407 г
13.9-сурет. Қылтамырлардың үш түрі (Ю.И. Афанасьев бойынша): а — эндотелиі мен базальды мембранасы тұтас қылтамыр; б — эндотелийі фенестрленген және базальды мембранасы тұтас қылтамыр; в — эндотелийі мен базальды мембра- насының үзілген аймақтары бар қылтамыр. 1 — эндотелиоцит; 2 — базальды мем брана; 3 — фенестрлер; 4
— саңылаулар; 5 — перицит; 6
— адвентициялық жасуша; 7 — эндотелиоцит пен перициттің байланысы; 8 — жүйкелік аяқтама; г — қылтамыр, белгілері а-дан в-ға дейін ортақ (микросурет, бояуы — темірлі гематоксилин) камтамасыз етеді. Кылтамырлардың кабырғасының жұка болуы, тіндермен
байланысатын аумағының үлкендігі (6000 м2), кан ағымының баяулығы
(0,5 мм/с), қан кысымының төмендігі (20—30 мм сын.бағ.) зат алмасу
үдерістерінің өтуіне оңтайлы жағдайларды камтамасыз етеді.
Кылтамырлардың кабырғасы коршаған дәнекер тінімен кызметтік және
морфологиялык деңгейде тығыз байланысты (базальды мембрананың және
дәнекер тінінің негізгі затының жағдайының өзгеруі).
Әр түрлі физиологиялық және патологиялык жағдайларда кылтамырлар
куысының өзгеруі кылтамырлардағы кан кысымына тәуелді болады, ал ол
артериолалардың, ұсак көктамырлардың, преқылтамырлыкжұмдардың, соны-
мен катар артериоловенулярлык анастомоздардың бүлшык ет жасушаларынын
тонусына және перициттердің күйіне байланысты.
Микроайналым арнасынын әкетуші бөлімі кылтамырлардың веноз-
дык бөлігінен басталады, оларға эндотелийдің люминальды бетінде
микробүрлерінің ірі болуы және какпакшалардың жармаларына ұксас катпар-
408 13-Тарау. Жүрек-қан тамырлар жүйесі
13.1 0 -с урет. Соматикалық типті қылтамырдың қүрылысы. Электронды микро-
