Алимхан Жунисбек verstka 19 06 18 indd indd


Ұ: көмей жаңғыртқы –  кіші , ауыз жаңғыртқы –  үлкен ,  //



Pdf көрінісі
бет52/225
Дата27.09.2023
өлшемі10,2 Mb.
#110632
1   ...   48   49   50   51   52   53   54   55   ...   225
Ұ:
көмей жаңғыртқы – 
кіші
, ауыз жаңғыртқы – 
үлкен

//
Дауысты 
О: 
ауыз жаңғыртқы – 
үлкен
, көмей жаңғыртқы – 
кіші

Жаңғыртқы белгілері: 
Ұ
– 
қысаң өткелді, доғал ерін шығысты, 
кішілі-үлкенді 
//О
– 
қысаң өткелді, сүйір ерін шығысты, кішілі-үлкенді.
Екінші кезекте кешенді акустикалық көрінісі берілді.
Қазақ тілі қысаң еріндік дауысты дыбыстарының акустикалық 
көрінісі олардың форманттарының (жолақ таңбаларының) орналасым 
ретінен көрінеді. Дауыстылардың қысаң еріндік белгісі форманттары-
ның төменгі жиілікте орналасқанынан байқалады. Үндесім естілім 
үшін форманттар құрамы маңызды болғандықтан, басқа акустикалық 
(әуен, созылыңқылық, қарқын) белгілеріне мән бермей қоя тұрамыз.
Дауысты 
Ұ
дыбысының ҒІ (300-500 Гц) және ҒІІ (900-1100 Гц) 
форманттары (
ү
дауысты дыбысына қарағанда) бір-біріне жақын және 
төмен жиілікте орналасады. Форманттарының бір-бірімен ұласып, 
бірігіп кететін кезі болмайды. Форманттарының бір-біріне жақын 
орналасуына қарай жинақы дауысты болып табылады. Бедер таңбаға 
қатысты акустикалық белгісі – 
жинақы.
Дауысты 
О
дыбысының ҒІ (300-500 Гц) және ҒІІ (900-1100 Гц) 
форманттары бір-бірінен алшақ және әртүрлі жиілікте орналасады. 
Дауыстының форманттары барлық уақытта бір-біріне жуық жатады. 
Форманттарының бір-біріне жуық орналасуына қарай жинақы дауысты 
болып табылады. Бедер таңбаға қатысты акустикалық белгісі – 
жинақы.
Естілім зерттелім үшін форманттардың нақты (абсолют) жиілігінің 
мәні жоқ, сондықтан форманттардың салыстырма (относительный) 
жиілік деңгейін модельдеп шығамыз. Модель дауыстылар арасындағы 
естілімге қатысты акустикалық айырмашылықты көрнекі бейнелейді.
Дауысты 
ұ/о
дыбыстарының салыстырма көрнекілігі олардың 
арасындағы акустикалық айырмашылықты бейнелейді.


79
Дауыстылардың өзара жинақы/шашыраңқы белгілері көрнекі 
өрнектелген. Өрнек қысаң еріндік дауыстылардың дәстүрлі жуан/
жіңішке жіктелімін көрнекі пысықтап тұр.
Дауыстылардың жуан/жіңішке белгілері естілім деңгейінде өте 
жоғары аңғарылатын болып шықты. Естілім талданымға қатысқан 
аудиторлардың 90 %-ке жуығы дұрыс белгілеп шықты. 
Мұның өзі езулік қысаң дауысты дыбыстар үшін акустикалық 
көрсеткіштер мен естілім нәтижелерінің орнықты екенін көрсетеді.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   48   49   50   51   52   53   54   55   ...   225




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет