Әлемді мойындатқан ғалым
" КӨПТЕГЕН АУРУЛАРДЫҢ АУА ЖӘНЕ ҚАЙНАМАҒАН СУ АРҚЫЛЫ ТАРАЙТЫНЫН АЛҒАШ АЙТҚАН "
жүктеу/скачать 16,13 Kb.
|
1 2
| " КӨПТЕГЕН АУРУЛАРДЫҢ АУА ЖӘНЕ ҚАЙНАМАҒАН СУ АРҚЫЛЫ ТАРАЙТЫНЫН АЛҒАШ АЙТҚАН "
Ибн Сина жан-жақты ғалым болған. Ол физика, математика, астрономия, химия, философия, логика, медицина туралы аса көлемдi еңбектер жазып, аса бағалы жаңалықтар ашқан. Соны-мен бiрге мемлекет басқару, ел билеу, әскери iс, ғылымдарды саралау, отбасы және неке жайында да толып жатқан жаңа пiкiрлер айтқан. Ең ақыры ол поэзиямен де шұғылданып, өз артына өлмес өлеңдер қалдырған. Оның араб тiлiнде жазған өлеңдерi мен парсы тiлiнде жазған риуаяттары (төрт жолдық өлеңдер) бiздiң заманымызға дейiн жеткен. Ғылым тарихында Ибн Синаның еңбектерi аса жоғары бағаланады. Сол заманның ғылым дәрежесiнiң төмендiгiне және аспаптардың жоқтығына қарамастан, ол медицинада аса бағалы пiкiрлер айтып, көптеген жаңалықтар ашқан. Оның сол кезде медицинада, әсiресе адам анатомиясы жөнiнде айтқан кейбiр батыл болжамдары мен озат ой-пiкiрлерi арада жүздеген жылдар өткен соң, ғылым мен техниканың өсуiне байланысты тәжірибеде дәлелденiп, жүзеге асқан. Мәселен, ол сол кездiң өзiнде-ақ көздiң бұлшық еттерiнiң қасиетiн ашқан. Адамның көз қарашағының торлы болып келетiнiн айтқан. Бұл болжамдар ғылымда, микроскоптың шығуына байланысты, тек кейiнгi кезде ғана дәлелдендi. Ал оның кейбiр дәрi шөптер туралы берген мәлiметтерi осы күнге дейiн ғылымдық мәнiн жойған жоқ. Сол сияқты менингит, апоплекция, асқазан ауруы, плеврит жөнiнде алғаш пiкiр айтып, тұңғыш мәлiметтер берген де Ибн Сина болатын. Микроскоп шықпастан көп жыл бұрын-ақ, Ибн Сина суда микробтар болатынын айтқан. Сол себепті де ол суды қайнатып iшуге кеңес берген. Сол сияқты туберкулездiң жұқпалы ауру екенiн алғаш ашқан және көптеген аурулардың ауа және қайнамаған су арқылы тарайтынын да алғаш айтқан Ибн Сина. Ибн Сина - ұлы гуманист. Мәселен, ол сол кездегi кейбiр қоғам қайраткерлерi мен ғалымдардың жұмысқа жарамайтын жарымжан адамдарды, қайыршыларды жойып жiберу керек деген адамзатқа қарсы ниеттерiне батыл қарсы шыққан. Егер қоғамдағы жұмысқа жарамды барлық адам түгелiмен пайдалы еңбек етсе, әлгi айтылған адамдарды асырау мемлекет үшiн аса қиынға түспейтiнiн Ибн Сина анық айтқан. Ғалымның ойынша дұрыс ұйымдастырылған және әдiлеттi құрылған қоғамда (мем-лекетте) пайдалы еңбекпен шұғылданбаған немесе өзiнiң орнын таппаған бiрде-бiр адам болмауға тиiс. Ол қоғамның барлық мүшесiнiң белгiлi бiр кәсiппен шұғылдануын талап еткен. Ал заң шығарушы орындардан пайдалы еңбекпен, қызметпен шұғылданбаған адамдарды, жатып iшер арам тамақтарды қатты жазалауды талап еткен. Оның ойынша мемлекетте «жал-пы адамзатқа арналған» арнаулы қаржы (қор) болуға тиiс. Бұл қаржы халық арасынан жиналатын алым-салықтан, мемлекеттiк меншiктерден, мекемелерден түсетiн өнiмнен жиналуы керек. Бұл қаржылар жұмысқа жарамайтын мүгедектерге, қарттарға, ауруларға жәрдем ретiнде берiлсе, ел қорғаушы, тәртiп сақтаушы жауынгерлерге жалақы ретiнде төленуге тиiс. Бiр сөзбен айтқанда мемлекеттiк қор «жалпы халық игiлiгiне» жұмсалуға тиiс. Еңбек пен әдiлеттiлiктiң жалынды жаршысы болған Ибн Сина өз заманында осындай батыл да, дұрыс пiкiрлер айтқан. Орта ғасырлардың ұлы ғалымы Әбу Әли ибн Сина табиғат пен қоғам құбылыстарының өз замандастарына белгiсiз көптеген құпияларын ашты, адамның ақыл-ойын табиғатты танып, оны адамзатқа қызмет еттiруге ұмтылды. Соның үшiн де адамзат қоғамы Орта Азияның асқан ғалымы, ұлы ойшылы, тамаша табиғат танушысы Ибн Синаның есiмiн ғасырлар бойы құрметтеп келедi. жүктеу/скачать 16,13 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|
1 2