Адам физиологиясы
Көру талдағышынын шеткі бөлімі
жүктеу/скачать 28,52 Mb. Pdf көрінісі
|
| Көру талдағышынын шеткі бөлімі
Торлы қабықтың қүрылымы мен қызмсті. Торлы қабык күрдслі көп қабатты құрылымы бар көздің ішкі кабыгы болып саналады. Осы жерде әрекеттік магынасы өзгеше екі түрлі көру қабылдағыштары - таяцшалар мсн сауытишлар орналасқан жэнс көптеген өсінді бұтақтары бар жүйкс жасушаларының бірнеше түрлері кездеседі (58-сурет, Б). Жарық сәулесінің эсерінен қозу кезіңде кабылдагыштарда фотохимиялык әссрленіс пайда болады, ол көздің жарық сезгіш пигменттерінде туатын өзгерістер. Бұл таякшалар мен сауытшалар байланысқан нсйрондарда козу шығарады. Осы жасушалар көздің негізгі жүйке жүйссін кұрастырады, ол аркылы көру ақпаратын мида орналасқан орталыққа жеткізеді және оның талдануы мен өңделуіне катынасады. Сөйтіп, көздің торлы қабыгы мидың шеткі бөлімі болып саналады. Торлы кабыктың сырткы кабаты пигмснтгік бстксй тінмсн жабылган, оның ішінде фусцин деген бояғыш зат бар. Бүл пигмент жарыкты сіңіріп, оның шагылысуына жоне шашырауына кедергі жасайды, соның салдарынан көру түйсігін анык етеді. Әрбір фоторецептор (таяқша немесе сауытша) жарыктың әсеріне сезімтал, көру пигменті бар сырткы сегменттен жэне ядро мен митохондрийлер бар ішкі сегменттен түрады. Әрбір таяқшаның сырткы сегменті ені шамамен бмкм, жұка 400-800 тегершіктерден (дискілерден) күрылган. Әр тегершік қос мембранадан тұрады, ондағы белок молекулаларының арасында липидтердің жеке қабаттары болады. Белок пен ретиналь байланысып родопсин дегсн көру пигментінің кұрамына кіреді. 3 9 0 Фоторецспторың сыртқы жэне ішкі бөліктері мембранамсн бөлінгсн, ол аркылы 16-18 жіңішке галшықтан тұрагын буда өтеді. Ішкі сегмент өсіндііе айналады да, оның көмегімен фоторецепторлар қозуды синапс арқылы оған жалғасқан биполярлық нейрондарта жеткізеді. Адам көзінің торлы кабығында шамамсн 6-7млн сауытша жоне 110-125 млн таякша болады. Таяқшалар мен сауытшалар торлы қабық бетінде әркелкі орналасады. Торлы қабықгағы орталық шұңқырда (fovea centralis) тек қана сауытшалар болады, осы жерді сары дақ деп атайды. Торлы қабықтың шеттерінс карай сауытшалар азайып, таяқшалардың саны кобейеді. к жүктеу/скачать 28,52 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|