен оның ішкі кедергісі Rg мәнін білу; ә) ток өлшеуіштің шекті кернеуін Ug = Ig Rg табу; б) (5) формула бойынша қосымша кедергіні есептеп, оны ток өлшеуішке тізбектей қосу; в) ток өлшеуіштің шкаласын вольтке градуирлеу. Қосымша кедергі жалғанған және вольтке градуирленген ток өлшеуіш құрал вольтметр болып табылады. 3. Ток өлшеуіштің шкаласын вольтке градуирлеу үшін 76-суреттегідей схема құрылады, мұндағы А,В - потенциометр ретінде қолданылатын кедергілер магазині. Сол кедергілер магазинінің MN нүктелерінің арасына стрелкасы n бүтін бөліктерге ауытқитындай етіп вольтметр қосылады. Осы ауытқу тізбектің MN бөлігінің Umn кернеуіне тең. Тізбектің MN бөлігі үшін Ом заңынан: (10) болады, мұндағы r' - тізбектің МNN'M' участогінің кедергісі. Оны былай анықтауға болады. Кедергілер магазинінің MN аралығының кедергісі r1, ал дайындалған вольтметрдің кедергісі Rv=Rg+Rқос болса, онда MNN'M' аралығының жалпы кедергісі мына формуламен есептеледі: сонда (11) Толық тізбек үшін Ом заңы бойынша: (12) мұндағы R' - толық тізбектің жалпы кедергісі. Егер ток көзінің ішкі кедергісі ескермеуге болатындай аз болса, онда АВ аралығының кедергісі R'-қа тең болады. (13) мұндағы R - кедергілер магазинінің толық кедергісі. (10), (11), (12) және (13) теңдеулерді біріктіріп шешеміз, шығатыны: (14) Тізбектің MN бөлігінің шамасын өзгертіп, құралдың стрелкасының n ауытқуын жазады да, әрбір ауытқуға сәйкес кернеудің мәнін (14) формула бойынша есептейді. Осылайша шкаланың барлық ұзындығы бойынша 8-10 өлшеулер жүргізіп, n мен U-дың мәндерінің кестесі толтырылады. Алынған мәндерін координаталар системасына түсіріп, (n, U) вольтметрді градуирлеу графигін салады. 4. Ток көзі полюстеріндегі кернеу оның ЭҚҚ-інен аз (15) Сонымен қатар: (16) мұндағы R - тізбектің сыртқы бөлігінің кедергісі. (15) пен (16) тендеулерден табатынымыз: яғни (17) Вольтметрді ток көзінің полюстеріне қосып, бұл тәуелділікті 35-суреттегі схема бойынша тексеруге болады. 35-сурет
жүктеу/скачать 1,44 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|