1. Физиологияның ғылым ретінде жалпы сипаттамасы
Тежелудің нерв әрекетіндегі рөлі. Тежелудің үйлестіруші және қорғаныш ролі
жүктеу/скачать 1,43 Mb. Pdf көрінісі
|
| 112. Тежелудің нерв әрекетіндегі рөлі. Тежелудің үйлестіруші және қорғаныш ролі.
И.П.Павлов шартты рефлекстерді және олардың өзара байланысын зерттей отырып, сыртқы немесе күшті қоздырғыштардың қозғалысы кезінде шартты рефлекстердің тежелуін (ингибирленуін), сондай-ақ денесі ауыр халде болған кезде күшті. Ол қозу мен тежелу арқылы м / у тепе-теңдігі жануарлар мен адамдардың мінез-құлқының сыртқы көріністерін анықтайды деп санайды және шартты-рефлекторлық әрекеттегі ингибиция түрлерін жіктеудің өзіндік схемасын ұсынды. • Тежелу - орталық жүйке жүйесінде пайда болатын тәуелсіз жүйке процесі. Тежеу функциясы - реакцияларды тоқтату немесе тоқтату. Тежелудің түрлері Орталық (Сеченовтық) тежелу.И.М.Сеченовпен ас тұзы кристалын бақаның ашық миының төрт төмпешік миына салу тәжірбиесі кезінде ашылды. Бүгу рефлексі уақытының (қозуды беру уақытысынан рефректорлы реакцияның басталуына дейін) ұлғаюын байқады. Бұл тәжірибе ОЖЖ тежелу процесінің бар деген тұжырымды жасауға көмектесті. Сеченовтық тежелу субординация принципінің жүзеге асуын қамтамасыз етеді. Қозудан кейінгі тежелу.Қозудан кейінгі жүйке орталығының қозғыштығының уақытша төмендеумен сипатталады. Осы қозудың бір механизмі – ұзақ мерзімдегі іздік гиперполяризацияның нәтижесіндегі нейрон қозу табалдырығының уақытша жоғарылауы. Пессимальды тежелу.Ұзақ әрі қүшті тітіркенуден пайда болады. Механизмдерінің бірі постсинапстық мембрананың медиаторға сезімталдығының төмендеуінен тұрады (рецепторлардың десенситизациясы). Қайтымды тежелу. Жұлынның мотонейрондарына тән. Жұлыннан шыққаннан кейін мотонейронның аксоны аралық тежеуші нейронды белсендіретін коллатеральды құрайды. Ол өз кезегінде мотонейронды тежейді. Латеральды тежелу.Қозу көзіне жақын орналасқан жүйке орталықтарына тежелу процесінің таралуын болжайды. Реципрокты тежелу.Ілесетін тежелу антагонистік бұлшықет топтарының жұмысы негізігде көрсетілген. Бүгілу бұлшық еттерінің қозуы бір мезетте жазылу бұлшық еттерінің тежелуін тудырады немесе керісінше болады. Сыртқы (сөзсіз) тежеу - сыртқы ортадан келетін ынталандыру әсерінен мінез-құлық реакцияларының әлсіреуімен немесе тоқтатылуымен байланысты жүйке жүйесінің туа біткен қасиеті. Шартсыз тежелу жүйке жүйесінің барлық бөліктеріне тән, оны дамытудың қажеті жоқ, ол сыртқы жаңа ынталандырудан туындаған бағдарлы зерттеу рефлексінің басталуымен бірге пайда болады және басқа рефлекстердің әлсіреуінде немесе 126ЖМ Назарқұл Еркебұлан басылуында көрінеді. СД шартсыз (туа біткен) тежелуі сыртқы деп те аталады, өйткені оның пайда болу себебі ингибиторлық рефлекстің рефлекторлық доғасынан тыс орналасқан.Сыртқы ингибирлеу механизмі: сыртқы сигнал қоздырудың жаңа фокусының ми қыртысында пайда болуымен бірге жүреді, ол орташа қоздыру күшімен доминантты механизмнің қазіргі шартталған рефлекс белсенділігіне депрессиялық әсер етеді. Сыртқы ингибирлеу ағзаның сыртқы және ішкі ортаның өзгеретін жағдайларына төтенше бейімделуіне ықпал етеді және қажет болған жағдайда жағдайға сәйкес басқа әрекеттерге ауысуға мүмкіндік береді.Ағымдағы шартты рефлекторлық белсенділіктің сыртқы тежелуінің биологиялық маңызы организм үшін маңызды болып табылатын және төтенше ынталандырудан туындаған бағдарлау-зерттеу рефлексі ағымына қолайлы жағдай туғызумен шектеледі. Жаңа ынталандыруды жедел бағалауға, оның ағза үшін қазіргі уақытта және осындай жағдайларда маңыздылығын бағалау үшін жағдайлар жасалған. Жоғары жүйке белсенділігінде сыртқы тежелудің бейімделуші рөлін реттейтін маңызды үйлестіруші осы жерде көрінеді. Тежелудің бұл түрі теріс индукцияға негізделген (жаңа орталықта қозу бұрынғыға дейін ингибицияны тудырады). жүктеу/скачать 1,43 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|