Адам физиологиясы

тез кажиды.  Бүлшыкеттің қажу 

себебі толығынан зерттелмеген.

И.  Шифф  бүлшықеттің  кажуы  оның  энергия  қорының  әсіресе 

гликогеннің  азаюынан  дсп  түсіндіреді  ("элсіреу"  тсориясы).  Бірак  қажыган 

стте  гликоген  біржола  жойылып  кетпейді,  оның  деңгейі  қажыган  соң  да 

әжептәуір  болады.  Е.  Пфлюгердің  ойынша  бұлшықеттің  қажуы  үзак  жүмыс 

істеу  салдарынан,  етте  сүт,  фосфор  қышқылдарының  жэне  басқа  да  ыдырау 

онімдсрінің  жиналуынан  ("улану"  теориясы).  Осыған  байланысты  еттегі  зат 

алмасу  бүзылады. 

Фосфор  қышқылы  Са2+  иондарымен 

эрекеттесіп 

бүлшықетгің  қозу  жоне  жиырылу  қасиеттерін  төмендетеді  жэне  әрекет 

потенциалыныц  тууын  кешіктіреді.  Тәжірибе  жүзінде  денеден  жекеленіп 

алынған  ет қажыған соң, оның  қоректі  ерітіндісін  (Рингер  сұйықтығын) төгіп, 

қайта жаңартса бұлшыкеттің жүмыскерлігі тез калпына келсді.

Жекеленген  етті  оттегі  жоқ  тск  азотқа  голған  ауада  сақтап  тітірксндірсе 

ондай ет тез қажиды ("түншығу" теориясы).

Осы  аталған  пікірлер  бүлшыкеттің  қажу сырын  толық анықгамағанымен 

оның  жеке  себептерін  корсете  алады.  Организмнен  бөлінбеген  ет  қажыған 

кездс,  оның  химиялық  қүрамындағы  гликогенніц,  АУФ  кышқылының, 

креатинфосфаттың 

азаятыны 

жэне 

өзгеретіні 

анықталды. 

Актомиозиннің  сульфогидрилдік  тобы  азаяды  немесе  ол  басқа  заттармен 

қосынды  қүрады.  Сөйтіп,  ет  қажыганда  оның  ферменттік  касиеті  төмендейді. 

Мүндай  химиялык  өзгерістсрдің дэрежесі  жексленген  еттерде  өте  жогары,  ал 

организмнен  бөлінбеген  еттердс  өте  томен  болады.  Өйткені  етке  қан  арқылы 

отгегі,  коректік  жаңа  заттар  жеткізіліп,  ыдырау  өнімдері  уақыгында 

шыгарылыи  гүрады.  Организмнен  бөлініп  алынбаған  етті  жиырылуы 

тоқгаганша,  жүйке  арқылы  тітіркендіріп,  одан  соң  бүлшық^ттің  өзін 

тітіркендірсе  ет  жиырылып  кажымаганын  көрсетеді.  Мүнда  сттен  бүрын 

мионсвралды  түйіспе  қажиды  (Н.Е.  Введенский).  Дсмек  организмдс  ет

73

жұмысының  тоқтауы  онымен  байланысты  түйіспелердің,  нейрондардың 

кажуынан  да  болуы  мүмкін.  Біртұтас  организмде  бұлшыкетгің  қажуы  көп 

себепті үрдіс.

жүктеу/скачать 28,52 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: