Астана, 2015 КƏсіби қазақ тілі
жүктеу/скачать 3,93 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Ілгерінді ықпал
| Жағыпарова Майра
4.Фамилияға жалғанатын қосымшалар -ов(а) Серіков, Серікбаев(а) -ев(а) Мақатаев, Жақаев(а) -ин(а) Майлин, Бегалин, Хамзин(а), Оразалин(а) 5.Көмектес септігінің жалғаулары -мен заңнамамен (с юриспруденцией, с законодательством) -бен рәмізбен (с символом) -пен құрметпен (с уважением) 6.Тəуелді түрдегі жұрнақтар -дікі Айжандікі, Жандікі -нікі Мәликанікі, Майранікі -тікі Асхаттікі, Мақсаттікі Дыбыс үндестігі (ассимиляция) – түбір мен қосымшаның жігін- дегі, сөз бен сөздің арасындағы дауысты және дауыссыз дыбыстар- дың көршілес дауыссыз дыбыстарға ілгерінді-кейінді ықпал етіп өзгертуін дыбыс үндестігі (ассимиляция) дейді. Қазақ тілінде дыбыс үндестігінің үш түрі бар: ілгерінді (про- грессивті) ықпал, кейінді (регрессивті) ықпал және тоғыспалы (пе- рекрестное) ықпал. Ілгерінді ықпал (Прогрессивная ассимиляция) Сөз ішінде немесе сөздер аралығында алғашқы дыбыстың өзі- нен кейінгі дыбысқа әсерін тигізіп тұруын ілгерінді ықпал дейміз. а) Сөздің соңғы дыбысы дауысты, үнді немесе ұяң дауыссыз ды- быстардың бірі болса, дауыссыздан басталатын қосымшаның бірін- ші дыбысы не үнді, не ұяң болады. Мысалы: қала-лық (городской), күз-дік (осенний), қоғам-да (в обществе). ә) Сөздің соңғы дыбысы қатаң болса не сөз б, в, г, д дыбыста- рының біріне аяқталса, оған қатаң дыбыстан басталатын қосымша жалғанады. Мысалы: Волгоград+та (в Волгограде), клуб+та (в клу- бе), Асанов+қа (Асанову). б) Біріккен сөздердің, сөз тіркесінің алғашқы сыңары қатаң бо- лып, соңғы сыңары ұяңнан басталса, айтқанда ол қатаңға айнала- ды, бірақ жазғанда түбірі сақталады. Мысалы: Айтылуы: Талдығорған, Ботагөз, Тыныспек, тас пер. |