Макс Веберді (1864-1920) жай "әлеуметтанушы" деп айту қиын — оның мүдделері мен идеялары көптеген пәндерді қамтиды. Ол Германияда дүниеге келген.
Ол әр адамның іс-әрекеттің 4 түрі бар деп санайды:
1.Мақсатты-адам белгілі бір жолмен мақсатқа баратын әрекет.
2.Құндылық-құндылықтардың белгілі бір иерархиясы.
3.Дәстүрлі әрекеттер-әдетке байланысты автоматты түрде жасалады.
4.Аффективті-төтенше әлеуметтік шиеленіс жағдайында (жанкүйерлер)
Вебер - "түсіну" әлеуметтануының жақтаушысы.
Бәрінен бұрын, ол жеке адамды құрды, қоғамның дамуына себеп мәдени құндылықтар деп атады, интеллигенцияға сенді. Вебердің пікірінше, тек адамның мотивтері, мақсаттары, мүдделері мен санасы бар.
Вебер бойынша социологиялық зерттеу әдістері:
1. Статистика.
2. Құбылыстардың маңызды бөлігін ашатын мотивтерді іздеу және зерттеу.
Бірақ мотивтерді қалай анықтауға болады? Біз өзімізді зерттелетін объектінің орнына қоюымыз керек. Осылайша Вебер әлеуметтік әрекет теориясына жақындап, оның 4 түрін анықтады:1) мақсатты;2) құндылық-рационалды;3) дәстүрлі;4) тиімді.
Алғашқы екеуін ғана Вебер әлеуметтануға жатқызып, саналы деп атады. Вебердің идеялары қазіргі заманғы әлеуметтанудың негізін құрайды.
Достарыңызбен бөлісу: |