9 арман пв баспасы

257
7.­ Келесі­фор­му­ла­бой­ын­ша­үдеу­дің­ор­та­ша­мә­нін­есеп­тең­дер:
a
a
a
a
a
a
îðò
=
+
+
+
+
1
2
3
4
5
5
.
8.­ Әр­бір­өл­шеуден­кейін­аб­со­лют­тік­қа­те­лікті:
∆ =
−
a
a
a
îðò
,
аб­со­лют­тік­қа­те­ліктің­ор­та­ша­мә­нін:
∆
=
∆ + ∆ + ∆ + ∆ + ∆
a
a
a
a
a
a
îðò
1
2
3
4
5
5
,
са­лыс­тыр­ма­лы­қа­телікті:
e
=
∆
⋅
a
a
îðò
îðò
100%
анықтап,­статистикалық­әдіспен­өлшеу­қателігін­бағалаңдар.
9.­ Өл­шеу­нә­ти­же­сін­тө­мен­де­гі­дей­жа­зың­дар:
ε­=­...­
⋅
100%­бол­ған­да­
a
­=­
a
opт
­±­Δ
a
opт
.
Қо­сым­ша­тап­сыр­ма:
­өз­де­рің­ал­ған­нә­ти­же­ні­
a
­=­
g
sinα­фор­му­ла­сы­мен­есеп­
тел­ген­үдеу­мә­ні­мен­са­лыс­ты­рың­дар.­Мұн­да­ғы­α­–­жа­зық­тық­тың­көл­беу­
бұ­ры­шы.
Қорытынды:­
науа­ бойымен­ қозғалған­ шарда­ үдеудің­ пайда­ болуы­ туралы­
қорытынды­жасаңдар.
№2 зерт ха на лық жұ мыс 
Горизонталь лақ ты рыл ған де не нің қоз ға лы сын зерделеу
Жұ­мыс­тың­мақ­са­ты:
­горизонталь­лақ­ты­рыл­ған­де­не­нің­бас­тап­қы­жыл­дам­
ды­ғын­анық­тау.
Құ­рал-жаб­дық­тар:
­штатив,­бо­лат­шар,­зерт­ха­на­лық­науа,­сыз­ғыш,­ақ­жә­не­
кө­шір­ме­жа­сайт­ын­қа­ғаз­па­рақ­тар.
Қыс­қа­ша­тео­рия­.
­Горизонталь­лақ­ты­рыл­ған­де­не­ті­гі­нен­ер­кін­тү­су­үде­
уі­мен­теңай­ны­ма­лы,­ал­көл­де­неңі­нен­бір­қа­лып­ты­қоз­ға­ла­ды.­Бас­тап­қы­жыл­
дам­дық­ты­ұшу­қа­шық­ты­ғы­бой­ын­ша:
­
u
0
=
l
t
,­
(1)
ұшу­уа­қы­тын­де­не­құ­ла­йтын­би­ік­ті­к­дең­гей­і­бой­ын­ша­анықтайды:
­
t
h
g
=
2
.­
(2)
(2)­қатынасты­(1)­ге­қой­ып,­бас­тап­қы­жыл­дам­дық­ты­есеп­теу­фор­му­ла­сын­
ала­мыз:
­
u
0
2
=
l
g
h
.­
(3)
АРМАН
-
ПВ
 
баспасы
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17 
мая
2019 
года
№
217

258
Жұ мыс қа нұсқаулық:
1.­ 2­су­рет­те­ бей­не­лен­ген­ қон­дыр­ғы­ны­
құрастырыңдар.
2.­ Шар­ды­ науа­мен­ онда­­ бекітілген­
плас­тин­а­дан­бас­тап­жі­бе­рің­дер.
3.­ Би­ік­тік­ті­
h­
жә­не­ұшу­қа­шық­ты­ғын­
l
­
өл­шең­дер.
4.­ Алын­ған­ нә­ти­же­лер­ді­ кес­те­ге­ жа­
зың­дар.
№
р/с
Өл шеу нәтижелері 
Есеп те у нәтижелері
Би ік тік 
h
, 
м
Ұшу қа шық-
ты ғы 
l
, 
м
Бас тап қы жыл
-
дамдық 
υ
0
,
 
м/с
Жыл дам дық тың 
ор та ша мә ні 
υ
0
орт
,
 
м/с
1
5.­ Шар­дың­науа­мен­тү­су­дең­гей­ін­өз­ге­рт­пей,­тә­жі­ри­бе­ні­5­рет­қай­талаң­дар.
6.­ Әр­бір­ тә­жі­ри­бе­ үшін­ бас­тап­қы­ жыл­дам­дық­тың­ мә­нін­ (3)­ фор­му­ла­ бо­­
йын­ша­есеп­тең­дер,­нә­ти­же­лер­ді­кес­те­ге­жа­зың­дар.
7.­ Жыл­дам­дық­тың­ор­та­ша­мә­нін­анық­таң­дар:
u
u
u
u
u
u
0îðò
=
+
+
+
+
01
02
03
04
05
5
.
8.­ Өл­шеу­қа­телігін­ста­тис­ти­ка­лық­әдіс­пен­ба­ға­лаң­дар­(№1­зерт­ха­на­лық­жұ­
мыс­ты­қа­раңдар).
9.­ Өл­шеу­нә­ти­же­сін­тө­мен­де­гі­дей­жа­зың­дар:
ε­=­...­
⋅ 
100%­бол­ған­да­υ
0
­=­υ
0оpт
­±­Δυ
0оpт
.
Ба қы лау сұ рақ та ры
Неліктен жүргізілген тә жі ри белер де шар дың науа мен түсу дең гей ін өз гер ту ге 
бол май ды?
№3 зерт ха на лық жұ мыс
Ма те ма ти ка лық маят ник тің көмегімен ер кін тү су үдеуін анық тау
Жұ­мыс­тың­ мақ­са­ты:­
ма­те­ма­ти­ка­лық­ маят­ник­тің­ кө­ме­гі­мен­ Жер­дегі­ ер­кін­
тү­су­үдеуін­анық­тау,­алын­ған­мән­ді­нақты­мән­мен­–­­g­=­9,8­м/с
2
­са­лыс­ты­ру.
Құ­рал-жаб­дық­тар:­
элект­рон­ды­се­кун­до­мер­(ұялы­те­ле­фон)­не­ме­се­се­кундтік­
тіл­і­бар­са­ғат,­өл­шеу­іш­тас­па,­жіп­ке­байланған­шар,­муфтасы­жә­не­сақи­
насы­бар­штатив.
h
l
2-су­рет
АРМАН
-
ПВ
 
баспасы
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17 
мая
2019 
года
№
217

