4. Залалсыздандыру туралы түсінік, физикалық әдістері. Стерилизация дегеніміз медициналық құрал жабдықтардағы микроорганизмдерді және оның спораларын, токсиндерін түбегейлі жою. Залалсыздандыруға медицинада дәрілер мен диагностикалық препараттар, таңғыш материалдар, жаймалар, пациенттің күтіміне арналған заттар жіберіледі.
Стерилизация әдістері Стерилизацияның бірнеше әдістері бар: термиялық әдістер, химиялық, газды әдіспен, плазмалық стерилизаторларда, ультрадыбысты әдісі, инфрақызыл сәулелермен, радиациялық әдіс
1. Термиялық әдістер - физикалық: булы, ауалы, гласперленді (қыздырылған шариктер ортасында) және бөлмелерді: таңу, емшара, операциялық бөлме ауасын ультракүлгін сәулелермен залалсыздандыру. Клиникалық тәжірибеде жиі термиялық әдістің келесі тәсілдері қолданылады: жоғары қысымды бумен жоғары температурада зарарсыздандыру (автоклавтау) және ыстық құрғақ ауамен залалсыздандыру (құрғақ ауалы шкафтарда).
Булау әдісімен ММБ-ны, аспаптардың, тоттануға берік металл аппараттардың бөлшектерін, әйнекті, киім-кешекті, таңу материалын, мақта шарларды, резеңкеден, латекстен және пластмассаның жекелеген түрлерінен жасалған бұйымдарды стерильдейді.
Автоклавтау немесе булы стерилизаторда стерилизациялау металл, шыны құрал-саймандарды, ерітінділерді, лигатурлы тігіс материалдарын зарарсыздандыруда қолданылады. Булы стерилизаторлар автоматизация деңгейі әр түрлі болып, жұмыс камерасының көлемі - 10, 25, 75, 120л болып келеді. Булы стерилизаторларда залалсыздандыру жоғары температурамен (138˚С-ке дейін) және жоғары қысыммен (2,5 атм дейін) жүзеге асады. Қазіргі уақытта жаңа стандарттарға сай келетін режиммен жұмыс істейтін булы стерилизаторлар қолданылады.
Стерилизация режимдері: 1-режим- температура -132˚С, қысым 2 атм, уақыты 20 минут. 1-режим (негізгі) бөз, дәке (таңу материалдары, төсек т.б.), шыны, коррозияға төзімді металл құрал-саймандар үшін қолданылады.
2-режим - температура -120˚С, қысым 1,1 атм, уақыты 45 минут. 2-режим (сақтаушы) жіңішке резеңке, латекс (хирургиялық қолғаптар т.б.), кейбір полимер құрал-саймандарға ұсынылады.
3-режим- температура –134˚С, қысым 2 атм, уақыты 5 минут.
Ауа әдісімен ММБ-ны, аспаптар мен аппараттардың, оның ішінде тоттануға берік емес металдан жасалған бөлшектерін, силиконды резеңкеден жасалған бұйымдарды стерильдейді. Ауа әдісімен стерильдеу алдында бұйымдарды стерильдеу алдындағы тазартудан кейін кептіру шкафында 850С температурада көзге көрінетін ылғалы кеткенге дейін кептіреді. Ауа әдісімен стерильдеу үшін кептіру шкафтар пайдаланбайды.
Ауалы стерилизаторда құрғақ ыстық ауамен жүргізіледі. Металл, шыны, силикон резеңкеден жасалған заттар үшін ұсынылады. Ауалы стерилизаторлар (құрғақ ауалы шкафтар) әр түрлі көлемді болып келеді. Стерилизациялық камераларда 150˚С-тан 180˚С-қа дейін жұмыс температурасы сақталады.