Эмбриология
Агранулоциттер (түйіршіксіз лейкоциттер)
жүктеу/скачать 74,38 Mb. Pdf көрінісі
|
Гистология, эмбриология, цитологияАфанасьев 11
| Агранулоциттер (түйіршіксіз лейкоциттер)
Лейкоциттердің бүл тобына лимфоциттер және моноциттер жатады. Гранулоциттерден айырмашылығы, олардың цитоплазмасында айрыкша түйіршіктері болмайды, ал ядролары сегменттелмеген. Лимфоциттер ( lymphocytus ). Ересек адамның канында олар лейкоциттердін жалпы санының 20—35% кұрайды, ал мөлшерлері (1,0—4,0-109/л) болады. Қан жұғынындағы лимфоциттердің өлшемдері айтарлыктай ауыткиды — 4,5 мкм- ден 10 мкм-ге дейін. Олардын ішінде кіші көлемді (диаметрі 4 ,5-6 мкм), ор- таша көлемді (диаметрі 7—10 мкм) және үлкен көлемді (диаметрі 10 мкм және одан да үлкен) лимфоциттерді айырады (7.1-суретті караңыз). Үлкен көлемді лимфоциттер нәрестелер мен балалардың канында кездеседі, ересектерде болмайды. Лимфоциттердін барлык түрлеріне канык боялған дөңгелек не- месе бұршак пішіндес ядросынын кұрамында компактты гетерохроматиннің және базофилді цитоплазманың жіңішке жиекшесінің болуы тән. Кейбір лимфоциттердің цитоплазмасында азурофилді түйіршіктердің (лизосомалар) аздаған мөлшері болады. Адам канының кұрамындағы лимфоциттердің ба- сым көпшілігі (85—90%) кіші көлемді лимфоциттер болып табылады. Элек- тронды микроскопияда олардың ядроларында кішігірім ішке карай ойыскан жерлер аныкталады, гетерохроматин көбінесе ядронын шеттерін коныстанған (7.10-сурет). Цитоплазмада көпіршіктер, лизосомалар, еркін рибосомалар, полисомалар, митохондриялар, Гольджи кешені, центриольдер, түйіршікті эндоплазмалыктордың элементтерінің аздаған мөлшері болады. Кіші көлемді лимфоциттердің ішінде ашык және күңгірт жасушаларды ажыратады. Кіші көлемді күңгірт лимфоциттер ашык түстілерден гөрі кішіректеу, ядролары тығыздау, базофилді цитоплазманың жиегі жіңішкелеу және электрондык 7.2. Қан 161 тығыздығы жоғарылау болып келеді. Цитоплазмасында рибосомалардын мөлшері мол болады. Орташа көлемді лимфоциттер адам канындағы лимфоциттердің 10-12% кұрайды. Бүл жасушалардын ядролары дөңгелек пішінді, кей- де бүршак тәрізді болып, ядро кабығынын саусакка үксас ойықтары анықталады. Хроматині босандау, ядрошығы анык көрінеді. Цито- плазмада түйіршікті эндоплазмалык тордың үзара түскен түтікшелері, түйіршіксіз тордың элементтері, еркім рибосомалар мен полисо- малар, лизосомалар орналасқан. Центросома мен Гольджи кешені ядро кабығының инвагинациясы- ның аймағына жакын орныккан. Кәдімгі лимфоциттерден баска, адам канының кұрамында аздап лимфо- плазмоциттердің (шамамен 1—2%) кездесуі мүмкін, олардың ядролары- ның айналасында шеңбер кұрап орналаскан түйіршікті эндоплазмалык тордың түтікшелері ажыратылады. Лимфоциттердің негізгі кызметі иммундык реакцияларға катысу болып та- былады. Бірак, лимфоциттердін популяциясы үстіңгі рецепторлардын сипаты және иммундык реакциялардағы орыны бойынша әркилы болады. Лимфоциттердің ішінде негізгі үш кызметтік класты ажыратады: В-лимфоциттер, Т-лимфоциттер және нольдік лимфоциттер. Алғаш рет В-лимфоциттер кұстардың фабрициялык калтасында (bursa Fabricius ) анықталған, сондыктан сәйкес атау алды. Адам эмбрионында олар дің жасушаларынан — бауырда және сүйек майында, ересектерде — сүйек майында дамиды. В-лимфоциттер айналымда жүрген лимфоциттердін 30%-ын кұрайды. Олардын басты кызметі — антиденелерді өндіруге катысу, яғни гуморалды иммунитетті камтамасыз ету. В-лимфоциттердің плазмолеммасында иммуноглобулиннің көптеген рецепторлары болады. Антигендердің әсері кезінде В-лимфоциттер пролиферацияға және плазмоциттерге дифференциялануға кабілетті, ал олар корғаныш нәруыздарын — иммуноглобулиндерді (Ig) өндіруге және бөлуге кабілетті болғандыктан, канға түскен иммуноглобулиндердің көмегімен гумо ралды иммунитетті камтамасыз ете алады. Т-лимфоциттер, немесе тимусқа тәуелді лимфоциттер, сүйек майы- ның дің жасушаларынан пайда болады, ал жетілуі тимуста өтеді, сондык тан осылайша аталады. Олар лимфоциттердің популяциясында басымырак болып аныкталады, айналымдағы лимфоциттердін 70%-ы шамасында бо- жүктеу/скачать 74,38 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|