Алимхан Жунисбек verstka 19 06 18 indd indd


Кейінді,  жоғарылы, қысаң еріндік



Pdf көрінісі
бет116/225
Дата27.09.2023
өлшемі10,2 Mb.
#110632
1   ...   112   113   114   115   116   117   118   119   ...   225
Кейінді, 
жоғарылы, қысаң еріндік
/кейінді, 
төменді, ашық езулік
 
үйлесім әуезді сөздердің жасалым желісі
Кейінді, 
жоғарылы

доғал еріндік, кейінді/төменді

ашық езулік, 
кейінді 
[ұран]
сөзінің құрамындағы құрақтардың жасалым сипаты 
(7.13-сурет).
8.13-
сурет. 
[
Ұран
]
сөзінің құрама желісі
7.13-сурет. 
[Ұран]
сөзінің құрама желісі
Бірінші (дауысты) құрақ
Ұ
– тілдің тік қалпына қарай 
жоғарылы
, ерін қатысына қарай 
доғал 
еріндік
, тілдің көлденең қалпына қарай 
кейінді
дыбыс. 
Үйлесім жасалым белгілері: 
жоғарылы, доғал еріндік, кейінді
да-
уысты дыбыс.
Екінші (буын) құрақ
Р
а 
– тілдің тік қалпына қарай 
төменді,
ерін қалпына қарай
ашық 
езулік
, тілдің көлденең қалпына қарай 
кейінді
дауыссыз дыбыс.
Үйлесім жасалым белгілері: 
төменді, ашық езулік, кейінді
дауыссыз дыбыс.


177
А
– тілдің тік қалпына қарай 
төменді,
ерін қатысына қарай 
ашық 
езулік
, тілдің көлденең қалпына қарай 
кейінді
дыбыс. 
Үйлесім жасалым белгілері: 
төменді, ашық езулік, кейінді
дауысты дыбыс.
Үшінші (дауыссыз) құрақ
Н
а 
– тілдің тік қалпына қарай 
төменді,
ерін қалпына қарай
ашық 
езулік
, тілдің көлденең қалпына қарай 
кейінді
дауыссыз дыбыс.
Үйлесім жасалым белгілері: 
төменді, ашық езулік, кейінді
дауыссыз дыбыс.
8.14-
сурет. 
[
Үшін
]
сөзінің құрама желісі
7.14-сурет. 
[Үшін]
сөзінің құрама желісі
Сөз құрамындағы құрақтардың үйлесім әуезі біркелкі 
кейінді
болғандықтан, сөздің өне бойына тән үйлесім әуез де 
 кейінді 
болып 
шығады.


178
Ілгерінді, жоғарылы, доғал еріндік үйлесім әуезді сөздердің жа-
салым желісі
Ілгерінді, жоғарылы, доғал еріндік 
[үшүн]
сөзінің құрамындағы 
құрақтардың жасалым сипаты (7.14-сурет).
Бірінші (дауысты) құрақ
Ү
– тілдің тік қалпына қарай 
жоғарылы
, ерін қатысына қарай 
доғал 
еріндік
, тілдің көлденең қалпына қарай 
ілгерінді
дыбыс. 
Үйлесім жасалым белгілері: 
жоғарылы, доғал еріндік, ілгерінді
дауысты дыбыс.
Екінші (буын) құрақ
Ш
ү
– тілдің тік қалпына қарай 
жоғарылы,
ерін қалпына қарай 
доғал 
еріндік
, тілдің көлденең қалпына қарай 
ілгерінді
дауыссыз дыбыс.
Үйлесім жасалым белгілері: 
жоғарылы, доғал еріндік, ілгерінді
дауыссыз дыбыс.
Ү
– тілдің тік қалпына қарай 
жоғарылы
, ерін қатысына қарай 
доғал 
еріндік
, тілдің көлденең қалпына қарай 
ілгерінді
дыбыс. 
Үйлесім жасалым белгілері: 
жоғарылы, доғал еріндік, ілгерінді
дауысты дыбыс.
Үшінші (дауыссыз) құрақ
Н
ү
– тілдің тік қалпына қарай 
жоғарылы,
ерін қалпына қарай 
доғал 
еріндік
, тілдің көлденең қалпына қарай 
ілгерінді
дауыссыз дыбыс.
Үйлесім жасалым белгілері: 
жоғарылы, доғал еріндік, ілгерінді
дауыссыз дыбыс.
Сөз құрамындағы құрақтардың үйлесім әуезі біркелкі 
жоғарылы, 
доғал еріндік, ілгерінді
болғандықтан, сөздің өне бойына тән үйлесім 
әуез де 
жоғарылы, доғал еріндік, ілгерінді 
болып шығады.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   112   113   114   115   116   117   118   119   ...   225




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет