1 2 8
2-ТАРАУ. XVIII - XIX ғасырдың алғашкы жартысындағы казак қогамында ...
қан төкті. Олар атажұрттан айрылғанша, жан қиғандарын қалайт-
ындықтарын жеткізді»349
Бұл айтылғандардың барлығы батыршылық институты өкіл-
дерінің Ресейге қатысты ұстанған және жүргізген саясаттарын
жан-жақты қырынан ашып көрсетіп отыр. Батырларымыздың бір
тобы билік басында қалу үшін Ресеймен ымыраға келуге дейін
барса, екінші топты құраған батырлар одан да отарлау саясатына
жалаң қылышпен қарсы шығып өлуді артық көрді.
Қарастырылып отырған кезеңде батырларымыздың сыртқы
саясатта сынға түскен тағы бір жері қазақ-қоқан қатынастары бо-
латын. Ресей бағындырғанға дейін Орта Азия хандықтары көр-
шілес аудандардағы қазақ ауылдарын өздерінің меншігі санады.
Әсіресе Қоқан хандығының жүргізген саясатын айтып жеткізу
мүмкін емес еді. Қазақтар арасында тараған «әзірейіл барда жа-
ным бар деме, қоқан бар жерде малым бар деме» деген сөз тіркесі
көп нэрсені аңғартса керек. Қоқандықтарға қарсы күресте таныл-
ған батырларымыздың бірі Жанқожа Нүрмұхамедұлы болды. Ол
жанына бірнеше белгілі батырларды топтастырып, қоқандықтар
орныққан Созақ бекінісін талқандауды алдына мақсат етіп қояды.
Жорық алдында батыр үзеңгілес серігі Төремүрат жырауға сар-
баздарды рухтандырып, болашақ жеңіске жігерлендіруді өтінген-
де, жырау төмендегідей жыр жолдарын ағызады:
«Екі жүзді семсердің
Балдағы қолда қалғанша,
Ат басындай сан жүрек
От болып қаулап жанғанша,
Мөлдіреген екі көз
Жұмылып қанға толғанша
Тыным алып, ас ішпей
Ат бауырынан қан кешпей
Ел бетін көрмес күн бүгін!
Созақты алсақ осыдан,
Қоқанның туын құлатып,
Достарыңызбен бөлісу: 
