Қазақ тілі лексика, фонетика, морфология мен синтаксис


Ежелгі өткен шақ.Іс, қимыл, амалдың істелгеніне, орындалғанына



Pdf көрінісі
бет222/406
Дата21.10.2023
өлшемі3,22 Mb.
#120381
түріОқулық
1   ...   218   219   220   221   222   223   224   225   ...   406
Байланысты:
Абуханов-лексика

2.Ежелгі өткен шақ.Іс, қимыл, амалдың істелгеніне, орындалғанына 
көп уақыт өткендігін және ол істің істелгенін сөйлеушінің біреу арқылы 
ғана білетіндігін көрсететін етістіктің шағы е ж е л г і
ө т к е н ш а қ деп аталады. 
Ежелгі өткен шақ етістіктің түбіріне көсемшенің 
–ып, -іп, -п 
жұрнағы 
жалғанып, одан кейін жіктік жалғау қосымшалары жалғану арқылы 
жасалады. 
Мысалы:ту+ып+пын, кел+іп+пін, қара+п+ты. 
 
Ежелгі өткен шақтың жіктелу үлгісі 
 
Жақ 
Жекеше 
Көпше 

II 
III 
алып
пын, 
келіп
пін
алып
сың, 
келіп
сің 
алып
сыз,
келіп
сіз
алы
пты
, келі
пті 
алы
ппыз, 
келі
ппіз 
алы
псыңдар, 
келі
псіңдер 
алы
псыздар, 
келі
псіздер 
алы
пты
,келі
пті 
3.Бұрынғы өткен шақ. Іс, қимыл, амалдың істелгеніне, орындалға-
нына көп уақыт өткендігі айқын, тұжырымды түрде көрсетілетін 
етістіктің шағы б ұ р ы н ғ ы ө т к е н ш а қ деп аталады. 
Бұрынғы өткен шақ етістіктің түбіріне есімшенің 
–қан, -кен, -ған, -ген
жұрнағы жалғанып, одан кейін жіктік жалғау қосымшасы жалғану арқылы 
жасалады. Мысалы: 
бар+ған мын, айт+қан+сың, кел+ген+сіз; сана+ған+ 
быз, ойна+ған+сыңдар, тер+ген+сіздер. 
 
Бұрынғы өткен шақтың жіктелу үлгісі 
 
Жақ 
Жекеше
Көпше 

II 
III 
бар
ғанмын
, көр
генмін 
бар
ғансың, 
көр
генсің 
бар
ғансыз, 
көр


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   218   219   220   221   222   223   224   225   ...   406




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет