Қ. Жарықбаев о. СаңҒылбаев

565

уақытқа тәуелділігін эксперименттік 

тұрғыда  анықтады.  Бұдан  кейінгі 

зерттеулер  ұмыту  қарқынының  есте 

сақталатын  материалдың  көлеміне, 

оның  мазмұны  мен  ұғынылу  дәре- 

жесіне, есте сақталатын және интер- 

ференттелетін  материалдың  ұқсас- 

тығына,  есте  сақталатын  материал- 

дың  мәнділік  дәрежесі  мен  оның 

субъектісінің  қарекетіне  қамтыла- 

тындығына  және  т.б.  байланысты. 

Қайсыбір материалды еске түсірудің 

мүмкін  еместігі  оның  мүлдем  ұмы- 

тылғандығын  білдірмейді:  мате- 

риалдың нақты нысаны ұмытылады, 

бірақ оның субъект үшін мәнді маз- 

мұны сапалық өзгерістерге ұшырап, 

субъекттің  тәжірибесіне  қосылады. 

Интерференциялық  теорияларға 

сәйкес  ұмыту  проактивтік  және 

ретроактивтік  ентерференцияның 

ықпалымен  жад  ізінің  өшірілуінің 

салдары болып табылады. Р. Аткин- 

сон  бойынша  ұзақ  мерзімдік  жад 

мәңгі,  ал  ұмыту  былайша  болады: 

еске  түсірудің  кілті  сынама  ақпарат 

болып табылады, осының арқасында 

ұзақ  мерзімдік  жадтың  қоймасында 

тиісті іздеу жинағының белсенділігі 

күшейеді: сынама ақпараттың лайық- 

ты таңдалмауы және одан кейінгі сәт- 

сіз  қайта  жанғырту  ұмытуға  әкеп 

соғады.  Бірақ  бұл  теория  да  осал, 

өйткені ұмытудың барлық феномен- 

дерін түсіндірмейді.

Қазіргі уақытта жадтың ұмыту фено- 

менің  түсіндіретін  психологиялық 

теориясының  жасалу  келешегі  дәс- 

түрлі  іздер  доктринасымен  байла- 

нысты емес, жад туралы осы сөздің 

өз мағынасындағы іс-әрекет ретінде- 

гі түсінікпен байланысты.

жүктеу/скачать 11,21 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: