|
§ 29. Тол қын дық қоз ға лысБайланысты: 9 сынып физика§ 29. Тол қын дық қоз ға лыс
I Тер бе ліс тер дің сер пім ді ор та да та ра луы.
Тол қын дық қоз ға лыс
Механикалықтербелісжасайтынденеөзітұр
ғанортаныңбөлшектеріндеқозғалысқакелтіре
ді.Денетербелісіортаныңдеформациясыжәне
оның бөлшектерінің тербелмелі қозғалысының
салдарынан туындайтын серпімділік күштері
арқылы тасымалданады. Тербелмелі процесс
тербелістегіденеденалысжатқанкеңістікнүкте
лерінежетіп,толқынпайдаболады.
Ме ха ни ка лық тол қын
– тер бел ме лі
қоз ға лыс тың серпімді ортада та ра лу
құ бы лы сы.
Қармақ қалтқысы айналасында су бетінде
пайдаболатынтолқындардыкөругеболады.
II Бой лық жә не көл де нең тол қын дар
Ортаныңдеформацияланутүрінеқарайәр
түрлі толқындар түзіледі. Бойлық толқындар
тербелістегі дене сығылу және созылу дефор
мациясынтудырғандапайдаболады.Бұлжағ
дайдатолқынденетербелісініңбағытыбойын
ша таралады. Ортада
(170-сурет)
шоғырлану
жәнесиретілужүреді.Шоғырлануорыналған
жерлерде молекулалар арасындағы арақашық
тық кемиді де, тебілу күші артады. Сиретілу
пайда болған жерлерде молекулалардың ара
қашықтығы артып, тартылу күші ұлғаяды да,
молекулалар бірбіріне тартылады. Мұндай
деформация түрі газ тәріздес, сұйық және
қаттыбарлықорталардаболуымүмкін,демек,
бойлықтолқынбарлықсерпімдіорталардапай
даболады.
Бой лық тол қын
– ор та бөл шек те рі-
нің тер бе лі сі толқынның та ра лу ба ғы ты
бойы мен жү ре тін тол қын.
Достарыңызбен бөлісу: |
|
|