259
Қыс­қа­ша­ тео­рия­.
­ Ма­те­ма­ти­ка­лық­ маят­ник­тің­ тер­бе­ліс­ пе­ри­оды­
ас­па­ның­ұзын­ды­ғы­мен­жә­не­ер­кін­тү­су­үдеуі­мен­келесі­фор­му­ла­мен­бай­
ла­ныс­ады:
­
T
l
g
=
2
p
.
­
(1)
Тер­бе­ліс­пе­ри­оды­–­бір­то­лық­тер­бе­ліс­тің­уа­қы­ты.
­
T
t
N
=
.
­
(2)
(1)­жә­не­(2)­фор­му­ла­лардан­шығатыны:
­
g
lN
t
=
4
2
2
2
p
.
­
(3)
Жұ мыс қа нұсқаулық:
1.­ Штативті­үс­тел­дің­ше­ті­не­ор­на­ластырың­дар.­Оның­жо­ғар­ғы­ұшы­на­муф­
таның­кө­ме­гі­мен­сақинаны­бекітіп,­оған­жіп­ке­байланған­шар­ды­іліңдер.­
Шар­еден­нен­3–5­см­қа­шық­тық­та­ілі­ніп­тұ­руы­қа­жет.
2.­ Өл­шеу­іш­ тас­памен­ ас­па­ ұзын­ды­ғын­ өл­шең­дер,­ нә­ти­же­ні­ кес­те­ге­ жа­
зың­дар:
№
р/с
Өл шеу нәтижелері 
Есеп те у нәтижелері 
Жіп тің 
ұзын-
ды ғы, 
м
 Тер бе ліс 
са ны, 
N
 Тер бе ліс 
уа қы ты 
t, с
Ер кін тү су 
үдеуі
g, м/с
2
Үдеу дің 
ор та ша мә ні
, 
g
орт 
, м/с
2
1
3.­ 40­тер­бе­ліс­жасалатын­уа­қы­тты­өл­шең­дер,­нә­ти­же­ні­кес­те­ге­жа­зың­дар.
4.­ Тә­жі­ри­бе­ні­шар­тын­өз­ге­рт­пей,­5­рет­қай­талаң­дар.
5.­ Әр­бір­ тә­жі­ри­бе­ үшін­ ер­кін­ тү­су­ үдеуін­ есеп­тең­дер­ жә­не­ оның­ ор­та­ша­
мә­нін­та­бың­дар.
6.­ Еркін­түсу­үдеуін­g­=­9,8­м/с
2­
деп­алып,­келесі­формулалар­бойынша­өл­шеу­
­дің­аб­со­лют­тік­жә­не­са­лыс­тыр­ма­лы­қа­те­ліктерін­та­бың­дар:­
­ Δ
g
­=­│
g
­–­
g
орт
│;­­
e
g
g
g
=
∆
⋅
100%
.
7.­ Өл­шеу­нә­ти­же­сін­қа­те­ні­ескере­оты­рып­жа­зың­дар:
ε
g
­=­....­
⋅ 
100%­бол­ған­да­
g
­=­
g
opт
­±­Δ
g.
№4 зерт ха на лық жұ мыс
Бет тік тол қын дар дың та ра лу жыл дам ды ғын анық тау
Жұ­мыс­тың­мақ­са­ты:
­су­бе­тін­де­гі­тол­қын­дар­дың­та­ра­лу­жыл­дам­ды­ғын­өл­шеу.
Құ­рал-жаб­дық­тар:
­су­құй­ыл­ған­ыдыс­(кю­вета),­қалт­қы,­се­кун­до­мер,­өл­ше­
у­іш­таспа.
АРМАН
-
ПВ
 
баспасы
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17 
мая
2019 
года
№
217

260
Қыс­қа­ша­тео­рия­.
­Тол­қын­дар­дың­бар­лық­тү­рі­бі­ртекті­ор­та­да­тұ­рақ­ты­жыл­
дам­дық­пен­та­ра­ла­ды:
u =
l
t
,
мұн­да­ғы­
l
­–­тер­бе­ліс­көз­і­мен­ке­ңіс­тіктің­толқын­жеткен­соңғы­нүк­те­сі­­ара­
сындағы­қа­шық­тық;­
t­
–­тол­қын­ның­та­ра­лу­уа­қы­ты.
Жұ мыс қа нұсқаулық:
1.­ Ыдыс­қа­(кю­вет­аға)­су­құй­ып,­ше­ті­не­қалт­
қы­ны­салыңдар­
(3-су­рет)
.
2.­ Қалт­қы­ны­ те­реңірек­ ба­ты­ра­ отырып,­ тер­
белмелі­қозғалысқа­тү­сі­рің­дер.
3.­ Қалт­қы­ның­тер­бе­лмелі­қоз­ға­лы­сынан­туын­
дайтын­тол­қын­ның­ыдыс­тың­қа­ра­ма­қар­сы­ше­ті­не­дей­ін­же­те­тін­уа­қы­тын­
бел­гі­лең­дер.
4.­ Тә­жі­ри­бе­ні­5­рет­қай­талаң­дар,­өл­шеу­нә­ти­же­лерін­кес­те­ге­жа­зың­дар.

жүктеу/скачать 8,74 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: