1 дәріс. Механикалық қозғалыстардың теориялық негіздері
жүктеу/скачать 3,36 Mb. Pdf көрінісі
|
Дәрістер мазмұны
| R
] [ ( R+ d R )] R+ d R ( t + dt ) ( t ) R a) O [ R ] [ ( R+ d R )] б ) 11.2.4 - сурет d x y ( ) 2 . dυ ωdR ωυ dt = = (11.2.11) Ал ( ) 3 dυ өсімше бөлшектің дискімен бірге шеңбер бойымен қозғалуына байланысты радиусқа перпендикуляр жылдамдық құраушысының бағытын өзгеруінен пайда болып отыр: ( ) 2 3 . dυ ωRd ω Rdt = = (11.2..12) Жылдамдық құраушыларын қолдана отырып үдеу компоненталарын анықтайық ( ) ( ) 1 2 2 , к dυ dυ a a ωυ dt + = = = (11.2.13) яғни, бұл - Кориолис үдеуі. Ал Кориолис күші, 11.2.4-суретке қарағанда, а к = ( ) ω υ болғандықтан, F к = - mа к ( ) 2 m = υ ω (11.2.14) тең. Центрге тартқыш үдеу (11.2.12)-ден табылады: 2 . . ц т a ω R = (11.2.15) Бөлшектің кез келген қозғалысын қарастыратын жалпы жағдай жоғарыдағы екі дербес жағдайдан құралады. Сонымен, егер бөлшек айналушы санақ жүйесінде қозғалса, оған центрден тепкіш және Кориолис инерция күштері әсер етеді. 11.3. Жер бетінде инерция күштерінің білінуі. Инерциялық емес санақ жүйелеріндегі сақталу заңдары 11.3.1. Жер бетінде инерция күштерінің білінуі Жер айналмалы қозғалатын болғандықтан, оның бетімен байланыстырылған координаталар жүйесі инерциялық емес болады. Жер бетінің кез келген нүктесінде бұрыштық жылдамдықты вертикаль және горизонталь құраушыларға жіктеген қолайлы (11.3.1 - сурет): в г = + ω ω ω . Бұл құраушылар j ендікте sin в ω ω = , cos г ω ω = . 2 cos mω R - центрден тепкіш инерция күші ( R - Жер радиусы) меридиан жазықтығы бетінде жатыр. Солтүстік жартышарда ол вертикальдан оңтүстікке φ бұрышына ауытқыған, ал оңтүстік жартышарда солтүстікке дәл сондай бұрышқа бұрылған. Сонымен бұл күштің вертикаль құраушысы ауырлық күшін өзгертеді, ал горизонталь құраушысы Жер бетіне жанай меридиан бойымен экваторға бағытталған. R в г 11.3.1 - сурет Кориолис күші дененің Жер бетіне салыстырмалы жылдамдығы υ / -ке тәуелді. Бұл жылдамдықты да вертикаль және горизонталь құраушыларға жіктеген қолайлы: в г = + жүктеу/скачать 3,36 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|